Kompas — (italyanca com-passo- qövs yolu) fəzada istiqaməti təyin etmək üçün tətbiq olunan ölçü cihazdır.
Tarixi
Hərfi mənası italyan dilində "com-passo", yəni, "qövs yolu" deməkdir. Bu cihazın ən qədim forması istiqaməti yerin maqnit sahəsi əsasında müəyyən edən maqnit kompasdır. Kompas ilk dəfə eradan əvvəl təqribən 3-2-ci əsrlərdə Çində icad edilmişdir. İlk kompas qayıqvari maqnitdən ibarət idi. "Qayığ"ın bir ucu kürəyə, bir ucu isə oxa bənzəyirdi. 11-ci əsrdə isə Çində balıqvari kompas icad edildi. "Balıq" sərbəst şəkildə üzür və başı ilə istiqaməti göstərirdi. Bu əsrdə Çin alimi Şen Qua kompasın bir neçə növünü icad etdi. Bu kompasların əsas üstünlüyü əqrəbin istiqaməti suda yox, havada göstərməsi idi. Çünki su ilə müqayisədə hava əqrəbə az müqavimət göstərir və nəticədə, əqrəb istiqaməti daha dəqiq müəyyən edirdi. Digər tərəfdən, Şen Quanın icad etdiyi bu kompaslar müasir kompaslara daha yaxın idi.
XII əsrin əvvəllərində Çin kompası Ərəbistana, XIII əsrin əvvəllərində isə Avropaya keçdi. Avropada isə Çin kompasından ilk istifadə edənlər italyanlar oldular. İtalyanlardan sonra Avropadakı başqa xalqlar da kompasdan istifadə etməyə başladılar.
XVI əsrin əvvəllərində italiyalı Flavio Coyya kompası təkmilləşdirdi. Coyya maqnitləşdirilmiş əqrəbi bir iynənin ucuna qoyaraq kağız dairənin mərkəzində yerləşdirdi, sonra da bu kağız dairəni 16 hissəyə, yəni, 16 rumba böldü (yeri gəlmişkən deyək ki, yunan dilində "rhombos" -"dairəvi hərəkət" deməkdir). Sonrakı illərdə rumbların sayı 16-dan 32-yə çatdırıldı. Bu sadə ixtira dənizçiliyin inkişafında çox böyük rol oynadı. Artıq dənizçilər uzaq və təhlükəli səfərlərə qorxmadan çıxmağa başladılar.
Sonralar kompas müxtəlif alimlər tərəfindən daha da təkmilləşdirildi. Bu gün istifadə etdiyimiz kompası isə ilk dəfə 1483-cü ildə portuqaliyalı Pyer Qarsia Ferdinand icad etdi. Maqnit kompaslarından başqa, ən çox istifadə edilən kompaslar isə hiroskopik və elektron kompaslardır.
Mənbə-vikipedia
XƏBƏR LENTİ
Azərbaycanda bu ərzaqlar ucuzlaşdı
Əliyevdən mesaj: Hərəkətə keçin
Yarpız haqqında bilmədiklərimiz
Hansı insanlara evlənmək olmaz?
Super matç, super qələbə, Superboul
Hər gün istifadə etdiyiniz kremlərdəki təhlükə
Yay ayaqqabıları
Bu tələbələr təhsil haqqından AZAD OLUNA BİLƏR
104 yaşlı gənc qız öldü
Baş Nazir tədris ili ilə bağlı qərar imzaladı
Evlilikdən əvvəl genetik müayinə nəyə görə vacibdir?
Günün qoroskopu: Münasibətləri gərməyin
Şəhid dostunu göz yaşları ilə xatırlayan qazi - VİDEO
Azərbaycanda qismən səfərbərlik elan edildi - SƏRƏNCAM
Paytaxtda yağışlı hava gözlənilir
Qan şəkərini nizamlayan idman hərəkətləri
Dünyanın möhtəşəm mənzərəli yolları
Hava haqqında - 27.01.2014
Saçlara qulluq üçün 3 maska
Azərbaycanda təhlükəli epidemiya
Nadir hallarda rast gəlinən xəstəliklər
"Diriliş Ertuğrul"dan məşhur cütlüyə SURPRİZ-FOTO
Pensiyaçılara böyük müjdə
Gözaltı torbalar nədən yaranır?
Bakı metrosu ilə bağlı qadağa
Günün ulduz falı
Günün ulduz falı
"Səhərləri azan səsinə oyanmaq çox gözəldir"
Təhsil naziri: "Azyaşlı şagirdlərin yükü azaldılacaq"
Pələng toyuğu belə parçaladı
Qat-qat perojki (foto resept)
Taysonun ailəsi onun qalib gələcəyinə inanmır - VİDEO
Bir şəkil boyük dostluğu pozdu-FOTO
"Azərbaycan-Türkiyə münasibətləri qardaşlığa nümunədir"
Ali Baş Komandan: “Azərbaycan və İran dövlət sərhədi tam nəzarətə götürüldü”
Tayland kralı silahı ilə diqqət çəkdi-FOTO
Buta
Şakiraya 6 cinayət işi açıldı
Xüsusi günlər üçün hədiyyə tövsiyələri
Gömrükdə daha bir QADAДћA
WhatsApp-da daha bir yenilik
İngilis alimləri: "Kosmosda canlılar var"
Alış-veriş asılılığının səbəbləri və həlli yolları
Kənan və Sinem restorana buraxılmadı
Bakı mağazalarında satış dayandı
Koronavirusun hamilələrə təsiri müəyyənləşdi
Rus dili dərs-26
Ramazan ayının 18-ci gününün duası
İran təyyarəsində UNO həyəcanı
Evdə təbii saç boyası hazırlamaq üçün ....
- ŞƏRHLƏR