Bir çoxumuz maddənin üç halının olduğunu bilirik. Buna ən yaxşı nümunə sudur. Su normal halda maye, donanda buz, yəni bərk, isinəndə də buxar, yəni qaz halına keçir. Bir maddənin molekul quruluşunu itirmədən qazandığı dəyişiklik maddənin üç fərqli halıdır. Ancaq bu xüsusiyyət hər maddəyə xas deyil. Məsələn, barıtı qızdırsaq, o, qaz halına çevrilməz. Barıt partlayar və tamamilə başqa molekul olar. Şüşə isə soyudulsa, bərk maddə xüsusiyyəti qazanmaz, yalnız sərtləşər.
Şüşəni bərk zənn etməyimizin səbəbi isə olduqca sərt olmasıdır. Qədim dövrlərdən qalmış şüşə stəkan və vazaların alt hissələrində qalın şüşə layın meydana gəlməsinin səbəbi şüşənin gözlə görünməyən miqdarda daima aşağıya doğru axmasıdır.
Şüşə niyə maye halındadır?
Bunu daha yaxşı anlamaq üçün bu nümunə üzərində düşünməliyik: su qaz, maye və bərk halında da eyni molekulyar xüsusiyyətlərə malikdir və H2O düsturu ilə təyin olunur. Maye halda olarkən suyu meydana gətirən molekullar bir-birinin üstündən sürüşür, qaz halında olarkən isə molekullar sərbəst şəkildə geniş sahəyə yayılırlar. Ancaq su bərk halda olarkən suyu meydana gətirən molekullar çox simmetrik və qüsursuz nizam daxilində ardıcıl düzülür və kristallaşır. Beləliklə, buz meydana gəlir. Maddənin sərtləşdiyi anda bənzərsiz forma və həndəsi nizamın yaranması o maddənin kristallaşmasıdır. Əgər bir maddə soyuduqda bu simmetrik nizamı əldə edə bilmirsə, o zaman o maddə bərk deyil.
Şüşənin “bərk” olaraq qəbul edilməməsinin səbəbi də budur. Şüşəni meydana gətirən molekullar soyuyanda kristallaşmırlar. Yəni molekullardakı və atomlardakı düzülüş nizamlı deyil. Belə bir nizamlılığı təmin etməyən bir maddə kristallaşa bilməz, bu səbəbdən də bərk hala çevrilə bilməz. Gözlə görünməyən atomların bütün kainatdakı obyektlərin hamısını necə meydana gətirdiklərini öyrənən və bunun üzərində ağıl və vicdanla düşünən hər insan Allahın sonsuz qüdrətini, ağlını və bənzərsiz yaratma sənətini görər və Allahın gücü qarşısındakı acizliyini anlayaraq boyun əyər.
Kazımov İzhar
Bənzər xəbərlər...
XƏBƏR LENTİ
2021-ci il “Nizami Gəncəvi İli” elan edildi - SƏRƏNCAM
Rusiya Qarabağa qoşun yeridir
Azərbaycanda koronavirusa yoluxmanın artmasının əsas səbəbi açıqlandı - RƏSMİ
ABŞ Azərbaycan neftinin idxalını azaldıb
Dollar yenə ucuzlaşdı
Əfqanıstanda partlayış: 11 ölü
"Gəlin barmağı" tortu (foto resept)
İzmirdə binanın çökmə anı – VİDEO
HAVA necə olacaq?-16 yanvar
Reklamlar uşaqlarınızı obsessiv edir
Tulum modelləri
Fahriye Evcen 4 aylıq oğlu üçün məktəb axtarır
Dişlərə ziyan verən vərdişlər
Messi ikinci dəfə ata olacaq
Bəzi qadınlar niyə tənhadır?
Körpə ağlamağında gizlənən fayda
Ağacda 250 növ alma bitir
Koronavirusu amerikalı professor Çinə satıb? – Röyter açıqladı
İbrahimoviçin Bakıya gəliş səbəbi bilindi
Azərbaycanlı uşaqlar nəyin ardınca gedirlər?
Diqqət! Şifrələrinizi dəyişdirin
Lənkəran sakini su quyusu qazdırdı, qaz çıxdı - VİDEOREPORTAJ
Təhsil Nazirliyi əhaliyə müraciət etdi
78 ildir yemir və içmir
Alimlər açıqladı: 2030-cu ildə müsəlmanlar 36 gün oruc tutacaq
Azərbaycanda satılan ən ucuz – 10 AVTOMOBİL
Məşhur cütlükdən AÇIQLAMA
Körpələrdə diş ağrısını azaltmaq üçün nə etməliyik?
Selma Hayekdən 100 milyonluq yardım
Azərbaycanda karantinin sərtləşdirilməsi ilə bağlı XƏBƏRDARLIQ
Ağsaqqallar Şurası yığıncaq keçirib
Tuba bu dəfə Kənanla tərəf müqabili olacaq
Sentyabr ayının qalibləri!
Məryəm Üzərli əvvəlki gözəlliyini bərpa etdi-FOTO
Hikmətli sözlər
Xəstənin yumurtalığından 37 kq-lıq şiş çıxarıldı
Sualtı Wi-Fi şəbəkəsi olacaq
İnsanlar və əsərlər arasındakı uyğunluq
Qadınların kişiləri qorxudan 9 xüsusiyyəti
Serdar Ortaçın anası oğluna mahnı həsr etdi – VİDEO
Meyvə qabıqlarının faydaları
Qeyri-adi faktlar
Merilin Monronun heykəlini oğurladılar
Krediti olanlar oxusun-video
10 gün qida boyası içdi-ŞOK NƏTİCƏ-FOTO
Onlar necə məşhur oldu?
Dərini cavanlaşdıran kələm maskası
Uçarkən ürəyiniz rahat olsun deyə…
Azərbaycanda dronlara icazə verildi
Dadlı kükü(foto resept)
- ŞƏRHLƏR