Kompas — (italyanca com-passo- qövs yolu) fəzada istiqaməti təyin etmək üçün tətbiq olunan ölçü cihazdır.
Tarixi
Hərfi mənası italyan dilində "com-passo", yəni, "qövs yolu" deməkdir. Bu cihazın ən qədim forması istiqaməti yerin maqnit sahəsi əsasında müəyyən edən maqnit kompasdır. Kompas ilk dəfə eradan əvvəl təqribən 3-2-ci əsrlərdə Çində icad edilmişdir. İlk kompas qayıqvari maqnitdən ibarət idi. "Qayığ"ın bir ucu kürəyə, bir ucu isə oxa bənzəyirdi. 11-ci əsrdə isə Çində balıqvari kompas icad edildi. "Balıq" sərbəst şəkildə üzür və başı ilə istiqaməti göstərirdi. Bu əsrdə Çin alimi Şen Qua kompasın bir neçə növünü icad etdi. Bu kompasların əsas üstünlüyü əqrəbin istiqaməti suda yox, havada göstərməsi idi. Çünki su ilə müqayisədə hava əqrəbə az müqavimət göstərir və nəticədə, əqrəb istiqaməti daha dəqiq müəyyən edirdi. Digər tərəfdən, Şen Quanın icad etdiyi bu kompaslar müasir kompaslara daha yaxın idi.
XII əsrin əvvəllərində Çin kompası Ərəbistana, XIII əsrin əvvəllərində isə Avropaya keçdi. Avropada isə Çin kompasından ilk istifadə edənlər italyanlar oldular. İtalyanlardan sonra Avropadakı başqa xalqlar da kompasdan istifadə etməyə başladılar.
XVI əsrin əvvəllərində italiyalı Flavio Coyya kompası təkmilləşdirdi. Coyya maqnitləşdirilmiş əqrəbi bir iynənin ucuna qoyaraq kağız dairənin mərkəzində yerləşdirdi, sonra da bu kağız dairəni 16 hissəyə, yəni, 16 rumba böldü (yeri gəlmişkən deyək ki, yunan dilində "rhombos" -"dairəvi hərəkət" deməkdir). Sonrakı illərdə rumbların sayı 16-dan 32-yə çatdırıldı. Bu sadə ixtira dənizçiliyin inkişafında çox böyük rol oynadı. Artıq dənizçilər uzaq və təhlükəli səfərlərə qorxmadan çıxmağa başladılar.
Sonralar kompas müxtəlif alimlər tərəfindən daha da təkmilləşdirildi. Bu gün istifadə etdiyimiz kompası isə ilk dəfə 1483-cü ildə portuqaliyalı Pyer Qarsia Ferdinand icad etdi. Maqnit kompaslarından başqa, ən çox istifadə edilən kompaslar isə hiroskopik və elektron kompaslardır.
Mənbə-vikipedia
XƏBƏR LENTİ
Bu beynin 2600 yaşı var
Bakıda bir neçə sahibkarı aldadaraq külli miqdarda pulunu ələ keçirən qadın tutulub
Yeni çanta dəbi
HAVA necə olacaq?-8 Noyabr
Təhsil nazirindən daha bir yenilik: valideynlərin canı "fondpulu"ndan qurtardı
Ukraynanın baş naziri istefaya gedir?
Prezident: “Düşmən Azərbaycan ordusuna davam gətirə bilmir”
Azərbaycanlı şair vəfat edib
Balla gözəlləşin
Suqovuşanda Azərbaycan bayrağını qaldıran hərbçiyə ev verildi
Xırdalıqlar səni nə qədər narahat edir?
Bloqer özünü əlibastr ilə çəlləkdə basdırdı - VİDEO
Uşağınızın sizi sevdiyini göstərən 7 işarə
Zəhərli yumurta yayıldı - AVROPA QORXU İÇİNDƏ
Koronavirusdan sağalan 11 nəfər infeksiyanın müalicəsi üçün donor oldu
Dəbli ayaqqabı modelləri
Dünyanın ən zəngin varisləri: onların arasında azərbaycanlı da var
Samsung Vyetnama köçür
Baş nazirdən maaşlarla bağlı MÜHÜM DƏYİŞİKLİK
Burak Özçivit Yeni İmicdə - FOTO
“Eşkiya dünyaya hökmdar olmaz” serialında ŞOK AYRILIQ
Qisas
Harvard qatığın faydasını tapdı
Tuba Büyüküstün Nyu-Yorkda ev alır-FOTO
Prezidentdən qadınlara mükafat
Kit yaxtanı gəmi ilə toqquşdurdu - VİDEO
Məşhur modellərin qidalanma vərdişləri
Stallonenin qızı gözəlliyi ilə hər kəsi HEYRƏTLƏNDİRDİ - FOTO
Tramp xəbərdarlıq etdi
İlk peşəsi müəllim olan məşhurlar
Nazirlik avtomobillər payladı
Detoks təsiri yaradan içkilər
Bayden bir aya 250 min amerikalının öləcəyi barədə proqnoz verdi
Cem Yılmaz keçmiş xanımından danışdı-FOTO
“WhatsApp” barədə şok qərar
HAVA necə olacaq?- 18 fevral
Bakıda uşaqlara niyə belə əzab verirlər?
Baş ağrılarına səbəb olan amillər.
İdeal Ailənin "İnqridiyentləri"
Bakı-Tbilisi-Qars layihəsi çərçivəsində xəttə ilk qatar buraxıldı
10 addımda düz qarına sahib ol!
Salvador Dalini "Diriltdilər"-FOTO
Gözlərin rənginə görə uyğunluq testi
Sızanaqlara qarşı nar qabığı maskası
Təmayül sinifləri üçün yeni dərsliklər hazırlanacaq
Siqaretdən imtina edən şəxs 1 ilə yığdığı pulu görüncə AДћLADI
Hava haqqında - 14.12.2013
Xəzərdə zəlzələ oldu
Mətbəxdə tapa biləcəyiniz nəmləndiricilər
Qəribəliklərlə dolu şəkillər
- ŞƏRHLƏR