Qədimdə deyirdilər ki, kişi sonsuzluğu haqqında düşünə bilər, lakin qadın isə ona məna verər. Bu aforizmin müxtəlif mənası var: məsələn, yalnız kişi uşaqların dünyaya gəlməsində tək başına heç nə edə bilməz, lakin o paradokslarla Zenonda təsəlli tapa bilər. Bu cür iddialar əsasında fikir yarandı ki, tarix boyu (ən azı XX-əsrə qədər) yer üzündə böyük şairə və böyük yazıçılar olsa da, lakin nə qadın filosoflar nə də ki, riyaziyyatçılar yox idi.
Belə dəyişmiş qadına münasibəti uzun müddət ona gətirib çıxarır ki, qadınlar dərslərlə və rəssamlıqla məşğul ola bilməzlər. Amma Artemiziyu Djentileski və Rosalbu Karera bunların içində istisna idi. Başa düşüləndir ki, o vaxta qədər ətək geyinən qadınların meşə ətrafında 30 nəfər işçinin tikdiyi kilsədə rəssamlıq etmək, eləcə də şagirdlərə bu barədə dərs keçmək olmazdı. Amma elə ki, dəzgah rəssamlığı başladı, bu dövrdə artıq qadın rəssamlar yarandı.
Mariya Tereza Fumaqalli, onun haqqında çox şey yazılıb, lakin qadın filosof probleminə asanlıqla yanaşmaq lazım deyil. Orta əsr cəmiyyətində qadın monastırı başçısı yalnız monastırda deyil, eləcədə mənəvi müəllimlər, siyasətçilər, monastırda və dövrün inttelektual parlaq təmsilçiləri olublar.
Feministlər çoxdan öz qəhrəmanlarını Qipatiyu Aleksandriyuskuyu fəxri kürsüyə qaldırmışdılar ki, o V əsrdə ilk dəfə fəlsəfə və riyaziyyatdan dərs deyib. Qipatiya fəlsəfənin əsl simvolu olmuşdur hərçənd ki, onun əsərlərinin yalnız xatirələri qalıb. Onların hamsı məhv edilib, necə ki, Qipatiya məhv olundusa, eləcə də əsərləri bir çox xristianlar tərəfindən, tarixçilərin dediyinə görə Kirill Aleksandria əllərindən, sonradan müqəddəs oldu bu hərəkətinə görə yox təbii. Amma bu tarixdə yeganə Qipatiya deyildi.
Bu yaxınlarda kiçik bir kitab işıq üzü görüb, adı "Qadın filosoflar tarixi"dir. Bu kitabın müəllifi Jil Menaj 17-ci əsrdə yaşamış qadın filosoflar keçmiş markizlər de Sevigne və madam de Lafayet haqqındadır. Onun kitabı ilk dəfə 1690-cı ildə dərc olunub və "Mulierum pilosopharum historiya" adını daşıyıb. Belə ki, Qipatiya yeganə deyildi, Minaja kitabda daha çox diqqəti klassik dövrə yetirib. Baxanda qədim əlyazmalar və Menajın yazdığı "Qadın filosoflar tarixi kitabından və kilsə atalarının adından 65 ad tapmaq mümkün olsa da etiraf etmək lazımdır ki, onun fəlsəfə haqqında məlumatı kifayət qədər geniş idi.
Nəzərə alsaq ki, qədim yunan cəmiyyətində qadınlar yalnız bağlı qapı arxasında evdə olmalı idi. Filosoflar bunun tam əksini sübuta yetirməyə calışırdı ki, gənc və gözəl qız və oğlanlar cəmiyyətdə müəyyən təsirə malik olmalıdır. Digər tərəfdən məhz Aspaziyu kimi daha çox xatırlayırlar. Lakin unudurlar ki, o parlaq bir filosof idi. Bu barədə bizə Plutarx etdiyi bölmələr yazır- Socrat özü dinləməyi çox sevirdi.
