Bu gün də sizə Azərbaycan yazıçı-publisisti, biologiya üzrə fəlsəfə doktoru Nübar xanım Həkimovanın araşdırması nəticəsində əldə edilmiş mənbəyə əsasən Gicitkən bitkisinin çoxumuza məlum olmayan kimyəvi və müalicəvi xüsusiyyətlərini təqdim edəcəyəm. Ümid edirəm ki, faydalanacaqsınız.
Gicitkən çox qiymətli yem bitkisi sayılır. Onun qarğıdalı, sorqo, çovdar, vələmir, çuğundur, kartof, ot ilə birlikdə hazırlanmış silosu yüksək keyfiyyətə malikdir. Gicitkən yarpaqlarının tərkibində C vitamininin miqdarı qarağat, kartof, kök və əvəlikdən çoxdur. Bitkinin tərkibi insan orqanizmi üçün çox qiymətli bioloji-aktiv maddələrlə zəngindir. Qida bitkisi kimi mühüm xüsusiyyətlərə malik olub, paxlalı bitkilərdən heç də geri qalmır. Yarpaqlarının tərkibi çoxlu miqdarda üzvi turşular, B, B2 və K vitaminləri, mikroelementlər, aşı və fitonsid maddələrlə zəngindir. Onların tərkibində 200 mq%-ə qədər C vitamini vardır ki, bu da limondakından 2,5, albalıdakından 7, kartof və almadakından isə 10 dəfə çoxdur. Karotinin miqdarı 50 mq%-dir. Tədqiqatlar göstərmişdir ki, 100 q qurudulmuş gicitkənin tərkibində 41 mq% Fe, 1,3 mq% Cu, 8,2 mq% Mn, 4,3 mq% B, 2,7 mq% Ti, 0,03 mq% Ni, 8,8 mq% xlorofil, 20,8% zülal, 2,5% sitosterin tərkibli yağ, 18% selluloza, 3,07% azotsuz şirə və s. vardır.
Gicitkən çox qədim zamanlardan başlayaraq müasir dövrədək tərəvəz bitkisi kimi yeyilir. Ondan hazırlanan sup, salatlar nəinki dadlı, həm də orqanizm üçün çox faydalıdır. Hazırda bitkinin cavan yarpaq və zoğlarını erkən yazda toplayıb, kətə, qutab, borş, sup, salat və s. hazırlanmasında geniş istifadə edirlər. Cavan zoğlarını duza və turşuya qoyur, yeri gəldikdə süfrəyə qoyub iştahgətirici ədviyyə kimi yeyirlər. Gicitkənin yarpağı çox qiymətli polivitaminli məhsuldur. Odu ki, müasir tibbdə ondan dəmləmə və duru ekstrakt halında bir sıra xəstəliklərin müalicəsində geniş istifadə edilir. Məsələn, daxili qanaxmalarda qankəsici, mədə-bağırsaq xəstəliklərinin müalicəsində həzm prosesi və maddələr mübadiləsini yaxşılaşdıran, bağırsaqların iltihabını aradan qaldıran vasitə, eləcə də qanazlığında, vərəm, sinqa raxit, avitaminoz, qızdırma, mədə yarası, nəfəs yolları, onikibarmaq bağırsaq xəstəlikləri, böyrək daşı və s.-nin dərmanı kimi tətbiq olunur. Gicitkən qanda hemoqlobin və eritrositlərin artmasına kömək edir. Bir sözlə, orqanizmdə qanyaradıcı rolunu oynayır. Bitki «qanı» adlandırılan xlorofil bitkinin yarpağında kulli miqdarda olduğundan qanazlığında, orqanizmin müqavimətinin artırılmasında istifadə edilir. Gicitkən sıyığını balla qarışdırıb, prostat vəzinin adenomiyası xəstəliyinə qarşı bir həftə qəbul etdikdə vəzin şişmə prosesi dayanır və xəstəlik bir ay müddətində aradan qalxır. Gicitkən və qoz yarpağından hazırlanmış sıyığı balla qarışdırıb daxili orqanlarında xərçəng olan xəstəyə verdikdə xərçəng hüceyrələrinin inkişafı dayanır. Mədəsi xərçəng xəstəliyinə tutulmuş yaşlı bir xanım hər gün 2-3 stəkan gicitkən ekstraktı qəbul etməklə özünü sağaltmışdır. Gicitkən yarpaqlarından alınan yaşıl maddə ətriyyat, kosmetika, yeyinti və tibb sənayesində geniş tətbiq edilir. Cavan zoğlarından yem kimi toyuq və donuzların qidalarına əlavə edirlər. Balıqçılar tutduqları balıqları xarab olmamaq üçün gicitkən bitkisi ilə örtürlər. Çörək qıtlığı dövrlərində gicitkən xalqımızın köməyinə çatan ən faydalı yeməli bitki olmuşdur.
