Qədimdə deyirdilər ki, kişi sonsuzluğu haqqında düşünə bilər, lakin qadın isə ona məna verər. Bu aforizmin müxtəlif mənası var: məsələn, yalnız kişi uşaqların dünyaya gəlməsində tək başına heç nə edə bilməz, lakin o paradokslarla Zenonda təsəlli tapa bilər. Bu cür iddialar əsasında fikir yarandı ki, tarix boyu (ən azı XX-əsrə qədər) yer üzündə böyük şairə və böyük yazıçılar olsa da, lakin nə qadın filosoflar nə də ki, riyaziyyatçılar yox idi.
Belə dəyişmiş qadına münasibəti uzun müddət ona gətirib çıxarır ki, qadınlar dərslərlə və rəssamlıqla məşğul ola bilməzlər. Amma Artemiziyu Djentileski və Rosalbu Karera bunların içində istisna idi. Başa düşüləndir ki, o vaxta qədər ətək geyinən qadınların meşə ətrafında 30 nəfər işçinin tikdiyi kilsədə rəssamlıq etmək, eləcə də şagirdlərə bu barədə dərs keçmək olmazdı. Amma elə ki, dəzgah rəssamlığı başladı, bu dövrdə artıq qadın rəssamlar yarandı.
Mariya Tereza Fumaqalli, onun haqqında çox şey yazılıb, lakin qadın filosof probleminə asanlıqla yanaşmaq lazım deyil. Orta əsr cəmiyyətində qadın monastırı başçısı yalnız monastırda deyil, eləcədə mənəvi müəllimlər, siyasətçilər, monastırda və dövrün inttelektual parlaq təmsilçiləri olublar.
Feministlər çoxdan öz qəhrəmanlarını Qipatiyu Aleksandriyuskuyu fəxri kürsüyə qaldırmışdılar ki, o V əsrdə ilk dəfə fəlsəfə və riyaziyyatdan dərs deyib. Qipatiya fəlsəfənin əsl simvolu olmuşdur hərçənd ki, onun əsərlərinin yalnız xatirələri qalıb. Onların hamsı məhv edilib, necə ki, Qipatiya məhv olundusa, eləcə də əsərləri bir çox xristianlar tərəfindən, tarixçilərin dediyinə görə Kirill Aleksandria əllərindən, sonradan müqəddəs oldu bu hərəkətinə görə yox təbii. Amma bu tarixdə yeganə Qipatiya deyildi.
Bu yaxınlarda kiçik bir kitab işıq üzü görüb, adı "Qadın filosoflar tarixi"dir. Bu kitabın müəllifi Jil Menaj 17-ci əsrdə yaşamış qadın filosoflar keçmiş markizlər de Sevigne və madam de Lafayet haqqındadır. Onun kitabı ilk dəfə 1690-cı ildə dərc olunub və "Mulierum pilosopharum historiya" adını daşıyıb. Belə ki, Qipatiya yeganə deyildi, Minaja kitabda daha çox diqqəti klassik dövrə yetirib. Baxanda qədim əlyazmalar və Menajın yazdığı "Qadın filosoflar tarixi kitabından və kilsə atalarının adından 65 ad tapmaq mümkün olsa da etiraf etmək lazımdır ki, onun fəlsəfə haqqında məlumatı kifayət qədər geniş idi.
Nəzərə alsaq ki, qədim yunan cəmiyyətində qadınlar yalnız bağlı qapı arxasında evdə olmalı idi. Filosoflar bunun tam əksini sübuta yetirməyə calışırdı ki, gənc və gözəl qız və oğlanlar cəmiyyətdə müəyyən təsirə malik olmalıdır. Digər tərəfdən məhz Aspaziyu kimi daha çox xatırlayırlar. Lakin unudurlar ki, o parlaq bir filosof idi. Bu barədə bizə Plutarx etdiyi bölmələr yazır- Socrat özü dinləməyi çox sevirdi.
Mən bu günə qədər mövcud olan fəlsəfi ensiklopediyanın qədim filosoflarının qəbul edilmədiyi tarixdən bəhs etdim. O dövrlərdə qadınlar yoxmuş kimi yaşayan və "yalnız kişi filosoflardan başqası ola bilməz" sözünə aydınlıq gətirməyə çalışdım və gördüyünüz kimi heç də belə nəticə alınmadı, tarix boyu qadın filosoflar olub və olacaq da...
Bənzər xəbərlər...
XƏBƏR LENTİ
Paşinyan Ermənistanın sərhədlərini Rusiya sərhədçilərinin qoruduğunu etiraf etdi
Rezidenturaya qəbul imtahanında iştirak edəcək namizədlərin nəzərinə
Real həyatda və filmdəki obrazlar
Britaniya alimlərindən xərçənlə bağlı İNANILMAZ İDDİA
Metro istifadəçiləri mütləq oxuyun - Yoxsa, 50 manat cəriməsi var
Hərəsi bir rəngdə bacılar doğuldu
Sevginin gündəlik dünyası
Ətir istifadəsində edilən səhvlər
Microsoft strategiyanı dəyişdi
Günün ulduz falı - 04.09.2013
Azərbaycanın istedadlı balaları
İstirahət güşələrimiz - Tovuz
Tariximiz Qazaxıstanda
Stiv Cobsun xanımı hər kəsi TƏƏCCÜBLƏNDİRDİ
Tavada dana əti (video-resept)
Bu bayraq Ginnesin Rekordlar Kitabına düşə bilər
50 min dollarlıq estetik əməliyyatın nəticəsi
Üz formasını dəyişən qidalar
Ətəyin ölçüsü, döş xərçəngi riski
Baş infeksionistdən XƏBƏRDARLIQ
ABŞ-ın böyük savaş planı
Venesuelaya meteorit düşdü
İnsanların xoşbəxt olduğu 10 şəhər
Ruhumun Yağmuru
Ofisdə nahar: nəyi, niyə və necə yeməli?
Eminanın ayrılıq xəbərləri yayıldı
Alimlərdən yeni infeksiya barədə XƏBƏRDARLIQ
Sabahın HAVAsı
Uşaqlar üçün vanna otaqları
Bakı metrosunda səssizlik olacaq
Düyü pəhrizi ilə günə 1 kq arıqla
Hərbçilərin pensiya yaşı dəyişdirilə bilər
Rasputinin 9 öncəgörməsi
Çox pul gətirən yeni işlər
"İki üzlü" pişik görənləri çaşdırır (FOTO)
Prezident İlham Əliyev: "Azərbaycan bütün dünyada sivilizasiyalararası və mədəniyyətlərarası dialoq məkanı kimi tanınır və qəbul edilir"
"Ermənistanda başa düşürlər ki, Azərbaycan Ordusuna qarşı dayana bilməyəcəklər"
Çində koronavirusa yoluxanların təxminən 46%-i artıq sağalıb
Kişilər hansı qadınlardan xoşlanır?
Putinin 62 yaşı olur
"Qadin.Net"-lilərin həyatdan qorxuları və qorxmadıqları
Sabah hava necə olacaq?
Ağlayan keks (foto resept)
Orduda könüllü xidmət etmək istəyənlərin sayı 38 minə çatdı
Qan təzyiqini necə tənzimləyək?
Qonaqlığa gedənin diqqət yetirəcəyi ədəblər
HAVA necə olacaq?- 16 MART
Kremli toyuq enchiladas (foto resept)
Daha bir referimiz UEFA-ya daxil oldu
Sabah külək güclənəcək
- ŞƏRHLƏR