Qədimdə deyirdilər ki, kişi sonsuzluğu haqqında düşünə bilər, lakin qadın isə ona məna verər. Bu aforizmin müxtəlif mənası var: məsələn, yalnız kişi uşaqların dünyaya gəlməsində tək başına heç nə edə bilməz, lakin o paradokslarla Zenonda təsəlli tapa bilər. Bu cür iddialar əsasında fikir yarandı ki, tarix boyu (ən azı XX-əsrə qədər) yer üzündə böyük şairə və böyük yazıçılar olsa da, lakin nə qadın filosoflar nə də ki, riyaziyyatçılar yox idi.
Belə dəyişmiş qadına münasibəti uzun müddət ona gətirib çıxarır ki, qadınlar dərslərlə və rəssamlıqla məşğul ola bilməzlər. Amma Artemiziyu Djentileski və Rosalbu Karera bunların içində istisna idi. Başa düşüləndir ki, o vaxta qədər ətək geyinən qadınların meşə ətrafında 30 nəfər işçinin tikdiyi kilsədə rəssamlıq etmək, eləcə də şagirdlərə bu barədə dərs keçmək olmazdı. Amma elə ki, dəzgah rəssamlığı başladı, bu dövrdə artıq qadın rəssamlar yarandı.
Mariya Tereza Fumaqalli, onun haqqında çox şey yazılıb, lakin qadın filosof probleminə asanlıqla yanaşmaq lazım deyil. Orta əsr cəmiyyətində qadın monastırı başçısı yalnız monastırda deyil, eləcədə mənəvi müəllimlər, siyasətçilər, monastırda və dövrün inttelektual parlaq təmsilçiləri olublar.
Feministlər çoxdan öz qəhrəmanlarını Qipatiyu Aleksandriyuskuyu fəxri kürsüyə qaldırmışdılar ki, o V əsrdə ilk dəfə fəlsəfə və riyaziyyatdan dərs deyib. Qipatiya fəlsəfənin əsl simvolu olmuşdur hərçənd ki, onun əsərlərinin yalnız xatirələri qalıb. Onların hamsı məhv edilib, necə ki, Qipatiya məhv olundusa, eləcə də əsərləri bir çox xristianlar tərəfindən, tarixçilərin dediyinə görə Kirill Aleksandria əllərindən, sonradan müqəddəs oldu bu hərəkətinə görə yox təbii. Amma bu tarixdə yeganə Qipatiya deyildi.
Bu yaxınlarda kiçik bir kitab işıq üzü görüb, adı "Qadın filosoflar tarixi"dir. Bu kitabın müəllifi Jil Menaj 17-ci əsrdə yaşamış qadın filosoflar keçmiş markizlər de Sevigne və madam de Lafayet haqqındadır. Onun kitabı ilk dəfə 1690-cı ildə dərc olunub və "Mulierum pilosopharum historiya" adını daşıyıb. Belə ki, Qipatiya yeganə deyildi, Minaja kitabda daha çox diqqəti klassik dövrə yetirib. Baxanda qədim əlyazmalar və Menajın yazdığı "Qadın filosoflar tarixi kitabından və kilsə atalarının adından 65 ad tapmaq mümkün olsa da etiraf etmək lazımdır ki, onun fəlsəfə haqqında məlumatı kifayət qədər geniş idi.
Nəzərə alsaq ki, qədim yunan cəmiyyətində qadınlar yalnız bağlı qapı arxasında evdə olmalı idi. Filosoflar bunun tam əksini sübuta yetirməyə calışırdı ki, gənc və gözəl qız və oğlanlar cəmiyyətdə müəyyən təsirə malik olmalıdır. Digər tərəfdən məhz Aspaziyu kimi daha çox xatırlayırlar. Lakin unudurlar ki, o parlaq bir filosof idi. Bu barədə bizə Plutarx etdiyi bölmələr yazır- Socrat özü dinləməyi çox sevirdi.
Mən bu günə qədər mövcud olan fəlsəfi ensiklopediyanın qədim filosoflarının qəbul edilmədiyi tarixdən bəhs etdim. O dövrlərdə qadınlar yoxmuş kimi yaşayan və "yalnız kişi filosoflardan başqası ola bilməz" sözünə aydınlıq gətirməyə çalışdım və gördüyünüz kimi heç də belə nəticə alınmadı, tarix boyu qadın filosoflar olub və olacaq da...
Bənzər xəbərlər...
XƏBƏR LENTİ
Yeni makiyaj trendi: Draping
BÜRCLƏR bizə nə vəd edir? - 28 mart
Merilin Monronun sırğaları fantastik qiymətə satıldı
Cəbhədə irimiqyaslı təlimlər
95 yaşlı milyarder evləndi-FOTO
Məşhur aktrisanın FOTOsu sosial şəbəkəni qarışdırdı
Murad Bozdan NİŞAN AÇIQLAMSI
Dünyanın "ən"ləri
Cennifer Lopezin geyimi hər kəsi heyrətləndirdi-FOTO
İnstagram fırıldaqçılarla mübarizə aparacaq
İman edən alimlər-2
Erməni müğənni Azərbaycan mahnısı oxudu
Ardıcıl səkkiz gün iş olmayacaq - QƏRAR
Paxlavanın 1 dilimi 1000 dollardır-FOTO
Doğuşdan sonra qəbizlik
İş axtaranlara şad xəbər
Günün qoroskopu: Sevdiklərinizə dəyər verin!
Tiflisə səyahətin ucuz və rahat yolları
Zəhərli yumurta yayıldı - AVROPA QORXU İÇİNDƏ
Bilik var adamı kor edər, bilik də var...
7 yaşlı qız alimləri pərt etdi
“Dilmanc”dan yenilik
"Sevgi Qatarı" hər kəsin diqqətini çəkdi-FOTO
Bananlı, portağallı içki
Cavabsız suallar...
Aleyna Tilki istirahət FOTOsu paylaşdı
Açıq havada idman etmək
Bekhemin bu davranışı psixoloqları ayağa qaldırdı
Azərbaycanda təbii qaz təchizatçısı dəyişib - QƏRAR
Azərbaycanda Konstitusiya Günü qeyd olunur
Payızın trend saç rəngi
Uşaqların mənfi davranışlarını necə yox etməli?
Bleyk yeni trend yaratdı-FOTO
MTRŞ “Lider” TV ilə bağlı bəyanat yayıb
Ermənistan prezidentinin daha bir yalanı ifşa edildi
Hava necə olacaq?
Mağazalara yararsız yumurta satan şəxs saxlanıldı
Göydən kül yağdı
Soyuq havalar üçün manikür modelləri
Bürclərin romantiklik dərəcəsi (1)
Azərbaycan Xəzərin şərq sahilləri ilə qaz ixracına hazır olduğunu təsdiqlədi
Bir-birindən maraqlı 8 fakt
Milyarder 2 milyardlıq yaxtasında qonaqlıq verdi-FOTO
Saçlarınıza zərər verməyin
Günün qoroskopu: çətin anlardan mütləq çıxış yolu tapacaqsınız
Hələlik sadə əməliyyatlardır
"Milan" satıldı - 1,5 milyarda
2015-ci ildə Bakıda ilk Avropa Oyunlarınından yeni xəbər
Hamiləlik və doğuş
Diri toyuqların satışı məhdudlaşdırılacaq
- ŞƏRHLƏR