Bu gün sizə yazıçı-publisist, biologiya üzrə fəlsəfə doktoru Nübar xanım Həkimovanın araşdırması nəticəsində əldə edilmiş mənbəyə əsasən soğanın çoxumuza məlum olmayan kimyəvi və müalicəvi xüsusiyyətlərini təqdim edəcəyəm. Ümid edirəm ki, faydalanacaqsınız.
Dünya florasında soğanın 500-ə qədər kökumsov və soğanaqlı növlərinə rast gəlmək olar. Yabanı soğan növlərinin icərisində qida əhəmiyyətli, ədviyyat xüsusiyyətli, müalicə və bəzək üçün yararlı numayəndələrinə tez-tez rast gəlmək olar. Soğanın tərkibində insan orqanizmi üçün faydalı olan qiymətli maddələrdən, 13-20% quru maddə, 3-4% zülal, 18%-dən çox amin turşusu, 2-14% şəkər, 12-16 mq% efir yağı, inulin, fıtin, saponin, 2-13,9% C vitamini, 1,3-5,9 mq% provitamin A, B, B2, PP, E, H, D, D2, B6 vitaminləri, foli və
pantanen turşuları və s. aşkar edilmişdir. Soğanda həmçinin az miqdarda raffinoza, ksiloza, arabinoza, riboza və bəzi polifruktozanlar aşkar edilmişdir ki, bunlar da hidroliz olunduqda fruktoza və qlükozaya çevrilir. Daxili qatlarda şəkərin miqdarı xarici qatlara nisbətən 2-3% çoxdur. Acı soğanda orta hesabla 10%, şirin soğanda isə 5% şəkər vardır.
Soğanın tərkibində olan 0,3-0,15% uzvi turşuların əsasını limon, alma və kəhraba turşuları təşkil edir. Quru qabıqlarda antiseptik xassəli protokatexin turşusu vardır.
Soğanın tərkibində 1,20 mq maqnezium, 0,4 mq dəmir, 0,02 mq manqan, 0,35 mq mis, 0,24 mq sink, 0,01 mq xrom, 0,02 mq alüminium, 5 mq selen, 0,06 mq nikel, 0,01 mq qurğuşun, 0,40 mq bor və selen elementi də tapılmışdır. Acı soğan növlərinə «Arzmas», «Bessonov», «Miterski», «Rostov», «Striqunov», «Poqar», «Ufa», yarımacı soğan növlərinə «Danilov», «Qızıl şar», «Maykov», «Qribov», «Sitaus», «Belozer», şirin soğan növlərinə «Barleta», «Krasnodar-35», «Marcelan», «Yalta», «Conson», «Sarı
ispan» və s. daxildir. Soğan təzə halda kulinariyada, sirkəyə qoymada və tərəvəz konservlərinin hazırlanmasında istifadə olunur. Ət
xörəklərinin hazırlanmasında işlədilir. Soğan iştahanı artırır və başqa qidaların həzminə müsbət təsir göstərir. Bakterisid xassəyə malik olduğundan bir çox mikroorqanizmləri məhv edir. Soğan ən kutləvi tərəvəz bitkisi olmaqla yanaşı, şəfa verici keyfiyyətə malikdir. Dioskorad özünün «Dərman vasitələri» əsərində soğanı iştahaacan və təmizləyici bir vasitə kimi göstərmişdir. Qədim Romada hesab edirdilər ki, xörəyə çoxlu soğan qatdıqda adam qorxmaz və güclü olur. Soğanın tərkibində olan efir yağı ona kəskin iy və acı dad verir. Bu da göz bəbəyinin selikli qişasına və yuxarı nəfəs yollarına qıcıqlandırıcı təsir göstərir. Soğanda efir yağının miqdarı nə qədər çox olarsa, onun dadı bir o qədər acı olur. Efir yağının çox olması soğanı uzun müddət saxlamağa imkan verir. Soğanı yağda qızartdıqda belə tərkibindəki efir yağı itmir.
Göy soğan iştahanı artırır, şirələrin axmasını gücləndirir və həzm orqanları tərəfindən qida maddələrinin yaxşı mənimsənilməsinə komək edir. Soğandan elmi təbabətdə «Allilcen» və «Allilqliser» adlı preparatlar hazırlanır ki, bunlardan bir sıra xəstəliklərdə, son illərdə isə mədə-bağırsaq xoralarına, qrip və anginaya qarşı, eləcə də avitaminoz zamanı geniş istifadə edilir. Bundan əlavə, bu preparatlar ümumi əhval-ruhiyyəni yaxşılaşdırır, bağırsaqların sekretor fəaliyyətinə təkan verir və əzələləri hərəkətə gətirir, zərərli bakteriyaları məhv edir. Tez-tez qəbzliyə tutulan adamlara gündə üç dəfə yeməkdən qabaq «allilcen»dən 15-20 damcı içmək faydalıdır. Bu dərmanı həmçinin atereskleroz və hipertoniya xəstəliklərinin silerotik formalarında gündə üç-dörd dəfə, hər dəfə 20-40 damcı üç həftə müddətinə qəbul etmək olar.