Mən bu günə qədər mövcud olan fəlsəfi ensiklopediyanın qədim filosoflarının qəbul edilmədiyi tarixdən bəhs etdim. O dövrlərdə qadınlar yoxmuş kimi yaşayan və "yalnız kişi filosoflardan başqası ola bilməz" sözünə aydınlıq gətirməyə çalışdım və gördüyünüz kimi heç də belə nəticə alınmadı, tarix boyu qadın filosoflar olub və olacaq da...
Bənzər xəbərlər...
XƏBƏR LENTİ
Demək Akalın qəzəbləndi-FOTO
Bakıda adalar turizm cənnətinə çeviriləcək - PLAN + FOTOLAR
HAVA necə olacaq?-3 Yanvar
Düşmənin sipər kimi istifadə etdiyi daşın yanında Mübariz İbrahimovun şəkli ucaldıldı
Zakir Həsənov komandir-rəis heyətinə konkret göstərişlər verdi
Sıla yox, Ahmet şiddətə məruz qalıbmış
Yay fəslini sevməmək olar?
Bitkilər və təbabət (14)
"Like", "adapter", "mouse" sözləri dəyişdi - SİYAHI
Lotereyada 20 min uddu biletini yandırdı-SƏBƏB/VİDEO
Məşhur türk müğənniləri Bakıda
Ayaqaltı modelləri
İlham Əliyev: Şuşa işğaldan azad edildi!
Bu il balıq məhsulları boldur
Prezident İlham Əliyev bir qrup şəxsi təltif etdi - SİYAHI
Tacikistanda prezident seçkilərində yenilik
Hikmət Hacıyev: “Humanitar atəşkəsi pozan Ermənistana necə etibar edə bilərik?”
Magistraturaya qəbul imtahanının vaxtı açıqlandı
Bələdiyyə yük maşını ilə dağdan şəhərə qar gətizdirdi-FOTO
Azərbaycanda internet üçün böyük təhlükə
Qripdən necə qorunmalı?
Vitaminli xörəklər - 2
Yeni dizaynlı Range Rover Evoque
HAVA necə olacaq? 15-yanvar
Kosmetikanın canlılarla nə əlaqəsi var?
Dollar ucuzlaşmaqda davam edir
Bakıda Novruz yarmarkaları keçiriləcək
Kıvanç Tatlıtuğ izəyicisini məhkəməyə verdi
Boşluq tapıldı
Aylin Coşkunun boynuna 5 milyonluq qızıl taxıldı-FOTO
Darçınlı çörək (foto resept)
Ledi Gaga yenə TƏƏCCÜBLƏNDİRDİ-FOTO
Günün ulduz falı - 05.09.2013
İşıq sayğaclarına müdaxilə iddiaları ilə bağlı RƏSMİ AÇIQLAMA
İnternet gənclərə hərbi-vətənpərvərlik ruhunda tərbiyə verəcək
Hamilələr necə yatmalıdır?
Hamiləlik zamanı tonus və onun səbəbləri
Qaynananıza bürcünə görə davranın
Ramazan ayının 23-cü gününün imsak və iftar vaxtları
"Ayı" peçenyesi (foto resept)
Dişlərinizi onunla qoruyun !
Xanımlarımız üçün makiyaj qaydası
Ronaldo iki nəfərlik şəraba 31 min avro xərclədi
İranda səhər zəlzələ ilə açıldı
Vladimir Kushin əsərləri
Bu şəxslər cəzalandırılacaq - XƏBƏRDARLIQ
Silvestr Stallonenin ölüm xəbəri yayıldı
Yaralı halda Azərbaycan tərəfə əsir düşən ermənilər onlara münasibətdən danışdılar - FOTO
Azərbaycanlı məktəblilərin son sevinci
Sağlamlığımızı alan səslər
- ŞƏRHLƏR