Hündürlüyü 1,5-2 bəzən isə 7 metrə çatan xına bitkisi 20-30 il yaşayır. Bitkinin birinci ildə verdiyi məhsul daha keyfiyyətli olur. İsti iqlim şəraitində xına bitkisi kol və ağac şəklində, mülayim iqlim şəraitində isə ot şəklində bitir. Çiçəklərinin rənginə görə xına ağ çiçəkli və qırmızı çicəklidir. Çiçəkləri qızılgül kimi ətirlidir, noxud boyda yumru meyvə gətirir və toxum bu meyvələrdən alınır. Ucu iti, yumurtavari yarpaqlarının uzunluğu 3-5 santimetr, eni 1,5-2 santimetrə çatır.
Təbii şəraitdə xına Şimali Afrikanın, Ərəbistanın, Livanın, Pakistanın, İranın, Yəmənin, Somalinin, Şri-Lankanın, Hindistanın, Yaponiyanın, Floridanın, Kaliforniyanın tropik və subtropik iqlimə malik olan dağ ətəklərində bitir. Aparılan təcrübələr göstərir ki, Azərbaycanda (Abşeron, Şirvan, Naxçıvan zonalarında) və Cənub-Şərqi Türkmənistanda, həmçinin Qara dəniz sahillərində geniş becərilə bilir. Alimlərimizdən əczaçılıq elmləri doktoru R.K. Əliyev xınanın bütün hissələrini, o cümlədən rəngləyici maddələrini təmiz kristal şəklində alaraq klinik sınaqdan keçirmiş və müəyyən etmişdir ki, xınadakı rəngləyici maddələr qüvvətli antiseptik xassəyə malikdir. Aparılan kimyəvi analizlər göstərir ki, xına tozunda müxtəlif yağlar, sellüloz, azot, kül, pantizon, kitrə, antraqlikozidlər, rəngləyici maddələr, tannin maddələri, xlorofil, S və K vitaminləri vardır.
Ekstraksiya yolu ilə xınadan alınan xlorofilli maddədən ekzemanın və irinli yaraların mualicəsində geniş istifadə olunur. Rəngləyici kristalın suda 1 % -li, spirtdə isə 5 %-li məhlulundan irinli yaraların, xüsusilə follikulit xəstəliyinin müalicəsində istifadə olunur. Yaranın ətrafına və üstünə həmin məhluldan sürtdükdə 3-4 gündən sonra yara tamamilə sağalır. Şərq təbabətində xına tozundan sulu yaraları qurutmaq üçün səpmə dərmanı şəklində, sarılıq xəstəliyinin müalicəsində, mədə pozğunluğunda, qızılçada, göz xəstəliklərində, podaqraya qarşı dərman kimi istifadə olunur.
Hindistanda isə ciyər, dalaq, revmatizm, cüzam və çətin müalicə olunan dəri xəstəliklərini xına ilə müalicə edirlər. Xına boyaq, bəzək məqsədi ilə də istifadə edilən ən qədim bitkilərdəndir. Saçın, saqqalın boyanmasında, əl-ayaq dırnaqlarının bərkiməsində xına sınanmış bitkidir. Xınanın çicəklərindən müxtəlif ətirlər alınır. Xınalı sabundan və şampundan istifadə etdikdə saç parlaq şabalıdı rəngə çalır.
Bənzər xəbərlər...
XƏBƏR LENTİ
Düşmən hərbi kolonu darmadağın edildi - VİDEO
Bakının həyat üçün təhlükəli avtobusları
Şeyma Acunu sildi
iPhone ümidləri doğrultmadı
İŞİD-ə qan udduran qadın
Azərbaycanda yeni şəxsiyyət vəsiqələri veriləcək
Hər gün yediyimiz bu qidalar xərçəngi yaradır - ŞOK ARAŞDIRMA/VİDEO
Daha bir ölkə sərhədlərini turistlərin üzünə açdı
Gecə üzə qulluq
Ömrü uzadan 4 üsul
Prezident İlham Əliyev və xanımı ümumdünya forumunun açılışında
“Uzunömürlülüklə məşğul olan elmi-tədqiqat mərkəzi yaradılmalıdır”
Normal çəkidə qalmaq üçün
Rəngləri uyğunlaşdırmaqda çətinlik çəkirsiniz?
Üz və dodaqların göyərməsi… - Koronavirusun yeni simptomları açıqlanıb
Stress səviyyəsini düşürən 4-7-8 nəfəs texnikası
Diş çürüməsinin qarşısını necə almalı?
Tarkan ikinci dəfə ata olmaq istəyir
Türkiyə silkələndi
Hamilə qadınların nəzərinə: epidural anesteziya daha təhlükəsiz olub
"Eurovision 2019" bu gün başlayır
Avropada müsəlmanlarla bağlı şok qərar
"Mimoza" kokteyli
Madonna "Eurovision"a görə 1 milyon alacaq
Zəif tərəflərini burax, güclü tərəflərinə bax!
Baharın müjdəçisi Novruz
Pendirli simitli omlet (foto-resept)
"Canlı-canlı tabuta girmək qorxulu imiş"
Fəza təfəkküründən məntiqi sual(2)
Yaponiyada 2018-ci il doğum göstəricisi aşağıdır
Mila Yovoviç hamiləliyinin son günlərini yaşamaqdadır-FOTO
Azərbaycan əhalisinin SAYI açıqlandı
“Karib dənizinin quldurları” filminin 6-cı hissəsi çəkilir?-FOTO
Gəlin buketi seçərkən nələrə diqqət etməli?
“Kurtlar vadisi” serialının aktyoru qəzaya düşdü-FOTO
Gecə aclığının qarşısını alan qidalar
Bir daha yorğun görünməyəcəksiniz
Azərbaycanda zəlzələ olub
Maradonanın meneceri: “Artıq yaşamaq istəmirdi”
Seda Sayan ideal bəyən quruluşunun SİRRİNİ Açdı
Marsa uçmağa hazırlaşan azərbaycanlı ilə müsahibə
Hazal Kayanın HAMİLƏLİK xəbərləri yayıldı
Dünyanın ən nazik noutbuku təqdim edildi
Dünya mətbəxi - Hindistan
Azərbaycanda vahid yanıq mərkəzi yaradıldı
15 ay işlədi – 58 milyon qazandı
Stiven Hokingdən depressiya ilə mübarizə nitqi
Obamadan şok etiraf
HAVA necə olacaq?-22 Oktyabr
90-cı illərin saç və makiyaj trendləri geri gəlir
- ŞƏRHLƏR