Mart Soyqırımı və ya Mart Hadisələri — 1918-ci ilin 30 mart və 3 aprel tarixləri arasında Bakı şəhərində və Bakı quberniyasının müxtəlif bölgələrində, eləcə də Şamaxı, Quba, Xaçmaz, Lənkəran, Hacıqabul, Salyan, Zəngəzur, Qarabağ, Naxçıvan və digər ərazilərdə Bakı Soveti və daşnak erməni silahlı dəstələrinin azərbaycanlılara qarşı törətdikləri qırğın.
Rəsmi mənbələrə əsasən soyqırımın nəticəsində 12 minə yaxın azərbaycanlı qətlə yetirilmiş, on minlərlə insan itkin düşmüşdür. Azərbaycan Prezidenti Heydər Əliyevin 26 mart 1998-ci il tarixli Sərəncamı ilə 31 mart Azərbaycanlıların Soyqırımı Günü kimi qeyd olunur.
Üç gün davam edən qırğın zamanı erməni silahlıları bolşeviklərin köməyi ilə azərbaycanlıların yaşadıqları məhəllələrə qəflətən basqınlar etmiş, əhalini uşaqdan böyüyədək qətlə yetirmişdir. Həmin dəhşətli günlərin şahidi olmuş Kulner familiyalı bir alman, 1925-ci ildə Bakı hadisələri barədə bunları yazmışdır: “Ermənilər müsəlman (azərbaycanlı) məhəllələrinə soxularaq hər kəsi öldürür, qılıncla parçalayır, süngü ilə dəlmə-deşik edirdilər. Qırğından bir neçə gün sonra bir çuxurdan çıxarılan 87 azərbaycanlı cəsədinin qulaqları, burunları kəsilmiş, qarınları yırtılmış, cinsiyyət orqanları doğranmışdır. Ermənilər uşaqlara acımadıqları kimi, yaşlılara da rəhm etməmişdilər.” Gənc qadınların diri-diri divara mıxlanması, ermənilərin hücumundan sığınmağa çalışan iki min nəfərin yerləşdiyi şəhər xəstəxanasının yandırıldığı da bu dəhşətli faktlar sırasındadır.
![](/uploads/posts/2015-03/1427693847_31_mart_soyqirim_01.jpg)
İrəvan quberniyası, Şərur-Dərələyəz, Sürməli, Qars və digər ərazilərdə azərbaycanlıların qırğınının fəal iştirakçılarından biri olmuş erməni zabiti Ovanes Apresyanın xatirələri əsasında amerikalı aqronom Leonard Ramsden Hartvill “İnsanlar belə imişlər” adlı kitab yazmışdır. Ovanes Apresyan kitabın müəllifi ilə söhbəti zamanı ermənilərin, ingilislərin və rusların yardımı ilə öz məqsədlərinə çatdıqlarını qeyd edərək, təkcə Bakıda Mart qırğını zamanı iyirmi beş min azərbaycanlının qətlə yetirildiyini bildirmişdir.
Bu hadisələrin dəhşətini göz önünüzə gətirməyiniz üçün 1918-1920-ci illərdə mövcud olmuş Azərbaycan Demokratik Respublikası hökumətinin, Fövqəladə İstintaq Komissiyasının materiallarından bəzi çıxarışları nəzərinizə təqdim edirik:
1918-ci ilin mart-aprel aylarında Şamaxıda 8 minə qədər dinc sakin qətlə yetirilimişdir. Şamaxı Cümə məscidi də daxil olmaqla əksər mədəniyyət abidələri yandırılmış və uçurulmuşdur.
Cavanşir qəzasının 28 kəndi, Cəbrayıl qəzasının 17 kəndi tamamilə yandırılmış, əhalisi məhv edilmişdir.
1918-ci il aprelin 29-da Gümrü yaxınlığında əsasən qadınlardan, uşaqlardan və yaşlılardan ibarət 3 min nəfərlik azərbaycanlı köçü pusquya salınaraq son nəfərinədək məhv edilmişdir.
