Elxanilər dövrü orta əsr Azərbaycan memarlığı və şəhərsalma sənətinin inkişafında ən məhsuldar mərhələ olmuşdur.Bu dövrün memarlıq fonomenlərindən biri vəzir-memar Əlişah Təbrizidir.
Xacə Tacəddin Əlişah Əbubəkr oğlu Təbrizi zəngin tacir və Elxanilər dövlətinin vəziri olmaqla yanaşı XII əsrin sonlarından ömrünün axırınacan memarlıq-şəhərsalma sənəti ilə məşğul olmuşdur.Onun zəngin yaradıcılıq irsindən Təbrizdə Şənb Qazan və Əlişah Cümə məscidi kompleksləri,Sultaniyyədə saray ansamlı,xeyriyyə kompleksi,cümə məscidi aşkarlanıb tətqiiq edilmişdir.
Özülü vəzir təyin olunduğu 1311-ci ildə qoyulan və Xacə Tacəddin Əlişahın tikintisinə ömrünün axırlarınacan-1324-cü iləcən başçlılıq etdiyi bu kompleksə cümə məscidi,mədrəsə,türbə,hamam və bazarlar daxil idi.Təbrizin ən böyük məhəlləsinin meydanında-Narmiyan məhəlləsinin Meydanı Köhən-Köhnə meydan adlanan yerində tikilmiş və İslam dünyasının ən iri dini komplesklərindən olmuş bu nadir memarlıq ansamlından Əlişah Cümə məscidinin “Ərk qalası” adı ilə məşhur olan bir bölümü qalmışdır.
Memarın ilk başlıca məqsədi-Sasanilərin əzəmət simvoluna çevrilmiş və keçilməz sayılan Mədaindəki Xosrov tağını (Taq-i Kəsrani) ölçücə ötmək idi.Buna da nail oldu.Kəsra eyvanının aşırımı 25,65 m olduğu halda Əlişah məscidi tağbəndinin aşırımı 30,15 m olmuşdur.Kəsra eyvanının hümdürlüyü 37 metrdir.Əlişah məscidinin tağbəndinin hündürlüyü 40 metrdən uca imiş.
Əlişah məscidi hələ tikilib qurtarmamış bütün islam dünyasında məşhur olmuşdur.
Əlişah məscidinin əsasına qoyulan ideya sonrakı inkişafını Türkmənistanda aldı.Dünyanı 2 hökmdar üçün kiçik sayan Əmir Teymurun (1370-1405) tikdirdiyi iri ölçülü komplekslərin-Şəhrsəbzdə Ağsaray,Səmərqənddə Bibi xanım və Türküstan şəhərində xoca Əhməd Yasəvi xatirə-kompleksi kimi məşhur abidələrin ümumi memarlığının ilham qaynağı Əlişah məscidi olmuşdur.
Qacar şahzadəsi Abbas Mirzə sonradan burada qorxana-gözətçi yeri tikmişdir.XX əsrdə Təbrizin şəhər qala divarları kimi iç qalası da dağıldıqdan sonra “Ərk qalası” adı Əlişah məscidinin qalığına keçmişdir.Bəzi qaynaqlarda “Əlişah Ərki” kimi də qeyd edilir.
İndi Ərk qalası Təbrizin simvolu,böyük Elxani dövlətinin paytaxtı olmasının son şahidirir.
Bənzər xəbərlər...
XƏBƏR LENTİ
HAVA necə olacaq?
DİM sosial şəbəkə istifadəçilərinə müraciət edib
Uşaqlar üçün ad günü tortları
Uşaqlarınıza dərs deyən SAXTA müəllimlər
Lolita BOŞANDI-SƏBƏB
Manatın dünya valyutalarına nisbətdə məzənnəsi
Sadəcə sevgi...
Ana evdə olmayanda
"Ermənilər qondarma soyqırım ilə bağlı iddialarını sübut edə bilmirlər"
Yağlı yemək beyni pozur.
HAVA necə olacaq?
Dalğıc sürətlə qalxdı, bu vəziyyətə düşdü - FOTO
Toyuğun döş ətindən zapekanka (foto resept)
Ermənistan təcavüzkardır
Bu oğlan Putinin rəsmi DJ-yidir
95 yaşlı milyarder evləndi-FOTO
Bəzi yerlərdə zəif duman olacaq
Kibariye hamilə qızı ilə fotosunu paylaşdı - FOTO
Qara istiot
"Bu gün biz güclü komandaya qalib gəldik"
Türkiyə, Azərbaycan, Gürcüstan və Bolqarıstan xüsusi təyinatlılarının birgə təlimləri keçirilir
"Qarabağ"da Reynaldo şoku
Bakıda ağaclar yeni tikilən binanın güdazına gedə bilər
Alman futbolçular Braziliyada soyuqladılar
Pendirli-kəsmikli piroq (foto resept)
Qismət qarşısında nə etmək olar?
Dostunuz sizə öz zəif əsərini veribsə nə etməli? - ZƏMANƏTLİ RESEPTLƏR
İŞİD Türkiyəyə girdi
Putin Qarabağ məsələsini şəxsi nəzarətinə götürüb
Köhnə-yeni prezident
Bakı Dövlət Universitetinin yataqxanaları sökülür
Payız trendləri açıqlandı
Tarixi kitab təqdim olundu
Bəzi sabunların faydaları (2-ci hissə)
Məşhurların tanınmayan nəvələri
Göz yorğunluğunu aradan qaldıran kompres
HAVA necə olacaq?- 6 MART
Pritçalar (son)
ABŞ Leninin nəşini almaq üçün hərəkətə keçdi - Milyonlarla dollar toplandı
Böyürtkənli-qaymaqlı tart (foto resept)
Parıldayan saçlar üçün aspirin
Görmə əlillərinə ağıllı ayaqqabı
Uşaqlarda zehin açan qidalar
Ledi Qaqa bu şəxslərə irad tutdu
İngiliscə lazımlı frazeoloji birləşmələr (I hissə)
Günün ulduz falı - 12.09.2013
Qadınlarda çat xəstəliyi haqqında
Geyimlərdə qırmızıyla qaranın vəhdəti
Dubayda dünyada ən iri günəş elektrik stansiyası tikilir
Kəskin soyuğa hazırlaşın
- ŞƏRHLƏR