Sinifli cəmiyyətin yaranması ilə monoqam ailə münasibətləri də yaranmışdır. Bu baxımdan da ailə cəmiyyətin mühüm təsisatlarından biridir. O, bir çox ictimai elmlərin tədqiqat obyektidir.
Ailə - nigah və ya qan qohumluğuna əsaslanan, məişət ümumiliyi və qarşılıqlı mənəvi məsuliyyətlə bağlı olan kiçik sosial birlikdir. O, hər bir cəmiyyətin sosial strukturunun mühüm komponenti olub, çoxlu sosial funksiyalar yerinə yetirməklə həmin cəmiyyətin inkişafında mühüm rol oynayır.Nigah ailənin hüquqi əsasıdır. O, qadınla kişi arasında rəsmi qaydada bağlanılan müqavilədir.
İnsan ailədə dünyaya gəlir, onun vasitəsilə uşaqların ilkin sosiallaşması və tərbiyə edilməsi başlayır. Həmiçinin böyüyə hörmət və qayğı göstərmək vəzifəsi ailədə reallaşır. Ailənin əsası cəmiyyət tərəfindən bu və ya digər formada müəyyən edilmiş kişi ilə qadın arasında nigah ittifaqıdır. Nigah kişi ilə qadın arasında, valideynlərlə uşaqlar arasında münasibətləri qəti müəyyənləşdirir, müəyyən normalara salır, bununla da ona sosial təsisat xarakteri verir. Ailəyə kiçik sosial qrup kimi də baxmaq olar. Ailənin mahiyyəti onun qurluşunda, formalarında, funksiyalarında və bir də ailə üzvlərinin ailədə rolunda ifadə olunur.
Ailənin funksiyaları bir tərəfdən ailə – cəmiyyət, digər tərəfdən ailə – şəxsiyyət qarşılıqlı təsiri sistemini əks etdirir. Cəmiyyətin sosial təsisat kimi ailəyə olan tələbləri təkamül nəticəsində dəyişir və bunun müqabilində onun funksiyaları da fərqlənirlər. Müasir ailənin yerinə yetirdiyi funksiyalar aşağıdakılardır:
1.Nəsil artırma;
2.Tərbiyəetmə;
3.Təsərrüfat – iqtisadi;
4.Rekreativ (qarşılıqlı kömək, sağlamlığın qorunması və s.);
5.Kommunikativ (əlaqə, ünsiyyət);
6.Tənzimləyici (ailədə ilkin sosial nəzarət);
7.Yaşlı nəslə qayğı.
Ailənin quruluşu dedikdə onun üzvləri arasında münasibətlərin – mənəvi, əxlaqi, nüfuz, hakimiyyət və s. cəmi nəzərdə tutulur. Ailələri 1.avtoritar və 2.demokratik quruluşlara bölürlər. Tabeçilik münasibəti olan ailələr avtoritar, hər kəsin şəxsi rollarına görə vəzifələrinin bölündüyü ailələr isə demokratik ailələrdir.
Ailələrin formaları dedikdə isə onların nigih tipləri başa düşülür. Müasir cəmiyyətdə əsasən monoqam (ər – arvad arasında) ailələrə təsadüf edilir. Bundan başqa poliqam ailələrə də rast gəlinir.
Hər bir ailənin daşıdığı rola görə münasibətləri dedikdə, həmin ailə üzvlərinin bir-birinə qarşı norma və münasibətlərinin məcmusu nəzərdə tutulur. Qadının uşaq tərbiyə etməklə, ev işləri ilə məşğul olduğu, kişinin rəhbər olub, mülkiyyətin təkbaşına sahibi, təminatçısı olduğu monoqam ailədə patriarxal ailə münasibətləri dəyişir, demokratik ailə münasibətləri müasir həyat tərzinin əsasını təşkil edir.
Ailə sosial təsisat kimi cəmiyyətin yaranması ilə eyni vaxta meydana gəlmiş və onlar arasında münasibətlərə qəbilə – tayfa adətləri nəzarət etmişdir.
Ailə əsasən aşağıdakı mərhələlərdən keçir:
1) İlk nigahın bağlanması – ailənin yaranması.
2) İlk uşağın dünyaya gəlməsi.
