Bu gün də sizə yazıçı-publisist, biologiya üzrə fəlsəfə doktoru Nübar xanım Həkimovanın araşdırması nəticəsində əldə edilmiş mənbəyə əsasən razyananın çoxumuza məlum olmayan kimyəvi və müalicəvi xüsusiyyətlərini təqdim edəcəyik. Ümid edirik ki, faydalanacaqsınız.
Meyvəsinin tərkibində 3-6%-ə qədər efir yağı, onun da komponentlə əsasını, yəni 50-60%-ni anetol, 10%-ni metilxavikol və 20%-ni isə fenxon təşkil edir. Bundan əlavə, efir yağının tərkibində 10-20 % keton-fenxon, pinen, dipenten, cirə aldehidi tapılmışdır. Meyvələrinin tərkibi 12-23% piyli yağdan və 22% olein, linol, palmitin turşularının qliseridlərindən ibarətdir. Razyana meyvələrində şəkər, zülal
maddələri, üzvi turşulardan kəhraba, limon, qatran və s. maddələr də müəyyən edilmişdir. Razyananın yaşıl xammalının tərkibində 0,45-0,47% efir yağı, flavonoidlər və s. maddələr vardır. Yarpaqlarında 6-10 mq% karotin, 50-90 mq% C vitamini tapılmışdır.
Bundan başqa, kökünün tərkibindən 0,7% efir yağı, üzvi turşulardan fumarin, çaxır, qlikol, berqapten, umbelliferon, palmitat, stiq-masterin, stiqmasterin steroidləri, fenolkarbon turşularından koyein, ferul, sinap, prokatexin, vanilin, koric maddələri; yerüstü hissələrindən 0,27-5% efir yağı, 1,24-1,28% kumarin, 0,86-0,9%-flavonoid maddələri, fumarin, alma, çaxır, benzol üzvi turşuları, 0,2-1,1% efir yağı, gövdəsindən 3-qlukozonid, kempferol, 3-qlükozid və 3-qlükozid kversetin, antosianlardan – feruloil və sinapoil efiri, 3-ksilozilqlukozid-korilqalaktozidlər, sinaidin; yarpaqlarından fumar alma, çaxır, benzol uzvi turşular, 0,5-0,9% efir yağı, kversetin, kempferol, 3-qlükuzonid və 3-arabinozid, kempferol, izozamnetin qlükozidi və s. flavonoid maddələri; meyvələrindən fumar, alma, çaxır, benzol üzvi turşusu, 2,4-3% efir yağı, umbelliferon, skopoletin, ksantotoksin, imperatorin, berqapten, marmerin kumarinləri,kversetin 3-qlukozid və 3-arabinozid, kversetin (fenikularin), izo-kversetrin 3-qlükozid, və 3-arabinozid kempferol flavonoidləri aşkar edilmişdir.
Cavan zoğlarından qida kimi istifadə edilir. Yarpaqlarından kulinariyada geniş istifadə olunur. Meyvəsi dərman kimi bir sıra ölkələrin farmakopiyasına daxil edilmişdir. Müalicə məqsədləri üçün razyananın ancaq meyvələrindən istifadə edilir. Meyvələri sentyabr ayında, yetişməyə az qalmış yığılıb qurudulur. Efir yağından hazırlanan cövhər və preparatları müalicə vasitəsi kimi geniş tətbiq edilir.
Elmi təbabətdə razyana meyvəsindən soyuqdəymə nəticəsində baş verən xəstəliklərdə, xüsusən tənəffüs yollarının iltihabında yumşaldıcı və bəlğəmgətirici öskürək dərmanı kimi, eləcə də xroniki mədə-bağırsaq xəstəliklərində həzm prosesini yaxşılaşdıran və köpmənin qarşısını alan vasitə kimi istifadə olunur. Bundan əlavə, razyana meyvəsini dəmləmə və bişirmə formasında da öd kisəsi iltihabında və böyrək xəstəliklərində qəbul edirlər.
