Bu gün də sizə Azərbaycan yazıçı-publisisti, biologiya üzrə fəlsəfə doktoru Nübar xanım Həkimovanın araşdırması nəticəsində əldə edilmiş mənbəyə əsasən Gicitkən bitkisinin çoxumuza məlum olmayan kimyəvi və müalicəvi xüsusiyyətlərini təqdim edəcəyəm. Ümid edirəm ki, faydalanacaqsınız.
Gicitkən çox qiymətli yem bitkisi sayılır. Onun qarğıdalı, sorqo, çovdar, vələmir, çuğundur, kartof, ot ilə birlikdə hazırlanmış silosu yüksək keyfiyyətə malikdir. Gicitkən yarpaqlarının tərkibində C vitamininin miqdarı qarağat, kartof, kök və əvəlikdən çoxdur. Bitkinin tərkibi insan orqanizmi üçün çox qiymətli bioloji-aktiv maddələrlə zəngindir. Qida bitkisi kimi mühüm xüsusiyyətlərə malik olub, paxlalı bitkilərdən heç də geri qalmır. Yarpaqlarının tərkibi çoxlu miqdarda üzvi turşular, B, B2 və K vitaminləri, mikroelementlər, aşı və fitonsid maddələrlə zəngindir. Onların tərkibində 200 mq%-ə qədər C vitamini vardır ki, bu da limondakından 2,5, albalıdakından 7, kartof və almadakından isə 10 dəfə çoxdur. Karotinin miqdarı 50 mq%-dir. Tədqiqatlar göstərmişdir ki, 100 q qurudulmuş gicitkənin tərkibində 41 mq% Fe, 1,3 mq% Cu, 8,2 mq% Mn, 4,3 mq% B, 2,7 mq% Ti, 0,03 mq% Ni, 8,8 mq% xlorofil, 20,8% zülal, 2,5% sitosterin tərkibli yağ, 18% selluloza, 3,07% azotsuz şirə və s. vardır.
Gicitkən çox qədim zamanlardan başlayaraq müasir dövrədək tərəvəz bitkisi kimi yeyilir. Ondan hazırlanan sup, salatlar nəinki dadlı, həm də orqanizm üçün çox faydalıdır. Hazırda bitkinin cavan yarpaq və zoğlarını erkən yazda toplayıb, kətə, qutab, borş, sup, salat və s. hazırlanmasında geniş istifadə edirlər. Cavan zoğlarını duza və turşuya qoyur, yeri gəldikdə süfrəyə qoyub iştahgətirici ədviyyə kimi yeyirlər. Gicitkənin yarpağı çox qiymətli polivitaminli məhsuldur. Odu ki, müasir tibbdə ondan dəmləmə və duru ekstrakt halında bir sıra xəstəliklərin müalicəsində geniş istifadə edilir. Məsələn, daxili qanaxmalarda qankəsici, mədə-bağırsaq xəstəliklərinin müalicəsində həzm prosesi və maddələr mübadiləsini yaxşılaşdıran, bağırsaqların iltihabını aradan qaldıran vasitə, eləcə də qanazlığında, vərəm, sinqa raxit, avitaminoz, qızdırma, mədə yarası, nəfəs yolları, onikibarmaq bağırsaq xəstəlikləri, böyrək daşı və s.-nin dərmanı kimi tətbiq olunur. Gicitkən qanda hemoqlobin və eritrositlərin artmasına kömək edir. Bir sözlə, orqanizmdə qanyaradıcı rolunu oynayır. Bitki «qanı» adlandırılan xlorofil bitkinin yarpağında kulli miqdarda olduğundan qanazlığında, orqanizmin müqavimətinin artırılmasında istifadə edilir. Gicitkən sıyığını balla qarışdırıb, prostat vəzinin adenomiyası xəstəliyinə qarşı bir həftə qəbul etdikdə vəzin şişmə prosesi dayanır və xəstəlik bir ay müddətində aradan qalxır. Gicitkən və qoz yarpağından hazırlanmış sıyığı balla qarışdırıb daxili orqanlarında xərçəng olan xəstəyə verdikdə xərçəng hüceyrələrinin inkişafı dayanır. Mədəsi xərçəng xəstəliyinə tutulmuş yaşlı bir xanım hər gün 2-3 stəkan gicitkən ekstraktı qəbul etməklə özünü sağaltmışdır. Gicitkən yarpaqlarından alınan yaşıl maddə ətriyyat, kosmetika, yeyinti və tibb sənayesində geniş tətbiq edilir. Cavan zoğlarından yem kimi toyuq və donuzların qidalarına əlavə edirlər. Balıqçılar tutduqları balıqları xarab olmamaq üçün gicitkən bitkisi ilə örtürlər. Çörək qıtlığı dövrlərində gicitkən xalqımızın köməyinə çatan ən faydalı yeməli bitki olmuşdur.
