Nədir?
Xolesterin, bir lipid yəni bir yağ növüdür. Heyvan mənşəli qidalarda və bütün hüceyrələrdə olan şam quruluşunda yağ kimi maddələrdir. Yüksək xolesterin isə LDL-nin yəni negativ xolesterinin qanda yığılmasıdır. Qanda ümumi xolesterin və negativ xolesterinin yüksək olması, HDL (yaxşı) xolesterinin az olması, insan üçün risk amilidir. Qanda həddindən artıq miqdarda olan xolesterin yavaş-yavaş damar divarında yığılır və infarkt, iflic, damar keçilməzliyi, böyrək çatışmazlığı kimi xəstəliklərin əmələ gəlmə riskini artırır.
Xolesterinin çox olması (LDL) problemi günümüzün ən mühüm sağlamlıq problemlərindən biri kimi xarakterizə olunur və xüsusilə ürək damar xəstəlikləri üçün əhəmiyyətli bir risk faktoru olaraq göstərilir.
Lipid dediyimiz heyvani yağlar və xolesterin, hüceyrə zərlərinin çox mühüm (olmazsa olmaz), əsas elementləridir. Xolesterin, hər nə qədər qan yağları kimi qəbul edilsə də, yağ deyil! Xolesterin bir steroiddir. Steroidlər, kortizon deyə adlandırdığımız antienflamatuvar (iltihabla mübarizə aparan) maddələrdir. Xolesterin də orqanizmimizin ehtiyacına görə hər gün istehsal olunan (gündə 2.500 mgr ifraz olunur), olmazsa olmaz olan təbii bir maddədir. Bütün orqanların hüceyrələrinin, xüsusilə də beyin, sinir sistemi, gözlər və immunitet sistemində olan hüceyrələrin içində,toxumalarında xolesterin və Omega-3 olmasa,körpələrin beyin və sinir sisteminin inkişafına, sürətlə böyüməsinə və güclü, qüvvətli olmalarına imkan yoxdur. Qan yağlarımız və qan xolesterinimiz, düzgün qidalanmama və xolesterin dərmanları ilə azaltılmadan təbii səviyyəsində qaldığı müddətcə, (hər kəs üçün təbii səviyyə xüsusidir) hüceyrələr və beləliklə, immunitet sistemimiz güclü və qüvvətli qalacaqdır. Bunun nəticəsində də xəstələnmək, xüsusilə də xərçəng olmağın qarşısı alınacaq ya da hər növ xərçəng xəstəliyi ilə mübarizə daha güclü bir şəkildə davam edəcəkdir. Aparılan araşdırmalar,xoleste
rini az olan insanlarda bir çox xərçəng növünün, xüsusilə yoğun bağırsaq yəni kolon xərçənginin daha tez-tez görüldüyünü ortaya qoymuşdur.Xolesterini az olan insanlarda bütün digər səbəblərə bağlı tibb dilində “kütləvi ölüm halları”dediyimiz bütün ölüm hallarının yüksək olduğu göstərilmişdir.
Qan Xolesterini: Qan dövranında olur. Qandakı xolesterinin çoxunu orqanizmin özü istehsal edərkən geri qalan miqdarı da qidalarla təmin edilir.
Diyet xolesterini: Bitki mənşəli qidalar yağ tərkibli olsalar da tərkibində xolesterin yoxdur. Xolesterin yalnız heyvan mənşəli qidalarda vardır.
Yaxşı Xolesterin/ Pis Xolesterin nədir? Xolesterin, qanda həll olunması və daşınması üçün qaraciyərdə lipoproteinlərlə birləşir.
HDL xolesterin (yaxşı xolesterin): HDL, toxumalardakı xolesterini toplayaraq bayıra atılmasını təmin etdiyi üçün yaxşı xolesterin kimi adlandırılır. Yalnız bədəndə olur, qidaların tərkibində olmaz.
LDL xolesterin (pis xolesterin):Xolesterini toxumalara daşıyaraq arter və digər qan damarlarının divarlarında toplanmasına səbəb olduğu üçün LDL, pis xolesterin olaraq da adlandırılır. LDL yalnız bədəndə olur, qidaların tərkibində olmaz.
Qanda ümumi xolesterin və LDL xolesterinin çox olması, HDL xolesterinin az olması, insan üçün risk amilidir. Bu riskə malik xəstələrdə infarkt, iflic, damar keçilməzliyi, böyrək çatışmazlığı kimi xəstəliklərin əmələ gəlmə riski daha çoxdur. Qanda həddindən artıq miqdarda olan xolesterin yavaş-yavaş damar divarında toplanır. Bu yığılma nəticəsində həmin damarda daralma, tutulma ortaya çıxır. Xolesterin hansı damarda yığılmışsa o damarla əlaqəli problemlər və xəstəliklər ortaya çıxır.
Yüksək xolesterin necə müalicə edilir?
Günümüzdə pis xolesterin kimi adlandırılan LDL xolesterin səviyyəsinin azaldılması üçün istifadəyə verilən çoxsaylı xolesterini aşağı salan dərmanların (statinlər), geniş istifadə edilməsi ilə birlikdə başqa bir mübahisə daha gündəmə gəlmiş vəziyyətdədir.Bütün oxucularımıza təklifim müalicələri ilə bağlı əvvəlcə həkimlərinin təkliflərinə qulaq asmalıdırlar.
Lipid dəyərlərinin aşağı salınmasının ən yaxşı yolu diyetdir(pəhriz). Həyatınızda etdiyiniz dəyişikliklərlə, qatı yağ istehlakının gündəlik kalori ehtiyacınızın %7-dən az və xolesterin istehlakının da gündə 200 mg-dan aşağı olmasını təmin etməyiniz lazımdır.Çəkini azlatmaq, məşq etmək və siqaret çəkməmək də əhəmiyyətlidir.
