Elxanilər dövrü orta əsr Azərbaycan memarlığı və şəhərsalma sənətinin inkişafında ən məhsuldar mərhələ olmuşdur.Bu dövrün memarlıq fonomenlərindən biri vəzir-memar Əlişah Təbrizidir.
Xacə Tacəddin Əlişah Əbubəkr oğlu Təbrizi zəngin tacir və Elxanilər dövlətinin vəziri olmaqla yanaşı XII əsrin sonlarından ömrünün axırınacan memarlıq-şəhərsalma sənəti ilə məşğul olmuşdur.Onun zəngin yaradıcılıq irsindən Təbrizdə Şənb Qazan və Əlişah Cümə məscidi kompleksləri,Sultaniyyədə saray ansamlı,xeyriyyə kompleksi,cümə məscidi aşkarlanıb tətqiiq edilmişdir.
Özülü vəzir təyin olunduğu 1311-ci ildə qoyulan və Xacə Tacəddin Əlişahın tikintisinə ömrünün axırlarınacan-1324-cü iləcən başçlılıq etdiyi bu kompleksə cümə məscidi,mədrəsə,türbə,hamam və bazarlar daxil idi.Təbrizin ən böyük məhəlləsinin meydanında-Narmiyan məhəlləsinin Meydanı Köhən-Köhnə meydan adlanan yerində tikilmiş və İslam dünyasının ən iri dini komplesklərindən olmuş bu nadir memarlıq ansamlından Əlişah Cümə məscidinin “Ərk qalası” adı ilə məşhur olan bir bölümü qalmışdır.
Memarın ilk başlıca məqsədi-Sasanilərin əzəmət simvoluna çevrilmiş və keçilməz sayılan Mədaindəki Xosrov tağını (Taq-i Kəsrani) ölçücə ötmək idi.Buna da nail oldu.Kəsra eyvanının aşırımı 25,65 m olduğu halda Əlişah məscidi tağbəndinin aşırımı 30,15 m olmuşdur.Kəsra eyvanının hümdürlüyü 37 metrdir.Əlişah məscidinin tağbəndinin hündürlüyü 40 metrdən uca imiş.
Əlişah məscidi hələ tikilib qurtarmamış bütün islam dünyasında məşhur olmuşdur.
Əlişah məscidinin əsasına qoyulan ideya sonrakı inkişafını Türkmənistanda aldı.Dünyanı 2 hökmdar üçün kiçik sayan Əmir Teymurun (1370-1405) tikdirdiyi iri ölçülü komplekslərin-Şəhrsəbzdə Ağsaray,Səmərqənddə Bibi xanım və Türküstan şəhərində xoca Əhməd Yasəvi xatirə-kompleksi kimi məşhur abidələrin ümumi memarlığının ilham qaynağı Əlişah məscidi olmuşdur.
Qacar şahzadəsi Abbas Mirzə sonradan burada qorxana-gözətçi yeri tikmişdir.XX əsrdə Təbrizin şəhər qala divarları kimi iç qalası da dağıldıqdan sonra “Ərk qalası” adı Əlişah məscidinin qalığına keçmişdir.Bəzi qaynaqlarda “Əlişah Ərki” kimi də qeyd edilir.
İndi Ərk qalası Təbrizin simvolu,böyük Elxani dövlətinin paytaxtı olmasının son şahidirir.
Bənzər xəbərlər...
XƏBƏR LENTİ
Düşbərə (foto-resept)
3 yaşlı uşaq yüksək IQ-lü insanlar cəmiyyətinin ən gənc üzvü oldu
Anası yeni filmə çəkilməyini istəmir - FOTO
Kələm haqqında bilmədiklərimiz
Azərbaycanın qəhrəmanları
Daima üşüməyin səbəbləri
Yeni il üçün qaz əti qızartması (foto resept)
Günün ulduz falı
Əbu-Dabidə dünyanın ən qədim mirvarisi tapılıb
Prezidentdən manat açıqlaması
Hava haqqında
Prezidentdən vacib sərəncam
Sobada qiyməli kartof (foto resept)
Rəcəb Tayyib Ərdoğan Bakıya gələcək
Bu gündən Azərbaycanda Ticarət Festivalı başlanılır
Omnio şirkəti wow-klaviaturaları istehlakçıların ixtiyarına verdi
Günün qoroskopu: hadisələri diqqətlə izləyin
Məşhur aktrisa nişanlısından ayrıldı
İş axtaranların NƏZƏRİNƏ: Bu cümlələrdən qaçın
Fəsil üzrə balıq seçimi
Kompüterin zərərlərindən qorunmağın yolları
Toy şəklinə baxanda ərinin niyə öldüyünü anladı - FOTOLAR
Həyatınızın açarı olun
72 milyon dollarlıq təyyarə satışa çıxarıldı - FOTO/VİDEO
Ramazanda ürəyin yorulmasına səbəb olan 8 vərdiş
Elektrik siqnalları toxunma hissinə necə çevrilir?
Enrike İqlesiasdan Azərbaycana mesaj
İpoteka ilə bağlı yeni qaydalar təsdiqləndi
2010-cu ilin 10 ən gözəl qadını
Donlar
"McDonalds"ın işçisi hər kəsi təəccübləndirən sirləri açdı - VİDEO
Sabahın HAVAsı
Qarabağda müharibə faciəyə səbəb ola bilər
İti xilas etmək üçün həyatını təhlükəyə atdı - VİDEO
Riyazi məntiq -2 (rəsimli)
"Milli Şura Rüstəm İbrahimbəyovun istefası ilə mövcudluğunu dayandırdı"
Amerika Yəhudi Komitəsinin gənc qanadı ACCESS Qrupu Azərbaycanın ABŞ-dakı səfirliyində olub
Qadın.Net-lilərin nişan xatirəsi
Seroloji testlər bu yaş qruplarındakı şəxslərdən götürüləcək - TƏBİB
Qışın əvəzedilməz yeməkləri
Səhiyyə Nazirliyi evlərə bu dərmanları çatdırır - FOTO
Siqaret çəkənlər koronavirusa daha tez yoluxur - EKSPERTDƏN ŞOK
Skype yenilənəcək
Yeni il salatı (foto resept)
2013-2014-cü ilin makiyaj və saç modelləri
Şəkərin 4 təhlükəli xüsusiyyəti
Türkiyə MN: “Azərbaycanın işğaldan azad edilmiş yaşayış məntəqələrinin sayı 78-ə çatıb”
Kreditin son nəfəsi də kəsildi
Xaş qədim türk yeməyidir
Samuxda yeniyetmə taekvandoçular arasında açıq birincilik keçirilib
- ŞƏRHLƏR