Mart Soyqırımı və ya Mart Hadisələri — 1918-ci ilin 30 mart və 3 aprel tarixləri arasında Bakı şəhərində və Bakı quberniyasının müxtəlif bölgələrində, eləcə də Şamaxı, Quba, Xaçmaz, Lənkəran, Hacıqabul, Salyan, Zəngəzur, Qarabağ, Naxçıvan və digər ərazilərdə Bakı Soveti və daşnak erməni silahlı dəstələrinin azərbaycanlılara qarşı törətdikləri qırğın.
Rəsmi mənbələrə əsasən soyqırımın nəticəsində 12 minə yaxın azərbaycanlı qətlə yetirilmiş, on minlərlə insan itkin düşmüşdür. Azərbaycan Prezidenti Heydər Əliyevin 26 mart 1998-ci il tarixli Sərəncamı ilə 31 mart Azərbaycanlıların Soyqırımı Günü kimi qeyd olunur.
Üç gün davam edən qırğın zamanı erməni silahlıları bolşeviklərin köməyi ilə azərbaycanlıların yaşadıqları məhəllələrə qəflətən basqınlar etmiş, əhalini uşaqdan böyüyədək qətlə yetirmişdir. Həmin dəhşətli günlərin şahidi olmuş Kulner familiyalı bir alman, 1925-ci ildə Bakı hadisələri barədə bunları yazmışdır: “Ermənilər müsəlman (azərbaycanlı) məhəllələrinə soxularaq hər kəsi öldürür, qılıncla parçalayır, süngü ilə dəlmə-deşik edirdilər. Qırğından bir neçə gün sonra bir çuxurdan çıxarılan 87 azərbaycanlı cəsədinin qulaqları, burunları kəsilmiş, qarınları yırtılmış, cinsiyyət orqanları doğranmışdır. Ermənilər uşaqlara acımadıqları kimi, yaşlılara da rəhm etməmişdilər.” Gənc qadınların diri-diri divara mıxlanması, ermənilərin hücumundan sığınmağa çalışan iki min nəfərin yerləşdiyi şəhər xəstəxanasının yandırıldığı da bu dəhşətli faktlar sırasındadır.
İrəvan quberniyası, Şərur-Dərələyəz, Sürməli, Qars və digər ərazilərdə azərbaycanlıların qırğınının fəal iştirakçılarından biri olmuş erməni zabiti Ovanes Apresyanın xatirələri əsasında amerikalı aqronom Leonard Ramsden Hartvill “İnsanlar belə imişlər” adlı kitab yazmışdır. Ovanes Apresyan kitabın müəllifi ilə söhbəti zamanı ermənilərin, ingilislərin və rusların yardımı ilə öz məqsədlərinə çatdıqlarını qeyd edərək, təkcə Bakıda Mart qırğını zamanı iyirmi beş min azərbaycanlının qətlə yetirildiyini bildirmişdir.
Bu hadisələrin dəhşətini göz önünüzə gətirməyiniz üçün 1918-1920-ci illərdə mövcud olmuş Azərbaycan Demokratik Respublikası hökumətinin, Fövqəladə İstintaq Komissiyasının materiallarından bəzi çıxarışları nəzərinizə təqdim edirik:
1918-ci ilin mart-aprel aylarında Şamaxıda 8 minə qədər dinc sakin qətlə yetirilimişdir. Şamaxı Cümə məscidi də daxil olmaqla əksər mədəniyyət abidələri yandırılmış və uçurulmuşdur.
Cavanşir qəzasının 28 kəndi, Cəbrayıl qəzasının 17 kəndi tamamilə yandırılmış, əhalisi məhv edilmişdir.
1918-ci il aprelin 29-da Gümrü yaxınlığında əsasən qadınlardan, uşaqlardan və yaşlılardan ibarət 3 min nəfərlik azərbaycanlı köçü pusquya salınaraq son nəfərinədək məhv edilmişdir.
Erməni silahlı dəstələri Zəngəzur qəzasında 115 azərbaycanlı kəndini məhv etmiş, 3257 kişi, 2276 qadın və 2196 uşağı öldürmüşdülər. Bütövlükdə bu qəza üzrə 10068 azərbaycanlı öldürülmüş və ya şikəst edilmiş, 50000 azərbaycanlı qaçqın düşmüşdür.
