Sinifli cəmiyyətin yaranması ilə monoqam ailə münasibətləri də yaranmışdır. Bu baxımdan da ailə cəmiyyətin mühüm təsisatlarından biridir. O, bir çox ictimai elmlərin tədqiqat obyektidir.
Ailə - nigah və ya qan qohumluğuna əsaslanan, məişət ümumiliyi və qarşılıqlı mənəvi məsuliyyətlə bağlı olan kiçik sosial birlikdir. O, hər bir cəmiyyətin sosial strukturunun mühüm komponenti olub, çoxlu sosial funksiyalar yerinə yetirməklə həmin cəmiyyətin inkişafında mühüm rol oynayır.Nigah ailənin hüquqi əsasıdır. O, qadınla kişi arasında rəsmi qaydada bağlanılan müqavilədir.
İnsan ailədə dünyaya gəlir, onun vasitəsilə uşaqların ilkin sosiallaşması və tərbiyə edilməsi başlayır. Həmiçinin böyüyə hörmət və qayğı göstərmək vəzifəsi ailədə reallaşır. Ailənin əsası cəmiyyət tərəfindən bu və ya digər formada müəyyən edilmiş kişi ilə qadın arasında nigah ittifaqıdır. Nigah kişi ilə qadın arasında, valideynlərlə uşaqlar arasında münasibətləri qəti müəyyənləşdirir, müəyyən normalara salır, bununla da ona sosial təsisat xarakteri verir. Ailəyə kiçik sosial qrup kimi də baxmaq olar. Ailənin mahiyyəti onun qurluşunda, formalarında, funksiyalarında və bir də ailə üzvlərinin ailədə rolunda ifadə olunur.
Ailənin funksiyaları bir tərəfdən ailə – cəmiyyət, digər tərəfdən ailə – şəxsiyyət qarşılıqlı təsiri sistemini əks etdirir. Cəmiyyətin sosial təsisat kimi ailəyə olan tələbləri təkamül nəticəsində dəyişir və bunun müqabilində onun funksiyaları da fərqlənirlər. Müasir ailənin yerinə yetirdiyi funksiyalar aşağıdakılardır:
1.Nəsil artırma;
2.Tərbiyəetmə;
3.Təsərrüfat – iqtisadi;
4.Rekreativ (qarşılıqlı kömək, sağlamlığın qorunması və s.);
5.Kommunikativ (əlaqə, ünsiyyət);
6.Tənzimləyici (ailədə ilkin sosial nəzarət);
7.Yaşlı nəslə qayğı.
Ailənin quruluşu dedikdə onun üzvləri arasında münasibətlərin – mənəvi, əxlaqi, nüfuz, hakimiyyət və s. cəmi nəzərdə tutulur. Ailələri 1.avtoritar və 2.demokratik quruluşlara bölürlər. Tabeçilik münasibəti olan ailələr avtoritar, hər kəsin şəxsi rollarına görə vəzifələrinin bölündüyü ailələr isə demokratik ailələrdir.
Ailələrin formaları dedikdə isə onların nigih tipləri başa düşülür. Müasir cəmiyyətdə əsasən monoqam (ər – arvad arasında) ailələrə təsadüf edilir. Bundan başqa poliqam ailələrə də rast gəlinir.
Hər bir ailənin daşıdığı rola görə münasibətləri dedikdə, həmin ailə üzvlərinin bir-birinə qarşı norma və münasibətlərinin məcmusu nəzərdə tutulur. Qadının uşaq tərbiyə etməklə, ev işləri ilə məşğul olduğu, kişinin rəhbər olub, mülkiyyətin təkbaşına sahibi, təminatçısı olduğu monoqam ailədə patriarxal ailə münasibətləri dəyişir, demokratik ailə münasibətləri müasir həyat tərzinin əsasını təşkil edir.
Ailə sosial təsisat kimi cəmiyyətin yaranması ilə eyni vaxta meydana gəlmiş və onlar arasında münasibətlərə qəbilə – tayfa adətləri nəzarət etmişdir.
Ailə əsasən aşağıdakı mərhələlərdən keçir:
1) İlk nigahın bağlanması – ailənin yaranması.
2) İlk uşağın dünyaya gəlməsi.
3) Axırıncı uşağın dünyaya gəlməsi.
