Hündürlüyü 1,5-2 bəzən isə 7 metrə çatan xına bitkisi 20-30 il yaşayır. Bitkinin birinci ildə verdiyi məhsul daha keyfiyyətli olur. İsti iqlim şəraitində xına bitkisi kol və ağac şəklində, mülayim iqlim şəraitində isə ot şəklində bitir. Çiçəklərinin rənginə görə xına ağ çiçəkli və qırmızı çicəklidir. Çiçəkləri qızılgül kimi ətirlidir, noxud boyda yumru meyvə gətirir və toxum bu meyvələrdən alınır. Ucu iti, yumurtavari yarpaqlarının uzunluğu 3-5 santimetr, eni 1,5-2 santimetrə çatır.
Təbii şəraitdə xına Şimali Afrikanın, Ərəbistanın, Livanın, Pakistanın, İranın, Yəmənin, Somalinin, Şri-Lankanın, Hindistanın, Yaponiyanın, Floridanın, Kaliforniyanın tropik və subtropik iqlimə malik olan dağ ətəklərində bitir. Aparılan təcrübələr göstərir ki, Azərbaycanda (Abşeron, Şirvan, Naxçıvan zonalarında) və Cənub-Şərqi Türkmənistanda, həmçinin Qara dəniz sahillərində geniş becərilə bilir. Alimlərimizdən əczaçılıq elmləri doktoru R.K. Əliyev xınanın bütün hissələrini, o cümlədən rəngləyici maddələrini təmiz kristal şəklində alaraq klinik sınaqdan keçirmiş və müəyyən etmişdir ki, xınadakı rəngləyici maddələr qüvvətli antiseptik xassəyə malikdir. Aparılan kimyəvi analizlər göstərir ki, xına tozunda müxtəlif yağlar, sellüloz, azot, kül, pantizon, kitrə, antraqlikozidlər, rəngləyici maddələr, tannin maddələri, xlorofil, S və K vitaminləri vardır.
Ekstraksiya yolu ilə xınadan alınan xlorofilli maddədən ekzemanın və irinli yaraların mualicəsində geniş istifadə olunur. Rəngləyici kristalın suda 1 % -li, spirtdə isə 5 %-li məhlulundan irinli yaraların, xüsusilə follikulit xəstəliyinin müalicəsində istifadə olunur. Yaranın ətrafına və üstünə həmin məhluldan sürtdükdə 3-4 gündən sonra yara tamamilə sağalır. Şərq təbabətində xına tozundan sulu yaraları qurutmaq üçün səpmə dərmanı şəklində, sarılıq xəstəliyinin müalicəsində, mədə pozğunluğunda, qızılçada, göz xəstəliklərində, podaqraya qarşı dərman kimi istifadə olunur.
Hindistanda isə ciyər, dalaq, revmatizm, cüzam və çətin müalicə olunan dəri xəstəliklərini xına ilə müalicə edirlər. Xına boyaq, bəzək məqsədi ilə də istifadə edilən ən qədim bitkilərdəndir. Saçın, saqqalın boyanmasında, əl-ayaq dırnaqlarının bərkiməsində xına sınanmış bitkidir. Xınanın çicəklərindən müxtəlif ətirlər alınır. Xınalı sabundan və şampundan istifadə etdikdə saç parlaq şabalıdı rəngə çalır.
Bənzər xəbərlər...
XƏBƏR LENTİ
Rihanna 30 yaşını qeyd etdi-FOTO
Yaz xəstəlikləri
Azərbaycanda xəstənin razılığı olmadan müalicə üsulu qadağan ediləcək?
Qadin.Netlilərin ixtisas arzuları - 1
Jeniffer Aniston yeni FOTOsu ilə diqqət çəkdi
Azərbaycanda yeni zavod tikilir
Geometrik dekorasiya
Somon balığı kotleti (foto resept)
Aslı Enverdən Təəccübləndirici Paylaşım
"Qızıl Qlobus - 2019" namizədlərinin adları açıqlandı
Şəmkir 2016-ci ilin “Gənclər paytaxtı” seçildi
Vanqanın xəbərdarlığı şok yaratdı
Duzlu tort (foto resept)
Ərinizin anlayışsızlığını necə başa düşmək olar?
Noyabrın hava proqnozu
Obamadan dünya ölkələrinə çağırış
"Qarabağ"da Reynaldo şoku
Yemək yeyərək sərvət qazanır - FOTO
Priyanka Çopra “Matrix 4”də çəkiləcək
Azərbaycana qar yağdı - FOTO
Nanə ilə gözəlləşin
“Eşkıya dünyaya hükümdar olmaz”dan QOVULDU- FOTO
14 gündə 2000 zəlzələ xəritəni dəyişdi-FOTO
Sürücülərin nəzərinə: Avtomobilinizin içinə su dola bilər!
Sabah da yağış yağacaq
Multikultiralizm nədən başlayır?
Ardanın xanımı bilərziyinin qiyməti ilə TƏƏCCÜBƏNDİRDİ-FOTO
"Sihirli annem"in uşaq ulduzu illər sonra efirə qayıdır - FOTO
Alla Puqaçova və Maksim Qalkin boşanır?
Toy adətlərimiz
Baş nazir: "Türkiyə milli tankın seriyalı istehsalına başlayacaq"
Yalançı adamı necə tanımaq olar?
Robot "Sofiya" Azərbaycan haqqında danışdı-FOTO
Günün qoroskopu: ideyalar soyuq qarşılanacaq
Gözəlliyin karyerada rolu
Aslı Özcanla bağlı iddialara cavab verdi
Gökhan Özen və Demet Akalın qalmaqalı böyüdü-VİDEO
Günlük vərdişlər xarakterinizi göstərir
Əlifba
Pişikləri sahibləndirmək üçün...
Makiyajdan asılı olduğunuzu göstərən xüsusiyyətlər
Tramp 48 saatda 11 mitinq keçirməyə hazırlaşır
Mətbəx mebeli dizaynı
Müdafiə Nazirliyi cəbhədəki son vəziyyət barədə məlumat yaydı
Təhsil Nazirliyi yanvarın sonuna kimi vaxt qoydu
Arda oğlunu illiyi 70 minlik bağçaya yazdırdı
Leysan yağacaq, dolu düşəcək!- XƏBƏRDARLIQ
HAVA necə olacaq?-20 İyul
Dünyanın ən yüksək Laləsi tikiləcək-FOTO
Almaniyada keçirilmiş konsertdə "Sarı gəlin" erməni mahnısı kimi təqdim edilib
- ŞƏRHLƏR