Respublikamızın böyük gicitkən ehtiyatına malik olmasına baxmayaraq, təəssüflər olsun ki, bu bitkinin qeyd etdiyimiz faydalı xüsusiyyətlərindən hazırkı dövrədək istifadə edilməmişdir. İnsanlar gicitkəndən çox qədim zamanlardan müalicə məqsədləri üçün geniş istifadə etmişlər. Dioskorid və Hippokrat gicitkənin müalicəvi xüsusiyyətlərini çox yüksək qiymətləndirmişlər. Qiymətli qida maddələri, zəngin duz elementləri və vitaminlərdən ibarət olan gicitkəni qiymətli dərman bitkisi kimi səciyyələndirirlər. Elmi təbabətdə gicitkəndən qankəsici, xroniki mədə yaralarının, qara ciyərin müalicəsində istifadə olunur.
Xalq təbabətində isə bitkidən daha geniş istifadə edilir. Belə ki, gicitkəndən hazırlanmış cövhərdən ürək, böyrək, qaraciyər xəstəliklərində Qan azlığında, qastritdə daxilə qəbul etməyi məsləhət görürlər. Onun ekstraktı ilə başı yuyub tüklərin dibini bərkidir və tökülməsinin qarşısını alır. Gicitkən qan dövranını tənzimləyir, saçın möhkəmliyinə, tökülməməsinə və uzanmasına səbəb olur. Qalxanabənzər vəzinin normal inkişafım aktivləşdirir, ürək-damar fəaliyyətinə, nəfəs borusuna yaxşı təsir edir. O, mədə-bağırsaq, daxili qanaxma, dişdibi ətləri xəstəliklərinin müalicəsində əhəmiyyətlidir.
Müəllif : Nübar Həkimova
XƏBƏR LENTİ
Bakı ilə Nitsa arasında birbaşa aviareys açılır?
2015 yaz-yay çantaları
Aslı Enver yenidən ekranlara qayıdır
Azərbaycanda 1500 test keçiriləcək
Kələmli sadə salat(foto resept)
Vivienin bürc illustrasiyaları
Ermənistanın yeni Xarici işlər naziri azərbaycanlı imiş - FOTO
İdman edərək yaddaşınızı gücləndirin.
Cennifer Lopezdən dirək rəqsi – VİDEO
Azərbaycanın Birinci vitse-prezidenti Mehriban Əliyevaya Moskvada Müqəddəs Mələksima Knyaginya Olqa ordeni təqdim edilib - FOTO
"Neftçi"nin yeni baş məşqçisinin adı bəlli oldu
"Matrisa" yenidən çəkilir
"Recep İvedik 5" Azərbaycanda nümayiş olunacaq?
Ev üsulu toyuq kolbasası (foto resept)
Düşməni vahiməyə salan döyüşçü Paşa kimdir?
Qızılca və məxmərək peyvəndi almayanların diqqətinə!
Yeni Maserati GranCabrio
2019-cu ilin ilk TRENDİ
Sentyabr ayı üçün bayramlar və tarixi günlər
Flaşmob sevənlər üçün film
Sinəyə qulluq
Qış xəstəliklərindən qoruyan 3 ərzaq
Kəlbəcər rayonunun Ermənistan tərəfindən işğalından 22 il ötür
Qrip ilə koronavirusun fərqi nədir?
İnsanlıq dərsi: 200 min dollar tapdı və...
Faydalı dizayna malik əşyalar
"Ig Nobel" mükafatı
Qırğızıstanda rus dilinin rəsmi statusu ilə bağlı qərar verildi
Bu qidalar asılılıq yaradır!
“Azərcell” ləğv olunur - SON DƏQİQƏ
Heç nə əbəs yerə yaradılmayıb
Qəbələ rayonuna 2 milyon manat ayrıldı
Diş fırçası insanı infarkt xəstəliyindən qoruyur.
Gimnastika və onun sağlamlaşdırıcı əhəmiyyəti
"Simpsonlar 2" gəlir - 12 illik fasilədən sonra
Ramzan Kadırov Zabit Səmədovu Kikboksinq Klubuna rəhbər təyin edib
20 Yanvar tariximizin qəhrəmanlıq səhifəsidir
Məşhur aktrisanın toyu oldu
Deniz Seki ana ola bilməyəcək-SƏBƏB
Məktəblərdə qış tətili bu tarixdə başlayacaq
Vanna otağı təmizliyi qaydaları
Aqressiv uşaqları belə yedizdirin
Keçmiş sevgilisi toya gəlinlikdə gəldi-FOTO
Maqnoliya pudinqi (foto resept)
Körpəyə süd verən anaların yeməli olduğu qidalar
Karantin rejiminin hansı halda daha da yumşaldılacağı açıqlandı - RƏSMİ
Düyülü toyuq dolması (foto resept)
NASA həll edə bilmədiyi məsələ üçün tələbələrə 180 min dollar təklif edir
Evdar qadınlara müavinət veriləcək?-Ətraflı
"Qarabağ" tarix yazdı
- ŞƏRHLƏR