Elxanilər dövrü orta əsr Azərbaycan memarlığı və şəhərsalma sənətinin inkişafında ən məhsuldar mərhələ olmuşdur.Bu dövrün memarlıq fonomenlərindən biri vəzir-memar Əlişah Təbrizidir.
Xacə Tacəddin Əlişah Əbubəkr oğlu Təbrizi zəngin tacir və Elxanilər dövlətinin vəziri olmaqla yanaşı XII əsrin sonlarından ömrünün axırınacan memarlıq-şəhərsalma sənəti ilə məşğul olmuşdur.Onun zəngin yaradıcılıq irsindən Təbrizdə Şənb Qazan və Əlişah Cümə məscidi kompleksləri,Sultaniyyədə saray ansamlı,xeyriyyə kompleksi,cümə məscidi aşkarlanıb tətqiiq edilmişdir.
Özülü vəzir təyin olunduğu 1311-ci ildə qoyulan və Xacə Tacəddin Əlişahın tikintisinə ömrünün axırlarınacan-1324-cü iləcən başçlılıq etdiyi bu kompleksə cümə məscidi,mədrəsə,türbə,hamam və bazarlar daxil idi.Təbrizin ən böyük məhəlləsinin meydanında-Narmiyan məhəlləsinin Meydanı Köhən-Köhnə meydan adlanan yerində tikilmiş və İslam dünyasının ən iri dini komplesklərindən olmuş bu nadir memarlıq ansamlından Əlişah Cümə məscidinin “Ərk qalası” adı ilə məşhur olan bir bölümü qalmışdır.
Memarın ilk başlıca məqsədi-Sasanilərin əzəmət simvoluna çevrilmiş və keçilməz sayılan Mədaindəki Xosrov tağını (Taq-i Kəsrani) ölçücə ötmək idi.Buna da nail oldu.Kəsra eyvanının aşırımı 25,65 m olduğu halda Əlişah məscidi tağbəndinin aşırımı 30,15 m olmuşdur.Kəsra eyvanının hümdürlüyü 37 metrdir.Əlişah məscidinin tağbəndinin hündürlüyü 40 metrdən uca imiş.
Əlişah məscidi hələ tikilib qurtarmamış bütün islam dünyasında məşhur olmuşdur.
Əlişah məscidinin əsasına qoyulan ideya sonrakı inkişafını Türkmənistanda aldı.Dünyanı 2 hökmdar üçün kiçik sayan Əmir Teymurun (1370-1405) tikdirdiyi iri ölçülü komplekslərin-Şəhrsəbzdə Ağsaray,Səmərqənddə Bibi xanım və Türküstan şəhərində xoca Əhməd Yasəvi xatirə-kompleksi kimi məşhur abidələrin ümumi memarlığının ilham qaynağı Əlişah məscidi olmuşdur.
Qacar şahzadəsi Abbas Mirzə sonradan burada qorxana-gözətçi yeri tikmişdir.XX əsrdə Təbrizin şəhər qala divarları kimi iç qalası da dağıldıqdan sonra “Ərk qalası” adı Əlişah məscidinin qalığına keçmişdir.Bəzi qaynaqlarda “Əlişah Ərki” kimi də qeyd edilir.
İndi Ərk qalası Təbrizin simvolu,böyük Elxani dövlətinin paytaxtı olmasının son şahidirir.
Bənzər xəbərlər...
XƏBƏR LENTİ
Yaponların uzun ömür sirri
Hacıqabulda güclü yanğın olub, 180 Eldar şamı yanaraq məhv olub
'Captain Marvel' filminin ilk traileri yayımlandı - VİDEO
Saç tipinə görə maskalar
BÜRCLƏR bizə nə vəd edir? - 17 fevral
Dənizin gözəlliyi və dəniz suyunun faydaları
"Əməkdar artistin dili tutulub, gözləri də görmür"
Meqan Markl kral sarayını tərk edir-SƏBƏB
Braziliya - Hollandiya oyununun hakimi müəyyənləşdi
İranın Türkiyədəki səfirliyi: “Yanlış anlama aradan qaldırılıb”
Doğuşdan sonra depressiya ilə necə mübarizə aparmalı?
Yediyimiz toyuqlar belə şişirdilir
Kəlbəcərdə 380-dən çox tikilinin mühəndisi olmuş şəxs barədə: “Atamın həsrətdən gözləri tutuldu” - VİDEO
Hər qadına lazım olan 15 məsləhət
Qafqazlıların uzunömürlüyünün sirri kababda imiş
Gənc qız hər kəsin Diqqətini çəkdi-FOTO
Süd qaymağı maskası
Metroda əşyanız itib?
Narı necə təmizləmək lazımdır?
Əsəblə mübarizə aparmağın yolları
Ulduz aktyora hökm oxundu
Çay barədə bunları bilirdinizmi?
“Fatmagülün suçu ne?” rekord qırır
Separatçı kürd lider barədə istintaq başladıldı
Demet Akalının kredit kartından pul oğurlandı
Nə vaxtadək maska taxacağıq? - TƏBİB-dən AÇIQLAMA
Dodağındakı xalı kəsdirmək istədi, öldü
Çörəyin qiymətini özbaşına kim QALDIRIR?
Sadə kök salatı (foto resept)
Gün var əsrə bərabər: Ötənləri yada salaq
Öskürəyin əlamətlərinə görə koronavirus olub-olmadığınızı təyin edə bilərsiniz
“Sen anlat Karadeniz” serialı TƏNQID EDİLDİ
Mel Gibson koronavirusa yoluxduğunu niyə gizlədib
"Eurovision"da Qarabağ və Naxçıvanla bağlı qalmaqal - FOTO
Hər il ömrümüzdən 10 il alan vərdişlər
Azərbaycanda "Aktiv Qadınlar Şəbəkəsi" təsis edilib
Ancelina Coli yenidən arıqlayıb-FOTO
Sabahdan qar və yağış geri qayıdır
Ramazan ayının 24-cü gününün duası
Rahat yuxu üçün yataq dəstləri
Bu gecə "Eurovision 2016"nın qalibi məlum olacaq
Kağızlardan düzəldilmiş əl işləri
Toyuqlu həftəbecər (foto resept)
Dahilərin hər kəsi heyrətə gətirən ƏMƏLLƏRİ
Fahriye və Burak uşaqları ilə bağlı hazırlıqlara başladılar
Kəmaləddin Heydərov: “FHN Suqovuşan su anbarını mühafizəyə götürüb”
Ankara terrorunu bu qruplaşma öz üzərinə götürdü
Dubayda "Şöhrət xiyabanı" olacaq!
Bu adaya kişilərin girişi qadağandır - FOTO
Keçədən kuklalar (özün düzəlt)
- ŞƏRHLƏR