Qara dəliyin ulduzu udması
Qara dəlik nədir?
Qara dəliklər izahı bir qədər çətin olan kosmik cisimlər olduqları üçün yazımıza belə bir misalla başlayaq.
4 nəfərin böyük bir parçanı uclarından tutduğunu fərz edək. Biz də bu parçanın ortasına dəmir bir top ataq. Parçanın ortasında, yəni ağırlıq mərkəzində dayanacaq olan top parçanı biraz daha yerə yaxınlaşdıracaqdır. Daha ağır bir topu parçanın üzərinə atsaq, mərkəz yerə daha çox yaxınlaşar. Başqa bir yüngül topu parçanın mərkəzinə doğru yumalasaq, həmin top öz yolundan biraz da olsa, dönüb əyri traektoriya çəkər. Bunun səbəbi isə üzərində hərəkət etdiyi parçanın səthinin yerə paralel olmamasıdır. Bunları niyə izah edirik? Cavab-cismin kütləsinin fəzaya necə təsir etməsini araşdırmaqdır.
Günəşin fəzanı əyməsi və dünyanın bu əyilmiş traektoriya boyu Günəş ətrafında hərəkəti
Kosmosdakı bütün cisimlər ona şəkildəki və misaldakı kimi təsir edirlər. Bu təsir onların kütlələri sayəsində gerçəkləşir. Çevrələrində bir kütlə çəkim sahəsi yaradırlar. Bu təsirin səbəbi də fəzanın deformasiyasıdır. Bəs qara dəliklər hardadır? Planetləri və ulduzları yüngül toplar və ağır toplar kimi sivmollaşdırmışdıq. Bəs qara dəlikləri necə simvollaşdıraq? Bildiyimiz bir şey var ki, qara dəliklərdən qaçışın mümkün olmadığıdır. Kütlə çəkimləri bu qədər yüksəkdir. Qara dəlikləri bizim misala daxil etməyimiz üçün onların ölçülərini bir neçə dəfə kiçildib, çəkilərini isə qat-qat artırmağımız lazımdır (ancaq qara dəliklər o qədər də kiçik deyildir). Biz burada qara dəlikləri misaldakı ən böyük topdan 100.000 dəfə daha ağır bir şar kimi qiymətləndirməliyik. Əgər parçamız yetərincə sağlamdırsa, bu şarları parçanın üstünə atdıqda parça maksimum dərəcədə əyiləcəkdir. İndi isə bu şarın ətrafına biraz əvvəl dediyimiz toplardan birini ataq. Görəcəksiniz ki, top həmin şarın yaratdığı çuxura tərəf yönələcək və onun içinə düşəcəkdir. Bu - qara dəliyin ulduzu udması prosesidir.
İşığın fəza-zamanda planet və ya ulduz tərəfindən istiqamət dəyişdirməsi
Qara dəliklər haqqında onu da qeyd edək ki, bu kosmik cisimlər hətta işığın belə qaçmağına icazə verməyən, sıxlığı çox olan və fəzanı sonsuza qədər əyə bilən cisimlərdir. Qalaktikaların mərkəzlərində qara dəliklər mövcuddur. Qara dəlik qalaktikanın mərkəzinin ətrafındakı cisimləri yüksək sürətlə hərərkət etdirir, isidir və yüksək enerjili X-şüaları yayır. Buna görə də qalaktikaların mərkəzləri şəkillərdə parlaq görünür.
Qara dəliklər öz kütlələri qədər kütlə çəkiminə sahib olur. Yəni Yupiter ölçüsündə bir qara dəliyin cəzbetməsi Yupiterin kütləsindən çox olmaz. Ancaq ölçüsü onun ölçüsündən qat-qat kiçik olar.
Qara dəlik haqqında daha çox məlumat üçün növbəti məqaləmizə baxın.
XƏBƏR LENTİ
Rihannanın bu GÖRÜNTÜLƏRİ diqqət çəkdi-FOTO
Kənan uşaqlıq fotosunu paylaşdı
Ayaqqabı modelləri
Ayaqqabını necə ağartmalı?
Dünyanın ən yaxşı beynəlxalq aeroportunun adı açıqlanıb
Qız qaçıranların cəzası 12 ildən 2 ilə endirildi - İlginc məhkəmə QƏRARI
Dünyanın 10 ən nadir gülü
İstirahət günü Azərbaycanda hava necə olacaq?
Məcburi köçkün uşaqlarının yemək xərci kəsiləcək
“Eurovision”a bilet satışı dayandırıldı
Sellulitdən necə xilas olmalı?
Dadlı peçenye (foto resept)
Boyun ağrılarından azad olaq
Aforizmlər
İçimizdəki və çölümüzdəki Qadınlar!
Reanimasiyaya yerləşdirilən xalq artistindən xəbər var
Rus dili dərs-25
Droqba hələlik bitdi
Kabab pomidor bağlaması (foto resept)
Trampın heykəli 28 min dollara satıldı
Qafqazda yeni müharibə təhlükəsi
13 il əvvəl itirdiyi üzüyünü tapdı
Qeyri-adi görünüşü olan quşlar
İti xilas etmək üçün həyatını təhlükəyə atdı - VİDEO
Basketbol qız
Həftənin ilk iş günü hava necə olacaq?
Təhlükəli döyüş tapşırıqlarını icra edən robot hazırlandı
Niyə arıqlaya və ya kökələ bilmirik?-3
Uşaqlar üçün hazırlanmış yeməklər
Qoç bürcü qadını
“Fəvvarələrin qış nağılı” şousu başlanır
Maskalardan bu zaman imtina edəcəyik
Uşağın makrozomik olaraq doğulması
Aston Martin yeni modelini nümayiş etdirdi
Günün ulduz falı
Peonny Lim
Şəkər xəstəliyi haqqında doğru bildiyimiz yanlışlar
İlham Əliyev başsağlığı verdi
Sevgilisi ilə 23 milyonluq malikanədə yaşayacaq - FOTO
Kaş ki hər şey açıldığı kimi bağlansaydı
Azərbaycan Qələbə Gününü qeyd edir
OXU GƏRƏYİN OLAR...
Füzuli və Cəbrayıl rayonlarının Ermənistan ordusu tərəfindən işğalından 21 il ötür
Çörəyin qiymətində niyə qiymət artımı olmalıdır ki?
Münasibətin ciddiləşdiyini göstərən hallar
5 kilometrlik qızıl zəncir nümayiş etdirildi-video
Bu gün Azərbaycanın Milli Qəhrəmanının doğum günüdür
Çinlilər koronavirusdan qorunmaq üçün görün nələr edirlər - İNANILMAZ QAYDALAR
Günün ulduz falı - 07.08.2013
Obamadan dünya ölkələrinə çağırış
- ŞƏRHLƏR