Kompas — (italyanca com-passo- qövs yolu) fəzada istiqaməti təyin etmək üçün tətbiq olunan ölçü cihazdır.
Tarixi
Hərfi mənası italyan dilində "com-passo", yəni, "qövs yolu" deməkdir. Bu cihazın ən qədim forması istiqaməti yerin maqnit sahəsi əsasında müəyyən edən maqnit kompasdır. Kompas ilk dəfə eradan əvvəl təqribən 3-2-ci əsrlərdə Çində icad edilmişdir. İlk kompas qayıqvari maqnitdən ibarət idi. "Qayığ"ın bir ucu kürəyə, bir ucu isə oxa bənzəyirdi. 11-ci əsrdə isə Çində balıqvari kompas icad edildi. "Balıq" sərbəst şəkildə üzür və başı ilə istiqaməti göstərirdi. Bu əsrdə Çin alimi Şen Qua kompasın bir neçə növünü icad etdi. Bu kompasların əsas üstünlüyü əqrəbin istiqaməti suda yox, havada göstərməsi idi. Çünki su ilə müqayisədə hava əqrəbə az müqavimət göstərir və nəticədə, əqrəb istiqaməti daha dəqiq müəyyən edirdi. Digər tərəfdən, Şen Quanın icad etdiyi bu kompaslar müasir kompaslara daha yaxın idi.
XII əsrin əvvəllərində Çin kompası Ərəbistana, XIII əsrin əvvəllərində isə Avropaya keçdi. Avropada isə Çin kompasından ilk istifadə edənlər italyanlar oldular. İtalyanlardan sonra Avropadakı başqa xalqlar da kompasdan istifadə etməyə başladılar.
XVI əsrin əvvəllərində italiyalı Flavio Coyya kompası təkmilləşdirdi. Coyya maqnitləşdirilmiş əqrəbi bir iynənin ucuna qoyaraq kağız dairənin mərkəzində yerləşdirdi, sonra da bu kağız dairəni 16 hissəyə, yəni, 16 rumba böldü (yeri gəlmişkən deyək ki, yunan dilində "rhombos" -"dairəvi hərəkət" deməkdir). Sonrakı illərdə rumbların sayı 16-dan 32-yə çatdırıldı. Bu sadə ixtira dənizçiliyin inkişafında çox böyük rol oynadı. Artıq dənizçilər uzaq və təhlükəli səfərlərə qorxmadan çıxmağa başladılar.
Sonralar kompas müxtəlif alimlər tərəfindən daha da təkmilləşdirildi. Bu gün istifadə etdiyimiz kompası isə ilk dəfə 1483-cü ildə portuqaliyalı Pyer Qarsia Ferdinand icad etdi. Maqnit kompaslarından başqa, ən çox istifadə edilən kompaslar isə hiroskopik və elektron kompaslardır.
Mənbə-vikipedia
XƏBƏR LENTİ
Dünyanın ən gözəl qəsrləri bunlardır
Qeyri-adi skamyalar
Zoğal kompotu (foto resept)
Bir ton ağırlığında adamyeyən timsah - FOTO
Azərbaycanlı rəssamın əsərləri Parisdə maraq oyadıb
ATƏT Qarabağdan narahatdır
Dağlıq Qarabağdakı sülhməramlılar hansı vəzifələri yerinə yetirəcək?
Qaraciyərin təmizlənməsi
Bu şəkil üçün 179,4 milyon $ saydılar
Prezident çempionumuza qızıl medal verdi
Nardaranda baş verən hadisələrlə bağlı rəsmi açıqlama
Selfi çəkməmək üçün fərqli üsuldan istifadə edən ailə
Toxumağı öyrənək. Dərs - 1
Bakılılar yeraltı keçiddən niyə qorxurlar?
Günün qoroskopu: Qətiyyətli olun!
Qanadlı dostları üçün ev düzəltdi
Mumiyalarla bağlı yeni kəşf
Yay və yoğur
20 illik dostluq bitdi
Prezident İbrahim Məmmədovla bağlı sərəncam verdi
Dünyada minlərlə insan bu günü gözləyir
Yeni hobbi axtaranlar üçün maraqlı fikirlər
Pomidorlu qəlyanaltı(foto resept)
Kevin Petersonun distopiya rəsmləri
Sabah bu ərazilərdə qaz olmayacaq
Bəhram Bağırzadənin vəziyyəti necədir?
Məşhur cütlüyün evində səslər yüksəlib
Tailand silkələndi
Papua-Yeni Qvineyada güclü zəlzələ olub
"Küləklə sovrulan"ın əfsanəvi kostyumu satıldı
Vikinglərin "Günəşdaşı" əfsanə deyilmiş
Limon pəhrizi ilə arıqlayın
Uşağınız aşiq olub?
Ölkədaxili otellər
HAVA necə olacaq?
Hamilə qalma şansını artıran qidalar
Mətbəxdə köməyinizə çatacaq tövsiyələr
Angelina Jolie "Harper’s Bazaar" dərgisində
Son 10 ilin sərin avqustu müşahidə edilir
Ağciyərə faydalı olan bitkilər
Kremli peçenye (foto resept)
“WhatsApp”dan xoş xəbər
Erməninin başını partladan güləşçimiz danışdı
Çinlilər 12 dollarlıq "ağıllı bilərzik" göstərdilər
Azərbaycanda qadın pilotlar hazırlanacaq
Bakıya gəlməyə daha ehtiyac qalmadı
"WhatsApp" bombanı partlatdı
Balqabaqlı aş
Məşhur aktyor Evləndi-FOTO
Qan rəngində axan çay görənləri dəhşətə gətirdi - VİDEO
- ŞƏRHLƏR