4) Boş yuva – uşaqların böyüyüb yeni ailə qurması.
5) Ailənin mövcudluğunun sonu – ailə başçılarından birinin vəfatı.
Ailə tərbiyəsi geniş imkanlara malikdir. O, ünsiyyət əmək və şəxsi nümunə, davranışın qiymətləndirilməsi, mükafatlandırma və cəzalandırma kimi təsir formalarından istifadə edir. Ailə ünsiyyəti uşaqların intellektual qabiliyyətinin stimullaşdırılmasında böyük rol oynayır. Sosioloji tədqiqat göstərir ki ailə tərbiyəsinin səmərəliliyi onun tərkibindən (bütöv və ya yarımçıq olmasından), mənəvi-psixoloji iqlimindən, sosial istiqamətindən, valideynlərin şəxsi nümunəsi və nüfuzundan, onların ümumi və pedoqoji mədəniyyətindən, uşaqlarla ünsiyyətin xarakterindən asılıdır.
Ailənin formalaşması və fəaliyyət göstərməsinə spesifik şərait (yaşayış yeri, sosial-sinfi və milli mənsubiyyət, maddi vəziyyət, ailə üzvlərinin təhsil, mədəni səviyyəsi, ailənin mənəvi və iqtisadi əsası) təsir göstərir.
XƏBƏR LENTİ
HAVA necə olacaq?-17 FEVRAL
Azərbaycana xüsusi taksilər gətirildi
Əllərə necə qulluq etməli?
Hadiseyə ağır itki
Məzuniyyət zamanı necə istirahət etməli?
Pizza bişirmək üçün pomidor sousu (foto resept)
Gürcü xingəli (foto resept)
Uşaq vaxtı öyrədiləcək 8 məqam
Evdə hazırlaya biləcəyiniz 3 oyuncaq
Sonsuzluğun çarəsi tapıldı
Azərbaycanda uşaq kinosu niyə yoxa çıxdı?
Hollandiyada "Qarabağ"dan danışdılar
Zlatan İbrahimoviç Bakıya gəlir
Lobyalı tort (foto resept)
Azərbaycanı böyük təhlükə gözləyir
Prezidentdən ordumuzda muzdluların döyüşməsi iddialarına SƏRT REAKSİYA
Qarğış edənləri hansı cəza gözləyir?
Məhərrəm ayı ilə bağlı fətva verildi
Azərbaycanda istirahət günü hava necə olacaq?
Dəbli yarımboğaz çəkmə modelləri
Baharın gəlişinin Qiyamətə 4 oxşarlığı
"Eurovison" klipi təqdim olundu-VİDEO
Cookie-lərə hökm edin!
Şəhzadədən maraqlı açıqlama: "Övladlarım homoseksual olsa..."
Türkiyə Gözəli Geyimi ilə Diqqət Çəkdi-FOTO/VİDEO
Bədii gimnastika üzrə "Zabrat Kuboku" açıq birinciliyi
Masa-planşetlərin satışı başlandı
15 yaşlı girov geri qaytarılıb
Zökəmdən necə qurtulmalı?
Siz də istəyirsiniz?
Azərbaycan ərazisi Ermənistandan raket atəşinə tutulub - VİDEO
Işın Karaca virusa yoluxdu
Doğulan körpələrin çoxu oğlandır
Güllü və fıstıqlı keks ( foto resept)
Ən təhlükəli adalar
İlham Əliyev Qubadlının işğaldan azad olunmasında fərqlənmiş komandirləri təbrik etdi
Toy etmək istəyənlərin NƏZƏRİNƏ
Aran rayonlarının əhalisi pulsuz müayinə olunacaq
Şokoladlı desert
2015-ci ildə hər səkkiz uşaqdan biri...
Putinin bitməyən erməni sevgisi
Saç üçün minimal sancaqlar
Arda Turan evləndi -FOTO
Daha iki güləşçimiz Avropa çempionu oldu
Bir saniyə əvvəl: Çox güləcəksiniz
""Azerspace-1" peykinin buraxılması layihəsi iqtisadi məqsədyönlüyünü doğrultdu"
Pensiyalar artırılacaq – RƏSMİ
Skarlet Yohanson film üçün "kişi" olacaq -FOTO
Gün var, əsrə bərabər: Ötənləri yada salaq
Əlvan qızılgül
- ŞƏRHLƏR