Elxanilər dövrü orta əsr Azərbaycan memarlığı və şəhərsalma sənətinin inkişafında ən məhsuldar mərhələ olmuşdur.Bu dövrün memarlıq fonomenlərindən biri vəzir-memar Əlişah Təbrizidir.
Xacə Tacəddin Əlişah Əbubəkr oğlu Təbrizi zəngin tacir və Elxanilər dövlətinin vəziri olmaqla yanaşı XII əsrin sonlarından ömrünün axırınacan memarlıq-şəhərsalma sənəti ilə məşğul olmuşdur.Onun zəngin yaradıcılıq irsindən Təbrizdə Şənb Qazan və Əlişah Cümə məscidi kompleksləri,Sultaniyyədə saray ansamlı,xeyriyyə kompleksi,cümə məscidi aşkarlanıb tətqiiq edilmişdir.
Özülü vəzir təyin olunduğu 1311-ci ildə qoyulan və Xacə Tacəddin Əlişahın tikintisinə ömrünün axırlarınacan-1324-cü iləcən başçlılıq etdiyi bu kompleksə cümə məscidi,mədrəsə,türbə,hamam və bazarlar daxil idi.Təbrizin ən böyük məhəlləsinin meydanında-Narmiyan məhəlləsinin Meydanı Köhən-Köhnə meydan adlanan yerində tikilmiş və İslam dünyasının ən iri dini komplesklərindən olmuş bu nadir memarlıq ansamlından Əlişah Cümə məscidinin “Ərk qalası” adı ilə məşhur olan bir bölümü qalmışdır.
Memarın ilk başlıca məqsədi-Sasanilərin əzəmət simvoluna çevrilmiş və keçilməz sayılan Mədaindəki Xosrov tağını (Taq-i Kəsrani) ölçücə ötmək idi.Buna da nail oldu.Kəsra eyvanının aşırımı 25,65 m olduğu halda Əlişah məscidi tağbəndinin aşırımı 30,15 m olmuşdur.Kəsra eyvanının hümdürlüyü 37 metrdir.Əlişah məscidinin tağbəndinin hündürlüyü 40 metrdən uca imiş.
Əlişah məscidi hələ tikilib qurtarmamış bütün islam dünyasında məşhur olmuşdur.
Əlişah məscidinin əsasına qoyulan ideya sonrakı inkişafını Türkmənistanda aldı.Dünyanı 2 hökmdar üçün kiçik sayan Əmir Teymurun (1370-1405) tikdirdiyi iri ölçülü komplekslərin-Şəhrsəbzdə Ağsaray,Səmərqənddə Bibi xanım və Türküstan şəhərində xoca Əhməd Yasəvi xatirə-kompleksi kimi məşhur abidələrin ümumi memarlığının ilham qaynağı Əlişah məscidi olmuşdur.
Qacar şahzadəsi Abbas Mirzə sonradan burada qorxana-gözətçi yeri tikmişdir.XX əsrdə Təbrizin şəhər qala divarları kimi iç qalası da dağıldıqdan sonra “Ərk qalası” adı Əlişah məscidinin qalığına keçmişdir.Bəzi qaynaqlarda “Əlişah Ərki” kimi də qeyd edilir.
İndi Ərk qalası Təbrizin simvolu,böyük Elxani dövlətinin paytaxtı olmasının son şahidirir.
Bənzər xəbərlər...
XƏBƏR LENTİ
Yeni çanta dəbi
Qadın rəssamların gözüylə qadın problemləri
Uşaqlara planlama və zaman nəzarətini öyrətmək
Şokoladın faydaları
Qeyri-adi görünüşü olan əşyalar
Ermənilərə tutarlı cavab
Disney Qəhrəmanları Hellouində
Yorğun dəriniz üçün nanə maskası
Balıqlı dairəciklər(foto resept)
Qəbul imtahanlarının vaxtı açıqlandı
ABŞ ordusunda hicaba icazə verildi
Evdə hazırlanan təbii əl kremləri
Müəllimlərin maaşı 20% artırıldı
Ərdoğan: "Türkiyə əvvəlki kimi Azərbaycanı dəstəkləyəcək"
Bakının bir hissəsi susuz qalacaq
Hamilələr ciyər yeyə bilərmi?
Gendime şorbası (foto-resept)
Kəlbəcərin Aşağı Ayrım kəndindən görüntülər - VİDEO
Sürücülərə pis xəbər
Köhnə trend geri qayıtdı: İlan dərisi
YouTube artıq 85 ölkədə
Göz sağlığı ilə əlaqəli yanlış bilinən doğrular
Ana ölümləri ilə bağlı 10 nəfər işdən çıxarılıb
Cen Yılmaz sözünü tutdu-FOTO
Ancelina Colidən gözlənilməz-VİDEO
200 dollara ev tikdi
Ermənistan Naxçıvana kimyəvi hücum hazırlayır
Gəlinliklər və saç düzümləri
Elton Con Dağlıq Qarabağla bağlı paylaşımını sildi
Kanada sakini lotereyadan 7,7 milyon dollar uddu
Kimlər aptekə, mağazaya və ya banka istənilən vaxt getməkdə sərbəstdir? - RƏSMİ
Qadınları necə xoşbəxt etmək olar?
Səyyar “ASAN xidmət” regionlarda fəaliyyətə başlayır
Azərbaycanda, hələ də, SSRİ pasportu gəzdirənlər varmış
Doğum sonrası qorunma metodları
Emin Ağalarov boşanır - FOTO
Almaniya mətbuatı 12 yaşlı Fatimədən yazdı - FOTO
Citroen Cactus sirrini açdı
2018-2019 Payız/Qış saç trendləri
Fransız sayağı şorba (foto resept)
Dəfnənin Cem və Serenay sevgisinə reaksiyası
Məşhur cütlükdən xeyirxah davranış
Ətirdən istifadə edərkən hansı nüanslara diqqət etməliyik?
İlk öpüşdən 75 il sonra ailə qurdular
2019-da mükafat almış it şəkilləri
Kişilərə görə ideal qadının xüsusiyyətləri
Günün qoroskopu - 08.11.2013
Halloween kostyumları
Kimlər koronavirusa yenidən yoluxa bilər?
Bakı-Biləcəri sahəsində dəmir yolunun təmiri başa çatır
- ŞƏRHLƏR