İrəvan quberniyasının 199 kəndində yaşayan 135 min azərbaycanlı məhv edilmiş, kəndlər isə yerlə yeksan edilmişdir. Erməni silahlı dəstələri daha sonra Qarabağa yürüş etmiş, 1918-1920-ci illər arasında Qarabağın dağlıq hissəsində 150 kənd dağıdılımış, əhalisi məhv edilmişdir.
XƏBƏR LENTİ
80 miqrant Aralıq dənizində boğularaq öldü
Hamiləlik dövrünün dəmir defisitli anemiyası
İcazə sistemi ilə bağlı yeni funksiyalar yaradılıb - VİDEO
Ərzaqların kaloriya miqdarı
Nişan üzüyünü udan qız öldü-FOTO
Kənan Doğulu BOŞANMA barədə AÇIQLAMA verdi
Keyfiyyətli pendiri necə ayırd etmək olar?
Peskov: “Rusiya KTMT-yə görə Qarabağ qarşısında yox, Ermənistan qarşısında öhdəlik daşıyır”
18 yaşlı bloqer “TikTok” -da şöhrət qazanmaq üçün cinayətə əl atdı
ATƏT-in saytı haker hücumuna məruz qalıb
Bəzi məsləhətlər
Dünyada növbəti soyuq müharibə
"Qvadalupe" serialının qəhrəmanları illər sonra - FOTO
Arvad "alıb-satanlar": gəlinliklə get, kəfənlə qayıt...
Noutbukdakı bu dəliyin nə üçün olduğunu bilirsiniz? - FOTO
2017 gəlin ayaqqabı modelləri
ÜST: Avropada koronavirusla bağlı vəziyyət pisləşır
Tənhalıq immun sisteminə təsir göstərir
Britni Spirsin fotoşop yalanı üzə çıxdı - FOTO
Dəniz canlılarının qəbiristanlığından sualtı görüntülər
Genetik olan xroniki xəstəliklər
1950-ci illərdə evlənən məşhurların gəlinlik modelləri
Sakinlərimiz torpaqlarına qayıdır
Ac qarına yeyiləndə zərərli olan ərzaqlar
Vladimir Putin Biryulevo rayonunda baş verənlərə münasibət bildirdi
Məşhur müğənni intihar etdi-SƏBƏB
Mədə-bağırsaq xəstəlikləri yay aylarında aktivləşir
Sevimli obrazlar qorxulu oyuncaqlara çevrilərsə...
Kıvanç Tatlıtuğ Bodrumda dincəlir-FOTO
Polislərin vəzifə hüququ məhdudlaşdırıldı
Ningen-qeyri-adi varlıq!
Birinci kurs tələbələrinin tədrisə başlayacağı vaxt açıqlandı
Bakı Metropoliteni tarixində İLK: Qadın maşinist işə götürüldü
BÜRCLƏR bizə nə vəd edir? - 28 APREL
"Qalatasaray" - "Çelsi" oyununda Xocalı qurbanları yad ediləcək?
"Ana və uşaq ölümlərinə görə günahkarlar cəzalandırılmalıdır"
Yulaflı brokoli şorbası (foto-resept)
Azərbaycanda kənd təsərrüfatı məhsullarının istehsalı azalıb
"Qalatasaray"dan biabırçı məğlubiyyət
Buzlu yollardan qəzalardan necə qorunmalı?
Kadir Doğulu yeni serialda
Gəlinlik seçərkən...
Zəlilər haqqında nələr bilirik?
"Eurovision-2020" üçün mahnı qəbuluna başladı
Vatsapda MÜHÜM YENİLİK
İllər keçsə də, aktuallığını itirməyən aksesuarlar
Şəhid və yaralananların kreditləri silindi - RƏSMİ
“NASA” Yer planetinə yaxınlaşan asteroidi məhv edəcək
Bu qəsəbədə kişi yoxdur, qadınlar ərlərini qovurlar
Azərbaycanın cənubunda evlər su altında qaldı, yollar bağlandı, 150-yə yaxın ailə köçürüldü
- ŞƏRHLƏR