Qədimdə deyirdilər ki, kişi sonsuzluğu haqqında düşünə bilər, lakin qadın isə ona məna verər. Bu aforizmin müxtəlif mənası var: məsələn, yalnız kişi uşaqların dünyaya gəlməsində tək başına heç nə edə bilməz, lakin o paradokslarla Zenonda təsəlli tapa bilər. Bu cür iddialar əsasında fikir yarandı ki, tarix boyu (ən azı XX-əsrə qədər) yer üzündə böyük şairə və böyük yazıçılar olsa da, lakin nə qadın filosoflar nə də ki, riyaziyyatçılar yox idi.
Belə dəyişmiş qadına münasibəti uzun müddət ona gətirib çıxarır ki, qadınlar dərslərlə və rəssamlıqla məşğul ola bilməzlər. Amma Artemiziyu Djentileski və Rosalbu Karera bunların içində istisna idi. Başa düşüləndir ki, o vaxta qədər ətək geyinən qadınların meşə ətrafında 30 nəfər işçinin tikdiyi kilsədə rəssamlıq etmək, eləcə də şagirdlərə bu barədə dərs keçmək olmazdı. Amma elə ki, dəzgah rəssamlığı başladı, bu dövrdə artıq qadın rəssamlar yarandı.
Mariya Tereza Fumaqalli, onun haqqında çox şey yazılıb, lakin qadın filosof probleminə asanlıqla yanaşmaq lazım deyil. Orta əsr cəmiyyətində qadın monastırı başçısı yalnız monastırda deyil, eləcədə mənəvi müəllimlər, siyasətçilər, monastırda və dövrün inttelektual parlaq təmsilçiləri olublar.
Feministlər çoxdan öz qəhrəmanlarını Qipatiyu Aleksandriyuskuyu fəxri kürsüyə qaldırmışdılar ki, o V əsrdə ilk dəfə fəlsəfə və riyaziyyatdan dərs deyib. Qipatiya fəlsəfənin əsl simvolu olmuşdur hərçənd ki, onun əsərlərinin yalnız xatirələri qalıb. Onların hamsı məhv edilib, necə ki, Qipatiya məhv olundusa, eləcə də əsərləri bir çox xristianlar tərəfindən, tarixçilərin dediyinə görə Kirill Aleksandria əllərindən, sonradan müqəddəs oldu bu hərəkətinə görə yox təbii. Amma bu tarixdə yeganə Qipatiya deyildi.
Bu yaxınlarda kiçik bir kitab işıq üzü görüb, adı "Qadın filosoflar tarixi"dir. Bu kitabın müəllifi Jil Menaj 17-ci əsrdə yaşamış qadın filosoflar keçmiş markizlər de Sevigne və madam de Lafayet haqqındadır. Onun kitabı ilk dəfə 1690-cı ildə dərc olunub və "Mulierum pilosopharum historiya" adını daşıyıb. Belə ki, Qipatiya yeganə deyildi, Minaja kitabda daha çox diqqəti klassik dövrə yetirib. Baxanda qədim əlyazmalar və Menajın yazdığı "Qadın filosoflar tarixi kitabından və kilsə atalarının adından 65 ad tapmaq mümkün olsa da etiraf etmək lazımdır ki, onun fəlsəfə haqqında məlumatı kifayət qədər geniş idi.
Nəzərə alsaq ki, qədim yunan cəmiyyətində qadınlar yalnız bağlı qapı arxasında evdə olmalı idi. Filosoflar bunun tam əksini sübuta yetirməyə calışırdı ki, gənc və gözəl qız və oğlanlar cəmiyyətdə müəyyən təsirə malik olmalıdır. Digər tərəfdən məhz Aspaziyu kimi daha çox xatırlayırlar. Lakin unudurlar ki, o parlaq bir filosof idi. Bu barədə bizə Plutarx etdiyi bölmələr yazır- Socrat özü dinləməyi çox sevirdi.
