Hündürlüyü 1,5-2 bəzən isə 7 metrə çatan xına bitkisi 20-30 il yaşayır. Bitkinin birinci ildə verdiyi məhsul daha keyfiyyətli olur. İsti iqlim şəraitində xına bitkisi kol və ağac şəklində, mülayim iqlim şəraitində isə ot şəklində bitir. Çiçəklərinin rənginə görə xına ağ çiçəkli və qırmızı çicəklidir. Çiçəkləri qızılgül kimi ətirlidir, noxud boyda yumru meyvə gətirir və toxum bu meyvələrdən alınır. Ucu iti, yumurtavari yarpaqlarının uzunluğu 3-5 santimetr, eni 1,5-2 santimetrə çatır.
Təbii şəraitdə xına Şimali Afrikanın, Ərəbistanın, Livanın, Pakistanın, İranın, Yəmənin, Somalinin, Şri-Lankanın, Hindistanın, Yaponiyanın, Floridanın, Kaliforniyanın tropik və subtropik iqlimə malik olan dağ ətəklərində bitir. Aparılan təcrübələr göstərir ki, Azərbaycanda (Abşeron, Şirvan, Naxçıvan zonalarında) və Cənub-Şərqi Türkmənistanda, həmçinin Qara dəniz sahillərində geniş becərilə bilir. Alimlərimizdən əczaçılıq elmləri doktoru R.K. Əliyev xınanın bütün hissələrini, o cümlədən rəngləyici maddələrini təmiz kristal şəklində alaraq klinik sınaqdan keçirmiş və müəyyən etmişdir ki, xınadakı rəngləyici maddələr qüvvətli antiseptik xassəyə malikdir. Aparılan kimyəvi analizlər göstərir ki, xına tozunda müxtəlif yağlar, sellüloz, azot, kül, pantizon, kitrə, antraqlikozidlər, rəngləyici maddələr, tannin maddələri, xlorofil, S və K vitaminləri vardır.
Ekstraksiya yolu ilə xınadan alınan xlorofilli maddədən ekzemanın və irinli yaraların mualicəsində geniş istifadə olunur. Rəngləyici kristalın suda 1 % -li, spirtdə isə 5 %-li məhlulundan irinli yaraların, xüsusilə follikulit xəstəliyinin müalicəsində istifadə olunur. Yaranın ətrafına və üstünə həmin məhluldan sürtdükdə 3-4 gündən sonra yara tamamilə sağalır. Şərq təbabətində xına tozundan sulu yaraları qurutmaq üçün səpmə dərmanı şəklində, sarılıq xəstəliyinin müalicəsində, mədə pozğunluğunda, qızılçada, göz xəstəliklərində, podaqraya qarşı dərman kimi istifadə olunur.
Hindistanda isə ciyər, dalaq, revmatizm, cüzam və çətin müalicə olunan dəri xəstəliklərini xına ilə müalicə edirlər. Xına boyaq, bəzək məqsədi ilə də istifadə edilən ən qədim bitkilərdəndir. Saçın, saqqalın boyanmasında, əl-ayaq dırnaqlarının bərkiməsində xına sınanmış bitkidir. Xınanın çicəklərindən müxtəlif ətirlər alınır. Xınalı sabundan və şampundan istifadə etdikdə saç parlaq şabalıdı rəngə çalır.
Bənzər xəbərlər...
XƏBƏR LENTİ
XİN İrəvana cavab verdi
Azərbaycanda uşaqları internetin mənfi təsirindən necə qorumalı?
2018-2019 Payız/Qış saç trendləri
Feysbuk 300 mindən çox üzvü olan 120 aktiv qrupu ləğv etdi
Adriana ABŞ vətəndaşı oldu
Ulduz cütlük koronavirusa yoluxdu
Azərbaycan tarixindən yüz şəxsiyyət-55
Məktəbli formaları indi neçəyədir?
Sobada ətli badımcan kababı (foto-resept)
Haydi Klum keçmiş ərini məhkəməyə verdi
Napalyon tortu (foto resept)
Heydər Əliyevin vəfatından 11 il ötür
Devid Bekhem evinin altında gizli tunel tikdirir-SƏBƏB
Qənirə Paşayevanın sosial şəbəkələrdə yayılan şəkillərinə aydınlıq gəldi - FOTO
Ən etibarlı qadın üzü
Günün qoroskopu: bu əməli unutmayacaqlar
MTV Video Music Awards 2020 qırmızı xalça
Google şirkəti reklamın yerlərini artırır
Beyin silkələnməsinin diaqnostikası üçün yeni test hazırlanıb
Günün qoroskopu: Münasibətləri gərməyin
Niderland "Eurovison-2020" üçün narahatdır-SƏBƏB
18 qadından 22 uşağı var
Dünyanın cavab verə bilmədiyi uşaq
Maaşı artırılan müəllimlərin sayı 100 minə çatdırılacaq
Saçlarınıza zərər verməyin
Xarici turistlər bölgələrə axın etməyə başladı
8 Marta özəl boyunbağılar
Martda çox isti olacaq
Eminemdən ikinci Dünya Rekordu-VİDEO
Təmizliyə kömək edən vasitələr
Azərbaycanlılar yerli avtomobilləri güzəştlə ala bilərlər?
Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı valideynləri xəbərdar edir
Meyvələrdən canlı obrazlar yaratdı
Dizi ağrıyanlar üçün
Qayınana oğlunun toyuna Gəlinlik geyindi-FOTO
İt cinsləri və xarekterləri
Azərbaycan düşmənə sonuncu dəfə xəbərdarlıq etdi
Mətbəx mebelləri
Google+-un "beyni" işdən gedir
Münasibətlərdə 100 həqiqət!
Günün ulduz falı
Öləndən sonra barmağı kəsilən dahi
Uzun illər qıtlıq gözlənilir
Xanımlar üçün xüsusi qidalanma
Mayda bağlanacaq yollar
Məşhurların 14 fevral paylaşımları
Ölkədə koronavirusun pik həddə çatma vaxtı hesablanır - RƏSMİ
Mədə kiçiltmə əməliyyatı
Depressiyanıza səbəb yediklərinizdir!
Azam Ali – Ov
- ŞƏRHLƏR