Sinifli cəmiyyətin yaranması ilə monoqam ailə münasibətləri də yaranmışdır. Bu baxımdan da ailə cəmiyyətin mühüm təsisatlarından biridir. O, bir çox ictimai elmlərin tədqiqat obyektidir.
Ailə - nigah və ya qan qohumluğuna əsaslanan, məişət ümumiliyi və qarşılıqlı mənəvi məsuliyyətlə bağlı olan kiçik sosial birlikdir. O, hər bir cəmiyyətin sosial strukturunun mühüm komponenti olub, çoxlu sosial funksiyalar yerinə yetirməklə həmin cəmiyyətin inkişafında mühüm rol oynayır.Nigah ailənin hüquqi əsasıdır. O, qadınla kişi arasında rəsmi qaydada bağlanılan müqavilədir.
İnsan ailədə dünyaya gəlir, onun vasitəsilə uşaqların ilkin sosiallaşması və tərbiyə edilməsi başlayır. Həmiçinin böyüyə hörmət və qayğı göstərmək vəzifəsi ailədə reallaşır. Ailənin əsası cəmiyyət tərəfindən bu və ya digər formada müəyyən edilmiş kişi ilə qadın arasında nigah ittifaqıdır. Nigah kişi ilə qadın arasında, valideynlərlə uşaqlar arasında münasibətləri qəti müəyyənləşdirir, müəyyən normalara salır, bununla da ona sosial təsisat xarakteri verir. Ailəyə kiçik sosial qrup kimi də baxmaq olar. Ailənin mahiyyəti onun qurluşunda, formalarında, funksiyalarında və bir də ailə üzvlərinin ailədə rolunda ifadə olunur.
Ailənin funksiyaları bir tərəfdən ailə – cəmiyyət, digər tərəfdən ailə – şəxsiyyət qarşılıqlı təsiri sistemini əks etdirir. Cəmiyyətin sosial təsisat kimi ailəyə olan tələbləri təkamül nəticəsində dəyişir və bunun müqabilində onun funksiyaları da fərqlənirlər. Müasir ailənin yerinə yetirdiyi funksiyalar aşağıdakılardır:
1.Nəsil artırma;
2.Tərbiyəetmə;
3.Təsərrüfat – iqtisadi;
4.Rekreativ (qarşılıqlı kömək, sağlamlığın qorunması və s.);
5.Kommunikativ (əlaqə, ünsiyyət);
6.Tənzimləyici (ailədə ilkin sosial nəzarət);
7.Yaşlı nəslə qayğı.
Ailənin quruluşu dedikdə onun üzvləri arasında münasibətlərin – mənəvi, əxlaqi, nüfuz, hakimiyyət və s. cəmi nəzərdə tutulur. Ailələri 1.avtoritar və 2.demokratik quruluşlara bölürlər. Tabeçilik münasibəti olan ailələr avtoritar, hər kəsin şəxsi rollarına görə vəzifələrinin bölündüyü ailələr isə demokratik ailələrdir.
Ailələrin formaları dedikdə isə onların nigih tipləri başa düşülür. Müasir cəmiyyətdə əsasən monoqam (ər – arvad arasında) ailələrə təsadüf edilir. Bundan başqa poliqam ailələrə də rast gəlinir.
Hər bir ailənin daşıdığı rola görə münasibətləri dedikdə, həmin ailə üzvlərinin bir-birinə qarşı norma və münasibətlərinin məcmusu nəzərdə tutulur. Qadının uşaq tərbiyə etməklə, ev işləri ilə məşğul olduğu, kişinin rəhbər olub, mülkiyyətin təkbaşına sahibi, təminatçısı olduğu monoqam ailədə patriarxal ailə münasibətləri dəyişir, demokratik ailə münasibətləri müasir həyat tərzinin əsasını təşkil edir.
Ailə sosial təsisat kimi cəmiyyətin yaranması ilə eyni vaxta meydana gəlmiş və onlar arasında münasibətlərə qəbilə – tayfa adətləri nəzarət etmişdir.
Ailə əsasən aşağıdakı mərhələlərdən keçir:
1) İlk nigahın bağlanması – ailənin yaranması.
2) İlk uşağın dünyaya gəlməsi.
3) Axırıncı uşağın dünyaya gəlməsi.
4) Boş yuva – uşaqların böyüyüb yeni ailə qurması.
5) Ailənin mövcudluğunun sonu – ailə başçılarından birinin vəfatı.
