Körpənizin danışıq tərzi sizi narahat edir-o,hərflərin yarısını tələffüz etmir,sonluqları udur,fısıltılı səslər kimi tələffüz edir,amma siz hansı həkimə müraciət edəcəyinizi bilmirsiz?Düzgün cavab-uşaq psixonevroloquna.
O,uşağın əsəb-ruhi inkişafını qiymətləndirər,yaşla əlaqəli olan dilağırlığın həqiqi nitq qüsurlarından ayırar və lazım olsa,loqopedin yanına göndəriş verər.
Loqoped-balaca uşaqlar üçün ən vacib olan mütəxəssislərdən biridir.Əlbəttə uşağın fiziki sağlamlığı r hərfini tələffüz etmə qabiliyyətindən asılı deyil,amma sosial durumu çox asılıdır.
Bir ay yarım-iki ay yaşından etibarən
Nitq inkişafının hazırlıq mərhələsi başlayır.Ağlamaqdan sonra körpənin çıxartdığı səslər qığıltı adlanır.Bu,körpənin sanki nəğmə kimi oxuduğu çox sadə ahənglərdir.Əvvəlcə bu nəğmə yalnız sait səslərdən (a-aa,e-ee) ibarətdir,2-3 aydan etibarən,opera ariyasına samit səslər də əlavə olunur (q-uu,ş-ii),saitlər isə müxtəlif ahənglərdə səslənir(eı-ı,a-ee)
4 aydan başlayaraq körpə tütəyə üfürən balaca çobana cevrilir.(al-le-lıı-lyü-aı).Bu qığıldama eləcə də adlanır-tütək tipli.Bu səslər heç bir söz mənası daşımır,lakin körpənin əhval -ruhiyyəsinin yaxşı olması və müsbət emasional durumdan xəbər verir.
Məsləhət:Bu yaşda uşaq ilə ünsiyyəti genişləndirmək, onunla saatlarla danışmaq,cavab səsləri,sevinc,təbəssüm, gülüş oyatmaq lazımdır.
7-8 aydan başlayaraq sensor nitq mərhələsi başlayır.Sensor sözü uşağın eşitdiyi sözü kontret əşya ilə əlaqələndirmə,yəni,böyüklərin nitqinin ayrı-ayrı elementlərini anlama qabiliyyəti deməkdir.Ona müraciət olunmuş Ana haradadır?,Dovşan haradadır?suallarına cavab olaraq ,körpə adı çəkilən şəxs və ya əşyaya üzünü çevirir,əl uzadır,göstəriş və nəzərə çarpacaq dərəcədə canlanır.9-10 aylığında sadə xahişləri yerinə yetirir-oyuncağı verir,əl eliyir.10 -11 ayında olar ,olmaz sözləri anlayır və yalnız onların hərfi mənasına istiqamətləndirir.
Məsləhət:Bu yaşda körpə ilə daha çox danışmaq lazımdır.Ərafdakı şəxsləri,heyvanları hərərkətləri adlandırın.Lakin heç bir zaman uşaq ilə danışarkən ,sözləri yalançı uşaq ifadələri ilə əvəz etməyin.
10 aylığından ,yəni,ilk sözlərin tələffüzündən başlayaraq,motor nitq mərhələsi başlayır.Adətən ,bu,ənənəvi uşaq dili sözləri, qohumların sadələşdirilmiş adları,məişət əşyalarının adlarıdır.
1 yaş yarımına qədər bütün məlum isimləri körpə yalnız adlıq halda söyləyir.Bir yaş yarımdan başlayaraq ,utilitar xarakteli sadə cümlələr qurur.Ana,ver.
İki yaşında bu nədir? suallarının ilk dövrü başlayır ,yəni körpəni,ilk növbədə,əşyanın keyfiyyətləri deyil,adı maraqlandırır.Qızlar motor nitqi oğlanlara nisbətən daha tez mənimsəyir.
Məsləhət:Uşaq ilə danışarkən ,müxtəlif canlı və əşyaların adını daha fəal və çox söyləyin,bunun üçün fel,sifət və digər nitq hissələrindən istifadə edin.Məsələn.Qutunu aç,kitabı gətir.
3 yaşında uşaqlar böyüklərin nitqini bütün nüansları və məna çalarları ilə anlayır.Uşağın formalaşmasında olan intellektual dünyasını əks etdirən çox sözlü ifadələr,budaq cümlələr, başlayıcı və əvəzliklərin aktiv şəkildə işlənməsi zamanı gəlir.
Məsləhət: onunla ünsiyyət zamanı səlis,düzgün dildə danışmağa çalışın.
4 -5 yaşında dilin son inkişaf mərhələsi çatır.Bu yaşda uşaqlar maraq ilə mürəkkəb süjetli hekayə və nağılları dinləyir,uzun cümlələr qurur,monoloqlar söyləyir.
Məsləhət. Uşağı kitablara cəlb edin,onlara mümkün qədər çox kitab oxuyun,uşaq tamaşalarına aparın.
XƏBƏR LENTİ
- ŞƏRHLƏR