Bu gün də sizə yazıçı-publisist, biologiya üzrə fəlsəfə doktoru Nübar xanım Həkimovanın araşdırması nəticəsində əldə edilmiş mənbəyə əsasən razyananın çoxumuza məlum olmayan kimyəvi və müalicəvi xüsusiyyətlərini təqdim edəcəyik. Ümid edirik ki, faydalanacaqsınız.
Meyvəsinin tərkibində 3-6%-ə qədər efir yağı, onun da komponentlə əsasını, yəni 50-60%-ni anetol, 10%-ni metilxavikol və 20%-ni isə fenxon təşkil edir. Bundan əlavə, efir yağının tərkibində 10-20 % keton-fenxon, pinen, dipenten, cirə aldehidi tapılmışdır. Meyvələrinin tərkibi 12-23% piyli yağdan və 22% olein, linol, palmitin turşularının qliseridlərindən ibarətdir. Razyana meyvələrində şəkər, zülal
maddələri, üzvi turşulardan kəhraba, limon, qatran və s. maddələr də müəyyən edilmişdir. Razyananın yaşıl xammalının tərkibində 0,45-0,47% efir yağı, flavonoidlər və s. maddələr vardır. Yarpaqlarında 6-10 mq% karotin, 50-90 mq% C vitamini tapılmışdır.
Bundan başqa, kökünün tərkibindən 0,7% efir yağı, üzvi turşulardan fumarin, çaxır, qlikol, berqapten, umbelliferon, palmitat, stiq-masterin, stiqmasterin steroidləri, fenolkarbon turşularından koyein, ferul, sinap, prokatexin, vanilin, koric maddələri; yerüstü hissələrindən 0,27-5% efir yağı, 1,24-1,28% kumarin, 0,86-0,9%-flavonoid maddələri, fumarin, alma, çaxır, benzol üzvi turşuları, 0,2-1,1% efir yağı, gövdəsindən 3-qlukozonid, kempferol, 3-qlükozid və 3-qlükozid kversetin, antosianlardan – feruloil və sinapoil efiri, 3-ksilozilqlukozid-korilqalaktozidlər, sinaidin; yarpaqlarından fumar alma, çaxır, benzol uzvi turşular, 0,5-0,9% efir yağı, kversetin, kempferol, 3-qlükuzonid və 3-arabinozid, kempferol, izozamnetin qlükozidi və s. flavonoid maddələri; meyvələrindən fumar, alma, çaxır, benzol üzvi turşusu, 2,4-3% efir yağı, umbelliferon, skopoletin, ksantotoksin, imperatorin, berqapten, marmerin kumarinləri,kversetin 3-qlukozid və 3-arabinozid, kversetin (fenikularin), izo-kversetrin 3-qlükozid, və 3-arabinozid kempferol flavonoidləri aşkar edilmişdir.
Cavan zoğlarından qida kimi istifadə edilir. Yarpaqlarından kulinariyada geniş istifadə olunur. Meyvəsi dərman kimi bir sıra ölkələrin farmakopiyasına daxil edilmişdir. Müalicə məqsədləri üçün razyananın ancaq meyvələrindən istifadə edilir. Meyvələri sentyabr ayında, yetişməyə az qalmış yığılıb qurudulur. Efir yağından hazırlanan cövhər və preparatları müalicə vasitəsi kimi geniş tətbiq edilir.
Elmi təbabətdə razyana meyvəsindən soyuqdəymə nəticəsində baş verən xəstəliklərdə, xüsusən tənəffüs yollarının iltihabında yumşaldıcı və bəlğəmgətirici öskürək dərmanı kimi, eləcə də xroniki mədə-bağırsaq xəstəliklərində həzm prosesini yaxşılaşdıran və köpmənin qarşısını alan vasitə kimi istifadə olunur. Bundan əlavə, razyana meyvəsini dəmləmə və bişirmə formasında da öd kisəsi iltihabında və böyrək xəstəliklərində qəbul edirlər.