Soğandan xalq təbabətində də geniş istifadə edilir. Soğanın tərkibində olan fitonsid maddələri göbələkləri və xəstəlik törədən mikrobları məhv edir. Qripli zökəm zamanı soğan şirəsi hopdurulmuş pambığı gündə üç dəfə 10-15 dəqiqə burun deşiklərində saxlamaq yaxşı nəticə verir. Qulaqda iltihab prosesi olduqda bu usulla müalicə etmək mümkündür. Angina zamanı təzəcə hazırlanmış soğan şirəsini iyləmək, ağız nahiyəsinin selikli qişasında yaracıqlar olduqda soğan şirəsindən istifadə etmək xeyirlidir. Dəridə səpki, sızanaq, piqment ləkələri, yanıq, ziyil və çil olduqda soğandan istifadə olunur. Bunun üçün soğanı əzərək həmin yerə qoyurlar. Suda pörtlədilmiş soğandan isə irinləyən yaraların tezliklə deşilməsində və barmaqlarda olan döyənəklərin yumşaldılmasında istifadə edilir. Vitamin çatışmazlığı nəticəsində diş ətində baş verən sinqa xəstəliyinə qarşı soğan əsas vasitədir.
Soğan qabığının tərkibində 1-3 %-ə qədər boyaq maddə vardır. Bir qədər soğan qabığını bir stəkan isti suda dəmləyib, saçı həmin mayedə yaxaladıqda saç samanı-qızılı rəngə çalır. Başda olan kəpəyi təmizləmək, saçı uzatmaq və bir qədər də möhkəmləndirmək üçün soğan əzintisini başın dərisinə sürtmək lazımdır. Soğan qabığı kəpəyi müalicə edir.
Soğan qabığından bir sıra dərman və vitamin preparatları hazırlanır. Soğan qabığı çoxlu darda kversetin saxladığından ondan P vitamini hazırlanır. Bundan da hipertoniya xəstələrinin müalicəsində istifadə olunar. Soğan qanın sulu məhlulu sidikqovucu, eləcə də ürək əzələlərinin normal nəmləməsinə şərait yaradır. Xalq təbabətçiləri soğan qabığının ekstraktının orqanizmin «təmizlənməsində», bir sıra damar xəstəliklərinin müalicəsində işlədirlər. Təcrübəli evdar qadınlar xörək hazırlayan zaman soğanı bütöv halda qabıqla birlikdə xörəyə atar, xörək hazır olan zaman xörəyin tərkibindən çıxarırlar. Soğanın dəmləməsini mikrob və əleyhinə olan təsirindən istifadə edərək irinli yaraların yuyulub təmizlənməsində, boğazın qarqara edilməsində geniş istifadə edirlər. Cövhəri P vitamini aktivliyinə malik olduğundan ondan qan-damar sistemi divarlarının möhkəmləndirilməsində istifadə edilir.
XƏBƏR LENTİ
Meyvələrin təqsiri yoxdur
Şəkinin giriş-çıxışına polis postu quruldu
Məsləhətinizə ehtiyacım var
Magistral yollarda nəqliyyatın hərəkəti məhdudlaşıb
Abortdan sonra
AMEA-da akademik Vəli Axundovun 100 illik yubileyi qeyd olunub
Milli yemək axtarışında....
Azərbaycanda koronavirusdan ölənlərin dəfn prosedurları açıqlandı - RƏSMİ
Payızın sağlamlıq qaydaları
Rusiyadan Ukraynaya daha bir zərbə
Bananın ziyanı və xeyri
"Bu hadisə Azərbaycanın dünyada şöhrətini daha da artıracaq"
Həyatın mənbəyi - su
Yerliləri Ronaldunu sevindirdilər
17 əsrlik sirrin üstü açıldı
Kakaolu keks (foto resept)
Su yoqasının faydaları
Bir ay əvvəl nişanlanan məşhur cütlük ayrıldı
Hülya Avşar yeni FOTO paylaşdı
HAVA necə olacaq?-4 Noyabr
İtirdiyi 1000 lirəni tapan qadın dəli oldu
Azərbaycanda daha iki nəfər koronavirusdan öldü: 93 yeni yoluxma - FOTO
Xrizontema piroqu (foto resept)
Badımçanlı rulet (foto resept)
İlham Əliyev açıq danışdı
Soğanın bu inanılmaz gücünü bilirdiz?
Möhtəşəm rekord: super nənə ölkədən ölkəyə üzdü
Azərbaycanda karantindən sonra toylar belə keçirilə bilər - VİDEO
Bu proqram vay-fay bağlantısını zəiflədir
“Harry Potter”in rəsmi mağazası açılacaq
Bakıda məktəbəhazırlıq qruplarına cəlb ediləcək uşaqların sayı artırılacaq
Azərbaycan dili - VIII dərs
Yaponlar niyə kökəlmir?
Böyrəyinizi itirmək istəmirsinizsə, oxuyun
Nüvə müharibəsinin qarşısını almış sovet zabiti
Ərdoğandan Bakıya gözlənilən səfəri ilə bağlı VACİB AÇIQLAMA
Azərbaycan millisində 3 yeni sima
Yataq otaqlarınıza saray havası verin...
Sabahın HAVAsı
Kadir Doğulu reklam üçün 1 milyon aldı
Azərbaycanda seçici siyahılarının hazırlanması praktikası digər ölkələr üçün nümunə ola bilər
Bu qəsəbələr içməli suya həsrət qalacaq
Köklü kabak yeməyi (foto-resept)
Əcnəbilər tərəfindən övladlığa götürülmüş azərbaycanlı uşaqların həyat şəraiti ilə bağlı hesabat hər altı aydan bir hökumətə təqdim ediləcək
Dünya bankı Abşeron göllərinin təmizlənməsinə yardım edəcək
Əkiz mələklərim
Gilas kompotu (foto resept)
Gözəllik içkiləri
Nəyə görə hamilələrə fol turşusu vacibdir ?
Sergey Markov: “Azərbaycan hərbi qələbəyə yaxındır”
- ŞƏRHLƏR