Ailə tərbiyəsi geniş imkanlara malikdir. O, ünsiyyət əmək və şəxsi nümunə, davranışın qiymətləndirilməsi, mükafatlandırma və cəzalandırma kimi təsir formalarından istifadə edir. Ailə ünsiyyəti uşaqların intellektual qabiliyyətinin stimullaşdırılmasında böyük rol oynayır. Sosioloji tədqiqat göstərir ki ailə tərbiyəsinin səmərəliliyi onun tərkibindən (bütöv və ya yarımçıq olmasından), mənəvi-psixoloji iqlimindən, sosial istiqamətindən, valideynlərin şəxsi nümunəsi və nüfuzundan, onların ümumi və pedoqoji mədəniyyətindən, uşaqlarla ünsiyyətin xarakterindən asılıdır.
Ailənin formalaşması və fəaliyyət göstərməsinə spesifik şərait (yaşayış yeri, sosial-sinfi və milli mənsubiyyət, maddi vəziyyət, ailə üzvlərinin təhsil, mədəni səviyyəsi, ailənin mənəvi və iqtisadi əsası) təsir göstərir.
XƏBƏR LENTİ
"Nusr-Et"in dəyəri 1 milyard dollara çata bilər
Müəllimə hər gün Kürü üzərək dərsə tələsir-Neftçalada
"Spice Girls"sevənlərə ŞAD XƏBƏR
Nazirlik şəhid ailələri və müharibə iştirakçılarına dəstək üçün yeni elektron bölmə yaratdi
Ən pis dizayn nümunələri
Edis də 21 günlük əsgərlik çəkdi
Bu gün Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin 100 ili tamam oldu!
AİB Azərbaycanda bəzi körpülərin yenidən qurulmasına 45 milyon dollar ayrılmasını bəyənib
Azərbaycanda boşananlarla bağlı ŞOK STATİSTİKA
44 ildən sonra ata ola biləcək - Nadir hadisə
Ukraynada savaş başa çatır
Ətirli şamlar xərçəng yaradır
Avqust ayı üçün bayram və tarixi günlər
Şagirdlərdə ürək qüsurlu xəstəlik aşkar edildi
Arxeoloqlar Nizami Gəncəviyə hədiyyə edilmiş kəndi aşkarladılar
Xəz palto və papaqlar
Paltarların ömrünü qısaldan xətalar
BVF son proqnozu açıqlayıb
Xələf Xələfov: "Azərbaycanla Türkmənistan arasında Xəzər dənizində mübahisəli yatağın olması məsələsindən danışmaq yersizdir"
Azərbaycan rəssamın müəmmalı və sirli həyatı: Bakıda ilk "Mersedes"i o sürüb
"Gilas mövsümü"nün baş qəhrəmanları evlənir-FOTO
Bakıda güclü şimal küləyi əsəcək
Azərbaycanda açıq havada fəaliyyət göstərən kafe və restoranların açılmasına icazə verildi - RƏSMİ + VİDEO
"Heydər zirvəsi"nə yürüş başa çatıb
ABŞ-da 10 yaşlı azərbaycanlı təhsildə xüsusi müvəffəqiyyətlərinə görə Prezident mükafatı alıb - FOTO
"Quba alması"na müştəri tapılmır
İrəvan İŞİD-lə üz-üzə
Günün ulduz falı
1 sentlik pul 2 milyon dollara satıldı
Roma papası Azərbaycana gələcək
Bu gün Mətbuat Günüdür
Günün qoroskopu: həllini tələb edən məsələlər çoxdur
Hava haqqında
Dünyanı bürüyən nəhəng şəbəkə
Yığcam, lakin möhtəşəm ağac evi (FOTO-lar)
Dırnaq yemək vərdişindən necə xilas olmalı?
DəmirBank “Məktəbli Bazarlığı” yeni güzəştli kredit aksiyasına başlayıb
Mətbəxdə yeni ideyalar
Qlobal istilУ™şmУ™nin yeni tУ™hdidi: Karbon
İspanaqlı toyuq (foto resept)
Nikah sərvət və xoşbəxtlik gətirir
Günün ulduz falı
Son 15 ilin ən aşağı tempraturlau iyun ayı
Qar yağacaq
Eviniz tikilsin
Günün qoroskopu:Gərgin gündür!
Günün ramazan təqvimi (9 iyul)
HAVA necə olacaq?- 2 APREL
E.ə. II minilliyin sonu-I minilliyin əvvəllərində Azərbaycan-2
Quru saçları nəmləndirən maska
- ŞƏRHLƏR