Bizim bədənimizdə 600 müxtəlif əzələ vardır və əzələ liflərini təşkil edən ən əsas hissə isə zülaldır. Əzələ kütləsi yalnız yıgılma və boşalma zamanı saxlanıla və arta bilər, sakit vəziyyətdə isə əzələlər atrofiyalaşır. İnsan yaşlaşdıqca əzələ və piy toxmasının nisbəti patoloji olaraq, hətta qamətli insanlarda belə piy toxumasının artmasına yönəlir. Herontoloqlar əzələ kütləsinin itirilməsini qocalıq əlaməti hesab edirlər, lakin hal-hazırda gənclərin 30%-ə qədərinin əzələ kütləsinin çatışmamazlığı faktdır. Əzələlər təbiətin unikal təzahürüdür: onlara ehtiyac olmadıqda onlar dərhal atrofiyalaşır. Lakin ən maraqlısı odur ki, onlar fiziki yük və qida alan kimi bərpa olmaq qabiliyyətinə malikdirlər.
Fiziki hərəkətlər nə üçün xeyirlidir?
-Depressiyadan çox gözəl müalicə vaistəsidir: intensif fiziki fəaliyyət zamanı orqanizimdə endorfin və ya xoşbəxtlik hormonu yaranır;
-Streslərə davamlılığı artırır: fiziki fəaliyyət zamanı stress hormonu olan adrenalinin səviyyəsi aşağı düşür;
-Pis xolesterinin, triqliseridlərin səviyyəsi enir, yaxşı xolesterinin miqdarı artır ki, bu da aterosklerozdan müdafiədir;
-Arterial təzyiqi normallaşdırır, nəticədə insult və ürək tutmaları riskini azaldır;
-Kalori sərfi, iştahanın normallaşması və mübadilə proseslərinin sürətlənməsi hesabına bədən çəkisinin aşağı düşməsinə kömək edir.
-Sümük və oynaqların davamlılığını artırır - osteoporozun profilaktika və müalicəsi;
-Orqanizmin adaptasiya imkanlarını, insanın iradəsini inkişaf etdirir.
Lakin fiziki aktivliyin bütün ustunlüklərinə baxmayaraq, bir çox insanlar oturaq həyat tərzi keçirir və nəqliyyatı piyada gəzməkdən, televizoru trenajordan, virtual həyatı real hərəkətdən üstün tuturlar. Hipodinomiya (latınca hipo - az, dinamo - hərəkət deməkdir) bir çox xəstəliklərin idarə olunan risk faktoruna aid olub həyatın müddətini qısaldır. 20-ci əsrin axırında aparıcı ekspertlər yaşlı insanlar üçün yeni təlimat hazırladılar ki, burada "ənənəvi hərəkət fiziki formada olmaqdır" modelini "fiziki aktivlik sağlamlıqdır" modeli ilə əvəz etdilər. Onlar bu məqsədlə məsləhət görürlər - hər bir yaşlı adam gün ərzində 30 dəqiqə mötədil fiziki fəaliyyətlə məşğul olmalıdır. Ekspertlərin məsləhətlərində belə bir vacib məqam var: bu 30 dəqiqəlik mötədil fiziki aktivliyi gün ərzində bir neçə dəfəyə yığmaq olar.
Üç əsas komponent
Əgər vaxt, imkan, həvəs daha intensiv fiziki fəaliyyətlə məşğul olmağa inkan verirsə, onda mütəxəssislər öz şəxsi proqramınıza üç kateqoriya məşqləri daxil etməyi məsləhət görürlər: aerob (dözümlülük məşqləri), gərilmə (çeviklik) və güc hərəkətləri. Əgər yalnız bir komponentlə məşğul olunarsa, digər hissələrin orqanizmdə möhkəmliyi aşağı düşəcəkdir. Məsələn, əgər güc hərəkətləri etməsəniz, 60-70 yaşda gövdənin və çiyin nahiyəsinin əzələlərinin gücü kəskin azalacaqdır. Öz fiziki gücünü və çevikliyini saxlayan insanlar gündəlik işlərini daha yaxşı yerinə yetirmək qabiliyyətinə malik olur, onların bellərində demək olar ki ağrı olmur, onlar qocalıqda da öz fiziki formalarını itirmirlər.