Erməni silahlı dəstələri Zəngəzur qəzasında 115 azərbaycanlı kəndini məhv etmiş, 3257 kişi, 2276 qadın və 2196 uşağı öldürmüşdülər. Bütövlükdə bu qəza üzrə 10068 azərbaycanlı öldürülmüş və ya şikəst edilmiş, 50000 azərbaycanlı qaçqın düşmüşdür.
İrəvan quberniyasının 199 kəndində yaşayan 135 min azərbaycanlı məhv edilmiş, kəndlər isə yerlə yeksan edilmişdir. Erməni silahlı dəstələri daha sonra Qarabağa yürüş etmiş, 1918-1920-ci illər arasında Qarabağın dağlıq hissəsində 150 kənd dağıdılımış, əhalisi məhv edilmişdir.
![](/sfiles/img/icons/news-icon.png)
XƏBƏR LENTİ
Türkiyə yığması Вј finala çıxdı
Hadisənin ev almağa pulu çatmadı, kredit götürür
Darçınlı alma piroqu (foto resept)
Özge Ulusoy paltarlarını satır
Vegan və Vegetarianlıq arasındakı fərqlər
Geomaqnit qasırğası başladı - XƏBƏRDARLIQ
Yaradıcı divar dekorasiyaları
Zebra çəkməyi öyrənək
Toyuq ətli salat (foto resept)
Cəbhəyanı bölgələrdə erməni silahları susmur
Cim Kerri hər kəsi TƏƏCCÜBLƏNDİRDİ-FOTO
Məşhur rəsmlər günümüzdə
6 ölkənin lideri Dağlıq Qarabağ münaqişəsi barədə yekdil fikrə gəlib
Sobada kabab (foto-resept)
Qiyməli kartof
Belqradda Avropa Şurası ölkələrinin media və informasiya nazirlərinin konfransı keçirilir
“Cücələrim”in bəstəkarının ad günüdür
Rusiyalı istehkamçılar Şuşa ətrafını minalardan təmizləyir - VİDEO
Messi Ronaldonun dəvətini cavabsız qoymadı
“Hörümçək adam” həmkarı ilə sevgilidir - FOTO
Məşhur ulduzların şənlikdə çəkilmiş şəkilləri
Körpələr niyə asqırır?
Rəngləri uyğunlaşdırmaqda çətinlik çəkirsiniz?
Sabahın hava proqnozu
2021 yaz gəlinlik dəbi
Noutbukların satışı niyə azalır?
Uşaqlar üçün otaq dekorasiyaları
Gündə 2 qram bəs edər
Barokko üslubu
Ermənilər atəşkəsi pozmaqda davam edir
Ən yaraşıqlı türk aktyorlar
"Rocketman"hər kəsin diqqətini çəkir-FOTO
Ermənilərin kitabı bağlandı
Bu gün növbəti qəbul imtahanları keçirilir
Günün ulduz falı - 03.10.2013
ÜST-dən maska XƏBƏRDARLIĞI - Qaydalar dəyişdi
Daşların şəfalı gücü
Üzr istəməsən, ölərəm
Yaz dərdlərindən qurtulmağın yolları
Vəng kəndi bundan sonra Çinarlı andlandırılsın - Prezident
Mançini "Qalatasaray"a yeni futbolçu gətirir
Putin diktatora dəstəyini kəsdi
Yeni il dekorasiyası
Hündürdaban ayaqqabılar
Məşhur aparıcı və həyat yoldaşı koronavirusa yoluxdu
Bananlı yulaf əzməsi (foto resept)
30 yaşdan sonra ana olmaq
Nebahat Çehre Canan Karataydan üzr istədi-SƏBƏB
“İnstaqram”da Yenilik!
Ölkələrə görə dəyişən süfrə qaydaları
![](/sfiles/img/icons/valuable-icon.png)
- ŞƏRHLƏR