Sabah ölkədə Beynəlxalq Qadınlar Günü qeyd ediləcək. Bu münasibətlə məktəblərdə şagirdlər müəllimələrini, müdirlər xanım işçilərini, kişilər isə öz həyat yoldaşlarını təbrik edəcəklər. Amma çox adam bu bayramın tarixçəsi, onun baniləri ilə bağlı məlumatlı deyil. Əksəriyyət Klara Setkinin adını bilsə də, onun həyatı, bu tarixin necə yaranması ilə bağlı... məlumata sahib deyil.
Əslində isə hər şey 1857-ci ilin 8 martında başlanıb. Həmin tarixdə ABŞ-ın Nyu-York şəhərində 40.000 toxuma işçisi daha yaxşı iş şərtləri istəyi ilə bir tekstil fabrikində tətilə başlayıb. O zaman qadınlar gündə 16 saat işləyirdilər, çünki onların əməyi daha az ixtisaslaşdırılmış hesab edilirdi. Nyu-Yorkun toxucuları aşağı qazanclara və əməyin pis şəraitinə qarşı etiraz edərək şəhərin küçələri ilə marşla keçdilər. Ancaq polisin işçilərə hücum etməsi və işçilərin fabrikə qıfıllanması, arxasından da çıxan yanğında işçilərin fabrik qarşısında qurulan barrikadalardan qaça bilməməsi nəticəsində çoxu qadın olmaqla 129 işçi can verdi. İşçilərin cənazə mərasiminə 100 mindən çox adam qatıldı.
26 - 27 avqust 1910-cu il tarixində Danimarkanın Kopenhagen şəhərində Beynəlxalq qadınlar yığıncağında (Beynəlxalq Sosialist Qadınlar Konfransı) Almaniya İctimai Demokrat Partiyası liderlərindən Klara Setkin 8 Mart 1857-ci il tarixindəki tekstil fabriki yanğınında ölən qadın işçilərin xatirəsinə 8 Mart “Dünya Qadınlar Günü” olaraq qeyd olunması təklifini verdi və təklif qəbul edildi.
Alman inqilabçısı Klara Setkin Beynəlxalq qadınlar günü ideyasının müəllifidir. Klara ənənəvi alman ailəsində böyümüşdü. Soyad, hansıyla ki, Klara tarixə girdi, o soyad həyat yoldaşına - Osip Setkinə aid idi. 1882-ci ildə evlənən cütlüklər 1889-cu ildə böyük acı yaşadı. Klaranın sevimli yoldaşı vərəmdən vəfat etdi. Hadisədən 20 il keçdi. Klara Setkin bu vaxtlarda alman fəhlə hərəkatında gözə çarpan fiqur oldu. 1910-cu ildə onu 2-ci beynəlxalq sosializm konfransına nümayəndə seçdilər.
1916-cı ildə Klara Setkin məsləkdaşları Roza Lüksemburq, Frans Mering və Karl Libknextlə birlikdə “Spartak Birliyi”ni qurdu. Bu birlik 1918-ci ildə Almaniya Kommunist Partiyasına çevrildi. 1917-ci ildə Klara Setkin məsləkdaşları ilə birgə Müstəqil Sosialist Demokrat Partiyasını (MSDP) yaradan Karl Kautski ilə birləşmə barədə razılığa gəldilər.
Onun özəl həyatı isə qəribə hekayələrlə doludur. Belə ki, Parisdə yaşadığı müddətdə əri Osip Setkinin qonorarı ilə dolana bilmədiklərini görən Klara varlı adamların evini silib-süpürmək və paltarlarını yumaqla pul qazanmışdı. Karl Marksın qızı Laura Lafarq Klara Setkinə dərs demiş və onu inqilabi hərəkəta qoşulmağa həvəsləndərmişdi.
Onun fırtınalı həyatı isə həyat yoldaşı Osip Setkinin ölümündən sonra başlanıb. Belə ki, bu hadisədən sonra o, özündən 18 yaş kiçik olan rəssam Georq Sundelə vurulub və onunla evlənib. Özündən 18 yaş balaca olan əri ilə münasibətlərinin korlanmağına səbəb onların Birinci Dünya müharibəsinə fərqli münasibətləri olmuşdu.
Klara Setkinin 22 yaşlı oğlu Konastantin onun 36 yaşlı rəfiqəsi və əqidə yoldaşı Roza Lüksemburqun məşuqu olmuşdu. Klara Setkin bu səbəbə görə Roza ilə illərlə küsülü qalmışdı. Ancaq özündən 18 yaş balaca əri Klaranı, özündən on iki yaş balaca sevgilisi isə Rozanı atanda bu dərd onları təzədən barışdırmışdı.
Klara Rusiyada dünyasını dəyişəndə onun son sözü "Roza" olmuşdu. Klara Setkin dünyasını dəyişəndən sonra cəsədi yandırıldı, onun külü Moskvada, Kreml Divarında qorunur. Pamirdə dağ silsilələrinin birinin zirvəsi Klara Setkinin şərəfinə adlandırılıb.
Dünyanın bir çox ölkələrində qadınlar bayramı qeyd edilir. Özbəkistanda o “Analar Günü” adını daşıyır. Bu gündə Anqola, Burkina- Faso, Konqo, Uqanda, Nepal, Monqolustan, Şimali Koreya və bəzi başqa ölkə sakinləri işləmirlər. Çində bayram öz xüsusiyyətlərinə malikdir: qadınlar orada dincəlirlər, kişilərə isə adi iş günüdür. Bundan başqa, çinlilərdə kəsilmiş gülləri hədiyyə etmək qəbul edilmir və ən yaxşı hədiyyə kişilərin öz qadınlarına “Səadət Balqabağı” adlı yeməyi hazırlamalarıdır. Qonşu Vyetnam bu gündə qadınlara olduqca hörmət edir, amma onlarda bayram bacılara həsr olunub.
Qadınlar Bayramının əvvəlki adı “Qadın haqqları günü” idi. Avropada bu bayram ilk dəfə Danimarka, Almaniya, İsveçrə, Avstriyada 1911-ci il 19 martda qeyd olunmağa başladı. Yalnız BMT-nin verdiyi qərar nəticəsində bu bayram 8 mart tarixində tarixə düşdü. Azərbaycanda isə ilk dəfə 1917-ci ildə qeyd edilib. 1965-ci ildən keçmiş SSRİ-də 8 Mart Beynəlxalq Qadınlar Günü istirahət günü elan olunub.
Mənbə: Milli.Az
XƏBƏR LENTİ
- ŞƏRHLƏR