Xalq təbabətində razyananı çay kimi dəmləyib uşaqlarda baş verən qarın ağrılarında ağrıkəsən və köpmənin qarşısını alan dərman kimi işlədirlər. Bu məqsədlə razyana meyvəsini qurudulmuş nanə yarpağı ilə bərabər hissədə dəmləyib xörək qaşığı ilə qəbul edirlər. Bundan başqa, meyvəsindən hazırlanan cövhərdən «lakric» preparatının tərkibinə qatqı kimi əlavə edilərək yelqovucu, ödqovucu, sinəyumşaldıcı, sakitləşdirici və öskürək əleyhinə vasitə kimi istifadə edirlər. Razyananın cavan budaq, yarpaq, gövdə, kök və meyvələrindən hazırlanan ədviyyənin – efir yağının tərkibi bioloji-aktiv maddələrlə zəngindir. Ondan xiyar, pomidor, kələm, şorba, ətirli çay, qənnadı, ətriyyat, kosmetika, əczaçılıq və sabunbişirmə sənayesində qatqı kimi istifadə olunur. Müxtəlif sərinləşdiricilərə və şirin şərbətlərə xoş ətir vermək üçün də əlavə edilir. Ətirli ədviyyə kimi konservləşdirmədə, çörək-bulka sənayesində işlədilir. Razyana toxum və köklərinin hissələrə bölünməsi ilə çoxaldılır. Hazırda əldə edilmiş bir neçə növünü əkib yeyinti, tibb və ədviyyat kimi istifadə edirlər.
XƏBƏR LENTİ
Fahriye Evcen yeni şəkillərini paylaşdı
Eşqin meydana gətirdiyi fiziki və psixoloji dəyişikliklər
İncə belə sahib olmaq üçün...
Antalyada Qarabağ müzakirəsi
“Mübariz postu”na Azərbaycan Bayrağı sancan zabitimiz ata oldu - VİDEO
Neft bahalaşmağa başladı
“Mucize”nin aktrisasının toyu olacaq-FOTO
Qışda gözlər də üşüyür
Hava haqqında - 01.12.2013
Gəlin öz toyunda UŞAQ DÜNYAYA GƏTİRDİ: bəylə oynadığı an... - FOTO
Limonlu keks (foto resept)
Ölkədə yağmursuz hava olacaq
Kartoflu tost (foto-resept)
Uşaqlarına- "Aza, Oyalı,Taz..." adlarını qoymaq istədilər
Ed Şeranın yeni klipi rekord izləmə topladı
Azərbaycanda verilən rəqəmsal imzaların sayı artıb
Putin canlı efirdə Qarabağ münaqişəsinin həlli yolundan danışdı
Pəhriz saxlayanların nəzərinə
Lazımsız boşqablarla evinizi bəzəyin
"Fənərbağça"ya şok cəza
ABBA 35 il sonra qayıdır
BERMUD ÜÇBUCAĞI
Qadın ölümcül Ebola virusundan xilas oldu
Avropanın ən çox qazanan ulduzları - Forbes
Qarda sürüşməmək üçün nə etməli?
HAVA necə olacaq? 8 İyun
Xoşbəxt evlilik sizin əlinizdədir
Fonetika - Səslər
Avropalı gənclər Cavad xan küçəsində
Maqnit qasırğası dörd gün davam edəcək
Rusiyada azərbaycanlı komandirə qarşı böyük hörmətsizlik!
Düşmən orduda böyük itki
Xəstəliklərimiz özünü dırnaqlarımızda göstərir
Doğuşdan sonra göbək yırtığı
Qızıl və platin iPhone istəyirsiniz?
Hellouində yadda qalan kostyumlar
Qadınların, kişiləri cəzb edən xüsusiyyətləri
Leyla Əliyevanın dəstəyi ilə Rusiya-Azərbaycan komediya FİLMİ ÇƏKİLDİ - FOTO
Azərbaycanda kreditlə maşın satışı dayandı?
2018-2019 Qış şalvar trendləri
Dünyanı titrədən xəbər
Yonca Evcimik 56 yaşını belə qeyd etdi-FOTO
Ermənistana avqustda qaranlıq çökəcək?
Holland pendirli, vetçinalı maffinlər (foto resept)
Metro istifadəçilərinə ŞAD XƏBƏR
Dünyanı gözləyən təhlükə
Cəbhə xəttində erməni təxribatı davam edir
Birinci xanım: Cəza alacaqlar
Alpinist dağın başında xəzinə tapdı
Bakı... Sözün bitdiyi yer - FOTOSESSİYA
- ŞƏRHLƏR