Respublikamızın böyük gicitkən ehtiyatına malik olmasına baxmayaraq, təəssüflər olsun ki, bu bitkinin qeyd etdiyimiz faydalı xüsusiyyətlərindən hazırkı dövrədək istifadə edilməmişdir. İnsanlar gicitkəndən çox qədim zamanlardan müalicə məqsədləri üçün geniş istifadə etmişlər. Dioskorid və Hippokrat gicitkənin müalicəvi xüsusiyyətlərini çox yüksək qiymətləndirmişlər. Qiymətli qida maddələri, zəngin duz elementləri və vitaminlərdən ibarət olan gicitkəni qiymətli dərman bitkisi kimi səciyyələndirirlər. Elmi təbabətdə gicitkəndən qankəsici, xroniki mədə yaralarının, qara ciyərin müalicəsində istifadə olunur.
Xalq təbabətində isə bitkidən daha geniş istifadə edilir. Belə ki, gicitkəndən hazırlanmış cövhərdən ürək, böyrək, qaraciyər xəstəliklərində Qan azlığında, qastritdə daxilə qəbul etməyi məsləhət görürlər. Onun ekstraktı ilə başı yuyub tüklərin dibini bərkidir və tökülməsinin qarşısını alır. Gicitkən qan dövranını tənzimləyir, saçın möhkəmliyinə, tökülməməsinə və uzanmasına səbəb olur. Qalxanabənzər vəzinin normal inkişafım aktivləşdirir, ürək-damar fəaliyyətinə, nəfəs borusuna yaxşı təsir edir. O, mədə-bağırsaq, daxili qanaxma, dişdibi ətləri xəstəliklərinin müalicəsində əhəmiyyətlidir.
Müəllif : Nübar Həkimova
XƏBƏR LENTİ
“Dünyanın ən yaxşı futbolçusu özüməm”
Bu kənddə adamın kiprikləri də donur
İstehsal tarixindəki səhvlər
Gerenuk
Klaç çanta modelləri
Xanım Qafarova dəfn edildi
Qızı aparıcını çətin vəziyyətə saldı - VİDEO
Gələn il “BakıKart”ın yeni növü hazırlana bilər
HAVA necə olacaq? 25 Mart
Azərbaycan himni Moskvada səsləndi və bayrağı yüksəldi!
O mükəmməl bədən kimindir?
Ev heyvanları haqqında doğru bilinən yanlışlar
Bir cümlənin ifadə etdiyi dərin mənalar
Yupiterlə kometa toqquşacaq - Yer məhv olacaq?
Azərbaycanlı məşhurlar itlərlə bağlı ÇAĞIRIŞ ETDİ - VİDEO
Bu avadanlığa görə 3 il gömrük rüsumu alınmayacaq
Sabahın HAVAsı
Yeni il şamı (foto resept)
Məşhur müğənni ərə gedir-FOTO/VİDEO
Atatürk köşkündə gizli sığınacaq tapıldı-FOTO
Dünyanın ən maraqlı 99 faktı-3
Dəhşətli xəstəlik 40 can aldı
Müəllimlərin işə qəbulu üzrə əlavə yerləşdirməyə start verilir
"Burberry" çanta
Qadınlarda menopauza və müalicəsi
Otağında televizor olan uşaqlar təhlükədədir!
Göz rənginə görə makiyaj
Qeyri-adilik üçün 13 ideya
Çingiz "Eurovision" dakı çıxışından danışdı - VİDEO
Hansı meyvə-tərəvəz hansı xəstəliyin dərmanıdır?
Dünyanı məhvə aparan dərman qadağan edilir
Böyrək daşı əməliyyatı
Fərqli ayaq bilərzikləri
Ancelina Colinin oğlu universitetə qəbul oldu-FOTO
Cey Lo ideal bədəninin sirrini açdı - FOTO
Rusiya təyyarələri bombaladı: 40 ölü
İngilislər internetdə mübarizəni gücləndirirlər
Müdafiə Nazirliyi cəbhədəki son vəziyyət barədə məlumat yaydı
ABŞ tarixində ilk qadın prezident?
“Çukur”un aktyoru yenidən gündəm oldu-FOTO
Fermerlərə kombaynlar paylanıldı
Günün qoroskopu:Yaranan imkanları dəyərləndirin
Evlərimiz nə vaxt qızacaq?
Rəfiqəsi Maradonadan 6,3 milyon dollar tələb edir
Bakıda yeni doğulmuş uşaqda və anasında koronavirus aşkarlanıb - VİDEO
Günün qoroskopu: soyuqqanlı düşünün, təmkinli olun
Qeyri-adi bəzək əşyaları
Gün var, əsrə bərabər: Ötənləri yada salaq
HAVA necə olacaq? 23 MAY
Dünyanı bu bəladan pişiklər xilas edəcək
- ŞƏRHLƏR