Lipidi aşağı salan dərmanlar ancaq pəhriz və idman yetərli olmadığı zaman qəbul edilməlidir. Əsas dərman qrupu, statinlər, fibratlar, nikotinik turşular və omega-3 yağ turşularıdır. Statinlər (məs. Simvastatin, xolesterin və LDL ifrazatını azaldır. Bunlar, təsirli olmaqla yanaşı orqanizm tərəfindən yaxşı qəbul edilir və yüksək xolesterin və LDL dəyərləri üçün seçim edilirlər. Əzələ ağrıları kimi yan təsirləri ola bilər. Fibratlar (məs. Fenofibrat, gemfibrozil, VLDL-lərin atılmasına yardımçı olur, ancaq, xolesterin üzərindəki təsiri aşağıdır. Nikotinik turşu, VLDL dəyərlərini azaltmağa və HDL dəyərini çoxaltmağa yardımçı olur. Yan təsirləri (qaşıntı, üz qızarması, qaraciyər problemləri) istifadəsini məhdudlaşdırır. Omega 3 yağ turşuları (reseptsiz balıq yağı möhkəmlətməsi), yüksək trigliserid, aşağı HDL və orta xolesterin dəyərlərinə malik xəstələrə yardımçı olur.
Xolesterin dərmanları nə vaxt istifadə edilməlidir və zərərləri
Pəhriz və idman kimi həyat tərzi dəyişikliklərinə baxmayaraq, xolesterin səviyyəsi müəyyən bir səviyyəyə gətiriləməyən xəstələrdə, dərmanla müalicə lazım ola bilər. Xolesterin dərman vasitələrinin yerində və düzgün istifadəsi çox əhəmiyyətlidir. Xolesterin artmasına qarşı müalicə mütləq yaşayış tərzində dəyişikliklə birlikdə olmalıdır. Siqaret çəkməmək, pəhriz və məşq ilə xolesterinin nə qədər aşağı salınması qiymətləndirilmədən xəstənin dərmanla müalicə edilməsi yaxşı bir həll yolu deyil. Təsirli olan hər bir dərmanın da eyni zamanda arzuolunmaz təsirləri ola bilər.
Fuad Nəzərov
XƏBƏR LENTİ
Azərbaycanın bəzi yerlərində yağış yağacaq
Düşmənin viran qoyduğu Kəlbəcər şəhərinin görüntüləri - VİDEO
Gürcüstanda yaşayan azərbaycanlılar üçün xoş xəbər
Beyazıt Öztürk villasını bu qiymətə satır
Giləmeyvəli piroq (foto resept)
Dünyanın ən varlı adamı artıq odur-FOTO
Xüsusi təyinatlılarımızın böyük bir bölməsinin məhv edilməsi barədə ermənilərin yaydığı xəbər xülyadır - RƏSMİ
Stillə geyinən məşhurların qarderobları
Nazir məktəblərdəki nöqsanlardan danışdı
Qızarmış ciyər (foto-resept)
Atanın genləri ilə keçən xüsusiyyətlər
Azərbaycan yol polisi sürücülərə xəbərdarlıq etdi
Amerikalı işçilər iki il rahat nəfəs ala biləcəklər, sonra isə...
Məntiqi suallar
Günün ulduz falı
Bakı ilə Nitsa arasında birbaşa aviareys açılır?
Soyuqdəyməni bir günə necə çıxarmalı?
İş xanımlarının nəzərinə
Krım parlamentindən qalmaqallı bəyanat
Yorğunluğun qarşısını alan məhsullar
Mayli Sayrusun fanatı həbs edildi-SƏBƏB
Gürcüstanda seçkilər başa çatdı
Məşhur cütlük haqqında daha bir fakt məlum oldu-FOTO
Ermənistan KİV: “Paşinyan ABŞ səfirliyinin binasında gizlənir”
Yediyimiz çörəkdə nələr var?..
Vannada körpənin təhlükəsizliyi necə təmin olunur?
Kəlbəcərin son görüntüləri yayıldı - VİDEO
9 noyabr Dövlət Bayrağı günüdür!
"Azərbaycan Avropa Oyunlarına uğurla ev sahibliyi edəcək"
Murad və Aslı toy hazırlığına başladılar-FOTO
Azərbaycanda "JEK"lər ləğv olunacaq
Məşhur modelyer həbs oluna bilər-SƏBƏB
Koronavirusdan necə qazanırlar?
Prezidentdən milli mətbuatın 145 illik yubileyi ilə bağlı SƏRƏNCAM
Ağ çayın faydaları
Azərbaycanda ilanlar evə doldu
5 ölkənin gözəllik sirri
Puldan daha əhəmiyyətli olan
2019-cu ilin xüsusi dekorasiya nümunələri
"Qarabağ"ın kapitanı benzinin bahalaşmasından danışdı
Rusiya Ebola əleyhinə peyvənd istehsalına başladı
Abituriyentlərin nəzərinə: Bu gün son gündür
Şimşək çaxacaq, yağış yağacaq
BÜRCLƏR bizə nə vəd edir?-16 yanvar
“Survivor”a yeni iştirakçılar gəldi- FOTO
İmmuniteti gücləndirən qidalar
Ermənilər Gəncə şəhərini növbəti dəfə atəşə tutur - RƏSMİ
2 yaşlı uşağı rentgen etdilər-ŞOK NƏTİCƏ
Qoxulu şamlar sağlamlığı təhdid edir
Yataq otağı rəngləri
- ŞƏRHLƏR