Mən bu günə qədər mövcud olan fəlsəfi ensiklopediyanın qədim filosoflarının qəbul edilmədiyi tarixdən bəhs etdim. O dövrlərdə qadınlar yoxmuş kimi yaşayan və "yalnız kişi filosoflardan başqası ola bilməz" sözünə aydınlıq gətirməyə çalışdım və gördüyünüz kimi heç də belə nəticə alınmadı, tarix boyu qadın filosoflar olub və olacaq da...
Bənzər xəbərlər...
XƏBƏR LENTİ
Tarixin binalara təsiri
52 yaşlı Holl Berri hər kəsi TƏƏCCÜBLƏNDİRDİ-FOTO
Yeni prezident sosial şəbəkələri bağladı
Zərbə PUA-larımız ermənilərin döyüş texnikalarını məhv edir - RƏSMİ
Xər elə həmin xərdi, çulu başqadı
Mehriban Əliyeva və qızı Şamaxıda - FOTO
Gözünüzü gözlüklərdən qoruyun: son hədd əməliyyatdır
Budapeştdə Qara Qarayevin yubileyi qeyd edilib
Allahın nəzərdən xəbəri yoxdur?
Ərdoğan ABŞ-ı seçim qarşısında qoydu
Birinci vitse-prezident Mehriban Əliyevanın tapşırığı əsasında şəhidin kredit borcu ilə bağlı məsələ həll olundu
Tatlısəsin qızları bir araya gəldi - FOTO
İnstagram-da yarımçıq YENİLİK
Lobyalı göbələkli salat (foto resept)
Batareya texnologiyasında inqilab olacaq
Bu günün hava proqnozu - 29.10.2013
Azərbaycanda ana ölümü: 9 həkim işdən qovuldu
Çin dünyadan gizlətdiyi faktları açdı - Əslində xəstəliyi yayan...
Tənhalıq girdabı
Qadın vücudunun mübhəmləri.
40-dan çox erməninin içində üç saat mühasirədə qalan qazimiz -VİDEO
Avtomatik yanacaqdoldurma məntəqələri yaradılır
Bir aya 10 kiloqram arıqladı - FOTO
Təmizlik şirkətlərinə niyə inam yoxdur?
“Rasim Əliyevin ölümündə günahkar olanlar tezliklə tapılıb cəzalandırılmalıdır”
Ağ-qara şəklini paylaşdı, Sezen Aksuya bənzədildi
Həyatı məhv edən qaydalar
"Kimin oruca nə vaxt başlaması və nə vaxt bayram etməsi öz işidir"
Vanqanın Gerçəkləşən PROQNOZLARI
Meryem Üzerli təyyarədən endirildi-SƏBƏB
Koronavirus epidemiyası zamanı ən faydalı məhsullar - FOTO
Süd vəzi xərçəngi
Şərf toxuyub Ginnesin rekordlar kitabına düşdülər
Azərbaycanda zəlzələ olub
Bekhem Seriala Çəkildi - FOTO
Azərbaycanda hava şəraiti dəyişəcək
Qarabağdan qaçan erməniləri saxlamaq üçün qadağalar tətbiq olunub
Prezidentdən Şuşaya yol çəkilməsi ilə bağlı göstəriş: Hansı ərazilərdən keçəcəyi bilindi - RƏSMİ
Ən sürətli 4G şəbəkəsi işə salınıb
Selena Qomesin yeni FOTOları
Ermənistan ordusu təşvişdə: Yoxlamalar başladı
İstidən yaranan halsızlıq
Xərçəng olmamaq üçün onu yeyin
Dərini təmizləyən və ağardan maska
Uşaq ensiklopediyası - 9
Putin nefti bahalaşdıracaq
Ajda Pekkan Yeni il konsertlərindən sərvət qazanacaq-FOTO
Azərbaycan futbolunun "mərdimazar"ları
Diqqətli olun: güclü qasırğa yaşayırıq
Dünyanın ən qorxulu bazarı
- ŞƏRHLƏR