3) Axırıncı uşağın dünyaya gəlməsi.
4) Boş yuva – uşaqların böyüyüb yeni ailə qurması.
5) Ailənin mövcudluğunun sonu – ailə başçılarından birinin vəfatı.
Ailə tərbiyəsi geniş imkanlara malikdir. O, ünsiyyət əmək və şəxsi nümunə, davranışın qiymətləndirilməsi, mükafatlandırma və cəzalandırma kimi təsir formalarından istifadə edir. Ailə ünsiyyəti uşaqların intellektual qabiliyyətinin stimullaşdırılmasında böyük rol oynayır. Sosioloji tədqiqat göstərir ki ailə tərbiyəsinin səmərəliliyi onun tərkibindən (bütöv və ya yarımçıq olmasından), mənəvi-psixoloji iqlimindən, sosial istiqamətindən, valideynlərin şəxsi nümunəsi və nüfuzundan, onların ümumi və pedoqoji mədəniyyətindən, uşaqlarla ünsiyyətin xarakterindən asılıdır.
Ailənin formalaşması və fəaliyyət göstərməsinə spesifik şərait (yaşayış yeri, sosial-sinfi və milli mənsubiyyət, maddi vəziyyət, ailə üzvlərinin təhsil, mədəni səviyyəsi, ailənin mənəvi və iqtisadi əsası) təsir göstərir.
XƏBƏR LENTİ
Hamilə qalmazdan əvvəl uşağını dinləyir
Damarları təmizləyən qidalarla tanış olun!
Bu gecə 24 oyun olacaq
Qarğalar haqqında maraqlı məlumatlar
Qeyri-adilikləri ilə məşhur olan Tayland kralı yenə gündəm oldu - FOTO
Günün ulduz falı - 07.03.2014
Çağatayın rejossorluğu başlamadan bitdi-SƏBƏB
Qida formasında bijuteriyalar
Şadlıq saraylarına xəbərdarlıq edildi
Güclü külək əsəcək
Fransanın xarici işlər naziri istefa verdi
İlon Mask belaruslara kömək təklif etdi: “Nə edə bilərik?”
Ev bitkilərinə necə qulluq etmək lazımdır? (II hissə)
Süni mayalanmadan öncə diaqnoz
Göyərtilərin faydalı xüsusiyyətləri
Tonaşendə düşmənin iki tankı məhv edildi - VİDEO
Avropada sonuncu o idi
Dəri geyimlər
Siqaret yenə bahalaşdı
Dalğa kimi körpü
Gül açan 5 kaktus
HAVA necə olacaq?-3 Avqust
Diqqət! Diqqət! Danışır Bakı!
Bakıda ayaqyolusu olan avtobuslar işə düşdü
Türk idmançılar Bakıda
Güclü insanların 8 xüsusiyyəti
Kişinin xəyanət etdiyini göstərən 12 ƏLAMƏT
Tək şəxsiyyət vəsiqsiylə kredit elanı realdırmı?
Turistlərin ən çox axın etdiyi ŞƏHƏRLƏR
Köklü, qozlu, darçınlı keks (foto resept)
Qar adam (özün düzəlt)
2013-də Azərbaycanda neçə film çəkilib?
Prezenteizmin axırı yaxşı qurtarmır...
Mirvari dəbi geri qayıtdı
Özəl bağçalarla bağlı açıqlama
Sevimli salat (foto resept)
Qan şəkərinin düşməsinin səbəbləri
Müəllim şikayəti
Zəvvarlarımız həcc ziyarətinə xüsusi təyyarələrlə gedəcəklər
"Avropa İttifaqı-Azərbaycan əlaqələri öz nəticəsini verir"
Kəsmikli alma piroqu (foto-resept)
Google əvəz axtarır
Cənubi Koreyada beş aydan sonra koronavirusa rekord yoluxma
Azərbaycanda Qurban bayramı qeyd olunur
Şir bürcü qadını
Qadın.netlilərə gülək
Hamilə qalma şansını artıran qidalar
Utancaqlıq
Evlənəciyiniz insandan bunu soruşmalısınız
Acun və Şeyma Melisaya görə razılığa gəlib-FOTO
- ŞƏRHLƏR