Bir çox insan bəzən ürəyinin daha sürətlə döyündüyünü hiss edir. Uzun bir pilləkəni sürətlə çıxdıqda, qaçdıqda və ya həyəcanlandıqda ürək döyüntülərinin artdığını, daha sonra ürəyinin yenidən əvvəlki ritminə düşdüyünü hər insan hiss edir. Ancaq bunun, əslində nə qədər böyük möcüzə olduğunu düşünməz. Ürək döyüntülərinin sürəti orqanizmə yerləşdirilmiş kompyuter sistemi tərəfindən tənzimlənir.
Ürək döyüntüləri artdıqda orqanizm kifayət qədər oksigenlə təmin olunmazsa, hüceyrələr elektrik müvazinətlərini itirər və sürətlə, nizamsız döyünməyə başlayarlar. Odur ki, ürəyin nizamlı ritmlə müntəzəm döyünməsi çox vacibdir. Bu prosesi sabit sürətlə yola başlayan avtomobilin işləməsinə bənzədə bilərik. Ancaq müəyyən vaxtlarda ürəyin ritmi sürətləndirilməli və ya yavaşladılmalıdır. Bu da sabit sürətlə yola başlayan avtomobilin qaz pedalına basaraq sürətləndirilməsi və ya əyləcə basaraq yavaşladılmasına bənzəyir. Ürəyin ritmini azaldan əyləc azan sinirləri, ürəyin ritmini sürətləndirən qaz pedalı isə simpatik sinirlərdir. Əyləc pedalının (azan sinirlərin) hərəkətə keçməsini isə asetilxolin adlı xəbərçi molekul təmin edir.
Normal şərtlərdə dəqiqədə 72 dəfə döyünən ürək güc sərf etdikdə, stress vəziyyətində, insanın temperaturu qalxdıqda və buna bənzər hallarda artıq qana ehtiyac olduğuna görə sino-atrial düyün (ürəyin döyünmə sürətini tənzimləyən hüceyrə qrupu) ürəyin sürətini artırır. Beləliklə, lazım olan qan vurulur. Simpatik sinirlər də damarları daraldaraq qan təzyiqini artırır, bundan əlavə, böyrəküstü vəz adrenalin və noradrenalin hormonlarının ifraz olunmasını təmin edir. Bu hormonlar ürəyin sürətini artırırlar. Qalxanabənzər vəzdən ifraz olunan tiroksin hormonu isə maddələr mübadiləsini sürətləndirərək ürəyin fəaliyyətinə təsir edir və ürəyin sürəti dincəlmə vəziyyətinə nisbətən 5 dəfə artır.
Simpatik sinirlər avtomobildəki qaz pedalı kimi ürəyin fəaliyyətini sürətləndirir, parasimpatik sinir sistemi isə ürəyin fəaliyyətini yavaşladır. Parasimpatik sistem lazım gəldikdə ürək əzələlərinin yığılma qüvvəsini azaldaraq ürəyin ritmini dəqiqədə 40 dəfəyə qədər yavaşladır. Arteriyalardakı reseptorlar qan təzyiqinin artdığını hiss etdikdə asetilxolin molekulunun ifraz olunması üçün parasimpatik sinirlər vasitəsilə beyinə qıcıq göndərirlər. Beləliklə, qan damarları genişlənir, təzyiq aşağı düşür. Əgər təmiz qanı orqanizmə daşıyan damarlar lazım gəldikdə genişlənməsəydi, cırılıb parçalanardılar. Nəticədə də kəllə qutusuna qan dolar və beyinə kifayət qədər qan getmədiyi üçün insan iflic olardı.
R.Əbərov
Bənzər xəbərlər...
XƏBƏR LENTİ
“WhatsApp”dan MÖHTƏŞƏM YENİLİK- FOTO
Snayperimiz vuruldu?
Bel və qarın ətrafındakı yağları əridən ərzaqlar
Dövlət Gömrük Komitəsinin əməkdaşlarına ali xüsusi rütbələr verildi
Elnur Hüseynovun çıxışı belə olacaq-video
"Şahdəniz 2" üzrə yekun investisiya qərarı elan edildi
Qara rəngli qar yağdı - FOTO
Qazaxıstan latın əlifbasına keçir
Ankara terrorunu törədən qız: "Avaşin"
Taxma yaxalıq hazırlayaq
Rusiya COVID-19 peyvəndini ilk dəfə BU ÖLKƏYƏ SATDI
"Putin, Əliyev və Sarkisyan iyunun 20-də görüşəcək"
Kenan Beren Saata yazdığı mahnını oxudu
Bakıya od ələnəcək, bəzi rayonlara yağış yağacaq
CeyLo idmana 4,5 milyonluq üzüyü ilə getdi - FOTO
Menstruasiya haqqında qısa məlumat
Gündüz yuxulayanlara bəd xəbər
Demetin əri ilə qızı dalaşdı-SƏBƏB/FOTO
Rəngarəng ayaqqabılar
Sevgi dediyin təmənnasızlıqdır
"Azərbaycan və Ermənistan müharibəyə ən yaxın vəziyyətdədir" - HESABAT
Onun yaxşı dost olmadığını necə bilək?
Ay tutulması baş verəcək - Dəqiq vaxt açıqlandı
Prezidentdən yeni Sərəncam
Saxta dostu necə tanımalı?
Qələm peçenyesi (foto-resept)
Sucuq (foto resept)
İtalyan üsulu makaron (foto resept)
Bambuk gülünə qulluq
Həkimlər ilanın mədəsindən dəsmal çıxardılar – VİDEO
Azərbaycanda daha 38 nəfər koronavirusdan öldü: 1428 yeni yoluxma
Buraxılış imtahanında iştirak edəcək şagirdlərin NƏZƏRİNƏ
Peyğəmbərimizin (s) 4 cür sükutu olardı
Yol polisinin maaşları artırılacaq - Cərimələrin hesabına
Xoşbəxtlik hissi yaradan qidalar
Cəhənnəm göydə imiş?
Dərsliklərin monitorinqində yeniliklər olacaq
Blatter və Platinini futboldan kənarlaşdırdılar - 8 il
Antibiotiklər: xeyri, yoxsa zərəri daha çoxdur?
Ermənilər cəbhə xəttində gərginlik yaratmağa davam edirlər
Sərhəd Qoşunlarının peşə bayramıdır
Kişi köynəkləri
Britaniyalı cütlük itini ölümündən sonra klonlaşdırdı - FOTO
Uşaqlıq yolunun plastikası - vaginoplastika
Gözlərə ziyan vuran vərdişlər
Mağaradan malikanə düzəltdi - Gecəyə 950 dollar qazanır - FOTO
Tətil sabahdan başlayır!
İyun ayı üçün bayramlar və tarixi günlər
Günümüzün xəstəliyi fibromiyalji sindromu
Ağdamda yırtıcılar kəndlərə hücum edir
- ŞƏRHLƏR