Fiziki hərəkətlərə başlayarkən, bir necə ümumi qaydaları bilmək lazımdır:
-əldən düşənə kimi məşq etmək olmaz (yeni başlayanlar üçün);
-məşq proqramı xoşa gələn olmalı, həvəslə yerinə yetirilməlidir; hec vaxt məcburən məşq etməyin;
-səhər yeməyindən 2 saat, nahardan isə 4 saat kecməmiş məşq etməyinə dəyməz;
-yuxudan qabaq intensiv məşq etməməli, məşqlər yuxudan 2 saat qabaq olmalıdır;
-məşqdən yalnız 30-40 dəqiqə sonra yemək və içmək olar (məşq vaxtı maye itkisinin yerini doldurmaq ücün az miqdarda su içmək olar).
Şəkərli diabetdə fiziki fəaliyyət kompleks müalicə tədbirlərinə daxildir. O, qanda şəkərin səviyyəsinin enməsinə (hərəkətlərdən qabaq və sonra özünə nəzarət mütləqdir), xolesterin də daxil olmaqla lipidlərin qanda aşağı düşməsinə kömək edir, qan təzyiqini azaldır, qan dövranını və ürəyin işini yaxşılaşdırır.
Əgər siz fiziki hərəkətlərlə məşğul olmaq qərarına gəlmisinizsə, mütləq müalicə həkiminizlə məsləhətləşməlisiniz. Məsələ bundadır ki, fiziki fəaliyyətin miqdarı diabetdə bir neçə faktordan: xəstənin yaşından, diabetin müddətindən, gedişindən, ağırlığından asılıdır. Fiziki fəaliyyətin miqdarı əhəmiyyətli dərəcədə ürək- damar sisteminin vəziyyəti ilə müəyyən edilir. Belə ki, yaş artdıqca bu sistemin pozulma riski artır. Fiziki fəaliyyətin uzunluğu və tezliyi ümumiyyətlə insanın yaxşı təlim görməsindən də asılıdır; məşqləri həftədə 3 dəfə olmaqla 10-15 dəqiqədən başlamalı və onu tədricən həftədə 4-6 dəfə olmaqla müddətini 30 dəqiqəyə çatdırtmaq lazımdır. Ahıl və qoca insanlar üçün fiziki fəaliyyətinin ən yaxşısı həftədə 3 dəfə 15-30 dəqiqəlik piyada gəzinti, həmçinin elə hərəkətlər kompleksidir ki, bu zaman nəbz dəqiqədə 100-110 təşkil etsin. 1-ci tip şəkərli diabet xəstələrində, yaşlarının cavan olmaları ilə əlaqədar fiziki fəaliyyət öz həcminə və intensivliyinə görə yaşlı pasientlərdəkindən çox olmalıdır. Bu, müalicənin vacib tərkib hissəsi olub, şəkərli diabetin gecikmiş ağırlaşmalarının qarşısını almağa və ya ləngitməyə imkan verir.
Məqsəd və variantlar
Ən yaxşı nəticələrə müntəzəm, sistematik məşqlərdən və fiziki gərginliyin tədricən artımında nail olmaq olar. ÜST ekspertlərinin axırıncı tədqiqatlara əsəslanan məşqlər planı (fiziki hərəkətlər pramidası) məsləhət görülür:
Piramidanln əsası - ürək və damarların məşqi üçün gündəlik təmrinlərdir (gündə 30 dəqiqəyə yaxın); cəkini normada saxlamaq və aşagı salmaq üçün gün ərzində 1 saat piyada gəzmək tələb oluna bilər (bu da həftədə 2800 kkal sərfinə bərabərdir).
Piramidanin orta hssəs i- gündəlik dartılmalardır; xəstəlik riskini azaltmır, lakin travmalardan qaçmağa və formada qalmağa kömək edir; hər bir əzələni 10-30 saniyə dartın, gərginləşdirin, bütün kompleks hərəkətlər 5- 10 dəq. vaxt tələb edir.
Piramidanın zirvəsi - güc hərəkətləridir; hər bir əzələ qrupu üçün müəyyən hərəkəti 8-12 dəfə etməklə məşq kompleksi vardır ki, bunu da həftədə 2 dəfə etməklə əzələ sistemi və sümüklər möhkəmlənir, maddələr mübadiləsi yaxşılaşır.
