Elxanilər dövrü orta əsr Azərbaycan memarlığı və şəhərsalma sənətinin inkişafında ən məhsuldar mərhələ olmuşdur.Bu dövrün memarlıq fonomenlərindən biri vəzir-memar Əlişah Təbrizidir.
Xacə Tacəddin Əlişah Əbubəkr oğlu Təbrizi zəngin tacir və Elxanilər dövlətinin vəziri olmaqla yanaşı XII əsrin sonlarından ömrünün axırınacan memarlıq-şəhərsalma sənəti ilə məşğul olmuşdur.Onun zəngin yaradıcılıq irsindən Təbrizdə Şənb Qazan və Əlişah Cümə məscidi kompleksləri,Sultaniyyədə saray ansamlı,xeyriyyə kompleksi,cümə məscidi aşkarlanıb tətqiiq edilmişdir.
Özülü vəzir təyin olunduğu 1311-ci ildə qoyulan və Xacə Tacəddin Əlişahın tikintisinə ömrünün axırlarınacan-1324-cü iləcən başçlılıq etdiyi bu kompleksə cümə məscidi,mədrəsə,türbə,hamam və bazarlar daxil idi.Təbrizin ən böyük məhəlləsinin meydanında-Narmiyan məhəlləsinin Meydanı Köhən-Köhnə meydan adlanan yerində tikilmiş və İslam dünyasının ən iri dini komplesklərindən olmuş bu nadir memarlıq ansamlından Əlişah Cümə məscidinin “Ərk qalası” adı ilə məşhur olan bir bölümü qalmışdır.
Memarın ilk başlıca məqsədi-Sasanilərin əzəmət simvoluna çevrilmiş və keçilməz sayılan Mədaindəki Xosrov tağını (Taq-i Kəsrani) ölçücə ötmək idi.Buna da nail oldu.Kəsra eyvanının aşırımı 25,65 m olduğu halda Əlişah məscidi tağbəndinin aşırımı 30,15 m olmuşdur.Kəsra eyvanının hümdürlüyü 37 metrdir.Əlişah məscidinin tağbəndinin hündürlüyü 40 metrdən uca imiş.
Əlişah məscidi hələ tikilib qurtarmamış bütün islam dünyasında məşhur olmuşdur.
Əlişah məscidinin əsasına qoyulan ideya sonrakı inkişafını Türkmənistanda aldı.Dünyanı 2 hökmdar üçün kiçik sayan Əmir Teymurun (1370-1405) tikdirdiyi iri ölçülü komplekslərin-Şəhrsəbzdə Ağsaray,Səmərqənddə Bibi xanım və Türküstan şəhərində xoca Əhməd Yasəvi xatirə-kompleksi kimi məşhur abidələrin ümumi memarlığının ilham qaynağı Əlişah məscidi olmuşdur.
Qacar şahzadəsi Abbas Mirzə sonradan burada qorxana-gözətçi yeri tikmişdir.XX əsrdə Təbrizin şəhər qala divarları kimi iç qalası da dağıldıqdan sonra “Ərk qalası” adı Əlişah məscidinin qalığına keçmişdir.Bəzi qaynaqlarda “Əlişah Ərki” kimi də qeyd edilir.
İndi Ərk qalası Təbrizin simvolu,böyük Elxani dövlətinin paytaxtı olmasının son şahidirir.
Bənzər xəbərlər...
XƏBƏR LENTİ
Rusiya sülhməramlıları Ermənistandan Qarabağa yola düşdülər
BÜRCLƏR bizə nə vəd edir?-7 Noyabr
"Victoria's Secret"in məşhur modeli koronavirusa yoluxdu
Ordumuz Kəlbəcərə iki istiqamətdə daxil olub - RƏSMİ
Çempionlar Liqasında "Bavariya"nı cəzalandıran azərbaycanlı
Daha 3 medal qazandıq
Azərbaycan prezidenti 4 saylı Bakı “ASAN xidmət” mərkəzinin açılışında
Çindən ölkələrə vacib çağırış: “Pandemiyanın qarşısını almaq üçün...”
Telefonlar üçün YENİ TƏHLÜKƏ - Batareyanı partladır
Baş direktor: "Azərbaycan YUNESKO-nun prinsiplərinə sadiqdir"
Hazırcavab Molla
Facebook insan həyatını qurtardı
Zəncəfilin faydası haqqında
Sinoptiklərdən qar xəbərdalığı
Toyota Camry-də yenilik var
90 dəqiqə "Qarabağ!..."
Meyvə qurusu daha faydalıdır
İlham Əliyev onlara xəbərdarlıq etmişdi
ÜST xəbərdarlıq etdi: Koronavirus bitməmiş yeni epidemiya başladı
Böyüməmiş ana olan qızlar
Azərbaycanlı boksçu növbəti döyüşünə hazırlaşır
Rəngli gəlin ayaqqabıları
Ev şəraitində alma sirkəsinin hazırlanması
Qlükoza
Azərbaycanda tələbələrin təqaüdləri artırıldı
2021-ci ildə dəbdə olacaq saç rəngləri
Bakıda yağmursuz hava olacaq
İsveç şahzadəsi xəstəxanada işə başladı-FOTO
Mətbəximizin möcüzəsi
İlham Əliyev MDB Dövlət Başçıları Şurasının iclasında çıxış edib - VİDEO
Bayram bazarlığı: Əliniz cibinizdə olsun!
Labirint-9
Körpə pudrası ilə dəri baxımı
Dekorasiyada qırmızı rəng
Alman brendi
Ermənilər Bakıda məğlub oldular
Kakoslu peçenye (foto resept)
Çin yenə rekord vurdu
“Azərsu”dan smart-kart açıqlaması
Qəribə zinət əşyaları
700.000 il əvvəl insanların gəmi səfəri
"Qaş alan qadınlar Allah tərəfindən lənətlənib" - Azərbaycanlı dindardan qalmaqallı sözlər
İdman üslublu geyimlər
Günün ulduz falı
Həyatımın bir anından dosta məktub
Məşhur zərgərlik şirkəti bağlandı-SƏBƏB
1 iyunda uşaqlara sürpriz (foto resept)
İşində nöqsanlar aşkarlanan tibb işçiləri cəzalandırıldı - RƏSMİ
Yalnız Yaponiyada istifadə olunan 6 qeyri-adi ixtira
Qarabağ zəfərində xüsusi təyinatlılarımız hansı rolu oynadı? - VİDEO
- ŞƏRHLƏR