Xalq təbabətində razyananı çay kimi dəmləyib uşaqlarda baş verən qarın ağrılarında ağrıkəsən və köpmənin qarşısını alan dərman kimi işlədirlər. Bu məqsədlə razyana meyvəsini qurudulmuş nanə yarpağı ilə bərabər hissədə dəmləyib xörək qaşığı ilə qəbul edirlər. Bundan başqa, meyvəsindən hazırlanan cövhərdən «lakric» preparatının tərkibinə qatqı kimi əlavə edilərək yelqovucu, ödqovucu, sinəyumşaldıcı, sakitləşdirici və öskürək əleyhinə vasitə kimi istifadə edirlər. Razyananın cavan budaq, yarpaq, gövdə, kök və meyvələrindən hazırlanan ədviyyənin – efir yağının tərkibi bioloji-aktiv maddələrlə zəngindir. Ondan xiyar, pomidor, kələm, şorba, ətirli çay, qənnadı, ətriyyat, kosmetika, əczaçılıq və sabunbişirmə sənayesində qatqı kimi istifadə olunur. Müxtəlif sərinləşdiricilərə və şirin şərbətlərə xoş ətir vermək üçün də əlavə edilir. Ətirli ədviyyə kimi konservləşdirmədə, çörək-bulka sənayesində işlədilir. Razyana toxum və köklərinin hissələrə bölünməsi ilə çoxaldılır. Hazırda əldə edilmiş bir neçə növünü əkib yeyinti, tibb və ədviyyat kimi istifadə edirlər.
XƏBƏR LENTİ
Dərketmə gücünü inkişaf etdirmək üçün bunları edin
BenQ bazara qayıtdı
Ailə qurulması məsləhət olmayan 15 kişi tipi
Ermənistan ordusu mövqelərimizi atəşə tutub
Azərbaycanda daha iki nəfər koronavirusdan öldü: 135 yeni yoluxma
Səmada misilsiz hadisə - “Günəş tacı” müşahidə olundu - VİDEO
Azərbaycanda son 20 ilin ƏN DƏHŞƏTLİ İSTİLƏRİ - Nazirdən SOS
HAVA necə olacaq?
Həyatın sonuna nə qədər qalıb?
Səsi nazik olan kişilər, diqqət
Kabaklı salat (foto resept)
Nyu-York moda həftəsi; gündəlik tərz
Son 3 gündə Azərbasycanda 4 zəlzələ baş verib
"ABŞ dünya problemlərinin həllində liderliyi itirir"
Uşağın boyu və inkişafı
Necə anasınız?
Payızın rəngləri
İstənilməyən tüklərə qarşı maska
Hava haqqında - 20.01.2014
12 yaşlı oğlanı "İblis" adlandırırlar
Qızılı sevən, siyasətdən qaçan, vətəni olmayan adamlar...
Evlilik xoşbəxtliyi öldürməz!
Bu gün Ərbəindir
Qəlbləri uzaqlaşdıran məsafə...
Bengü qızı üçün paylaşdı-FOTO
Rayonlara gediş-gəliş bərpa olunsun, dərslər BU QAYDADA keçirilsin - TƏKLİF
Səhiyyə Nazirliyi Qriplə bağlı son vəziyyəti açıqladı
Zövqlü bluzlar
Hamiləlik zamanı bel ağrıları
Bu yolda ciddi səhvlər üzə çıxdı - CİDDİ XƏBƏRDARLIQ
Sıla hamilədir!
Günün ulduz falı
Nazirlikdən son xəbərdarlıq
Mülayim hava şəraiti təcili tibbi yardıma müraciət edənlərin sayına nə dərəcədə təsir edib?
Rus dili - Гг
Ailə müqəddəs anlayışdır
Monika Belluçini kimsə tanımadı-FOTO
Heyvanlara sevgi uşağın dil inkişafına da təsir edir
Tarixi şəxsiyyətlərdən qısa dialoqlar (3)
Çimərlik üçün saç modelləri
Müəllimlərin nəzərinə!
Azərbaycanda terrora qarşı mübarizə gücləndirilir
Dəriyə qulluq və makiyaj vasitələrinin ömrü
Fatma Girik vəsiyyətnamə yazdı-FOTO
Davudoğlu: Türkiyə Azərbaycanın yanında olacaq
Meydana atılan modeldən AÇIQLAMA
Daha 548 nəfər koronavirusa yoluxdu - 10 xəstə vəfat etdi
“Çirkli moda”: Məşhur brend ot ləkəli şalvarları inanılmaz qiymətə satışa çıxardı
Günün ulduz falı
Ünsiyyət problemi: hər kəsə onu sevdiyini deyə bilməzsən...
- ŞƏRHLƏR