Yenidən sizə xatirladırıq ki, öz fiziki aktivlik planınızı müalicə həkiminizlə müzakirə edəsiniz. Tibbi tədqiqatlar göstərir ki, həftədə 3 dəfə 30-40 dəqiqəlik fiziki fəaliyyət 4 aydan sonra hipertoniklərdə təzyiqin normallaşmasına kömək edir. Eyni vaxtda həddindən çox fiziki gərginlik və məşqlər hipertoniya törədə bilər. Xüsusiilə də güc və əzələnin inkişaf məşqlərindən sui-istifadə nəticəsində yarana bilər. Məşqlər üçün təmiz havalı məkan seçmək lazımdır. Bu, avtomagistraldan uzaq meşə-park zonaları, stadion olsa daha yaxşıdır. Əgər siz soyuqlamısınızsa, hərarətiniz az da olsa qalxıbsa, xroniki xəstəliyiniz kəskinləşibsə, fiziki məşqləri dərhal dayandırın.
Bənzər xəbərlər...
XƏBƏR LENTİ
Arıqladan cəfəri suyu
Gənc qalmaq istəyi (Qocalmaq qorxusu)
“Helikopteri ruslar vurub”
"Pokemon"a bənzəyən qeyri-adi heyvan tapıldı-FOTO
Teleradio yayımı ilə bağlı MÜHÜM QƏRAR
Səmranın səhvinə görə Azərbaycanı cərimələyiblər?
Barbadosda kraliçanın hakimiyyətinə son qoyulur
Ailələr niyə dağılır?
Uşaq Dünyası-Oyuncaqlar
Fərqi özünüz görün
Azərbaycanda ictimai nəqliyyatda dəyişiklik
Üzən ev hazırlanıb
Ancelina Colinin oxşarı-FOTO
Sarışın qızlar haqda miflər və həqiqətlər
Bella HAMİLƏ olduğunu dedi inanmadılar-FOTO
Keçmişin QANDONDURAN tərbiyə metodları
Azərbaycanda 5 min il yaşı olan qazma evlər tapılıb - FOTOLAR
19 gün meşədə azıb qalan cütlük xilas edildi - FOTO/VİDEO
Prezidentin köməkçisindən kinoteatrların fəaliyyəti ilə bağlı AÇIQLAMA
"Real Madrid" "Barsa"nın rekordunu qırdı
Moldova Ombudsmanı: "Xocalı faciəsinin günahkarları cəzalandırılmalıdır"
Məşhur aktyor ata oldu üçün peşman olduğunu dedi-FOTO
İrina Hellouin üçün pişik obrazına girdi - FOTO
DİQQƏT! “WhatsApp” bu hesabları BAДћLAYIR
Həddindən artıq marmelad yeyən kişinin ürəyi dayandı
Günün ulduz falı
Azərbaycanda atasız uşaqların STATİSTİKASI
Uşaq evlərinin sakinləri Mehriban Əliyevaya ad günü hədiyyəsi edib
Sızanaqlardan xilas olmaq üçün...
Evdə təmir aparanlar “Cumanci” sandığına oxşar taxta qutu aşkar etdilər
Sami Yusifdən Azərbaycana dəstək paylaşımı
Gəncə Olimpiya İdman Kompleksində sərbəst güləş üzrə beynəlxalq turnir keçirilib
Şifrələrlə mübarizənin məqsədi nədir?
Qadınlar nə istəyər, kişilər nə anlayar?
Ombudsman UNICEF-dən erməni terrorunun kiçik qurbanlarına qarşı daha şəffaf münasibət istədi
Ət çanağında kartof püresi (foto resept)
Asan hazırlanan çizkeyk (foto resept)
Bakıda cənub küləyi əsəcək
Gecə mesajları, qaranlıq həyat
Həyatın içindən
Bu xəstəlik koronavirusdan beş dəfə sürətlə yayılır
Meksika çimərlikləri boşaldıldı
Euronews-da Bakıdan görüntülər
Aktrisa məşhur serialda çıxdı
Moskva Vahid Mustafayevi alqışlayır
Azərbaycanda yeni zavod açılacaq-SƏBƏB
Ürək-damar xəstəliklərinin təbii yolla müalicəsi
Yenə də cümə günü, ayın 13-ü...
Ajda Pekkan gənc qalmağının sirrini paylaşdı-FOTO
Həyat eşqini artıran hallar
- ŞƏRHLƏR