Bir çoxumuz maddənin üç halının olduğunu bilirik. Buna ən yaxşı nümunə sudur. Su normal halda maye, donanda buz, yəni bərk, isinəndə də buxar, yəni qaz halına keçir. Bir maddənin molekul quruluşunu itirmədən qazandığı dəyişiklik maddənin üç fərqli halıdır. Ancaq bu xüsusiyyət hər maddəyə xas deyil. Məsələn, barıtı qızdırsaq, o, qaz halına çevrilməz. Barıt partlayar və tamamilə başqa molekul olar. Şüşə isə soyudulsa, bərk maddə xüsusiyyəti qazanmaz, yalnız sərtləşər.
Şüşəni bərk zənn etməyimizin səbəbi isə olduqca sərt olmasıdır. Qədim dövrlərdən qalmış şüşə stəkan və vazaların alt hissələrində qalın şüşə layın meydana gəlməsinin səbəbi şüşənin gözlə görünməyən miqdarda daima aşağıya doğru axmasıdır.
Şüşə niyə maye halındadır?
Bunu daha yaxşı anlamaq üçün bu nümunə üzərində düşünməliyik: su qaz, maye və bərk halında da eyni molekulyar xüsusiyyətlərə malikdir və H2O düsturu ilə təyin olunur. Maye halda olarkən suyu meydana gətirən molekullar bir-birinin üstündən sürüşür, qaz halında olarkən isə molekullar sərbəst şəkildə geniş sahəyə yayılırlar. Ancaq su bərk halda olarkən suyu meydana gətirən molekullar çox simmetrik və qüsursuz nizam daxilində ardıcıl düzülür və kristallaşır. Beləliklə, buz meydana gəlir. Maddənin sərtləşdiyi anda bənzərsiz forma və həndəsi nizamın yaranması o maddənin kristallaşmasıdır. Əgər bir maddə soyuduqda bu simmetrik nizamı əldə edə bilmirsə, o zaman o maddə bərk deyil.
Şüşənin “bərk” olaraq qəbul edilməməsinin səbəbi də budur. Şüşəni meydana gətirən molekullar soyuyanda kristallaşmırlar. Yəni molekullardakı və atomlardakı düzülüş nizamlı deyil. Belə bir nizamlılığı təmin etməyən bir maddə kristallaşa bilməz, bu səbəbdən də bərk hala çevrilə bilməz. Gözlə görünməyən atomların bütün kainatdakı obyektlərin hamısını necə meydana gətirdiklərini öyrənən və bunun üzərində ağıl və vicdanla düşünən hər insan Allahın sonsuz qüdrətini, ağlını və bənzərsiz yaratma sənətini görər və Allahın gücü qarşısındakı acizliyini anlayaraq boyun əyər.
Kazımov İzhar
Bənzər xəbərlər...
XƏBƏR LENTİ
"İlin ən gözəl qadınları" bəlli oldu-FOTO
Zəngilan rayonunun Birinci Ağalı kəndindən görüntülər - VİDEO
Diş sensoru sağlamlığa nəzarət edəcək
Göbələk dolması (foto resept)
Mən heç kimdən qorxmuram!
18 uşağın anası: "Balalar, daha biri gəlir"
Vahid Bayramov: "Milli Gimnastika Arenası bu idman növünün inkişafı üçün atılan çox vacib addımdır"
Marsda yeni kraterlər aşkarlandı
Toyuq ətindən kabab (foto resept)
Bu ölkə dünya lideri oldu
Bu Qala kimin qalasıdır?
Perseid meteor yağışından sonra baş verənlər sakinləri qorxutdu - VİDEO
Əliyevə hərbi salam verən Çunayev dünya çempionu oldu
Bu cihazla bütün evi elektriklə təmin etmək mümkündür - İXTİRA - VİDEO
Hansı yağ daha faydalıdır - kərə yoxsa bitki?
Budurmu sevgi?
Cennifer Lopez hər kəsi TƏƏCCÜBLƏNDİRDİ-FOTO
Uşaqlar üçün ayaqqabı seçimi
Düşüncələr dilə gəldi
Melaniya Trampın 35 minlik tətili-FOTO
Yağış və külək geri qayıdır
Qonaq otağı üçün pərdələr
Yaşlı insanlar koronavirusa necə qalib gəlir? - ARAŞDIRMA
HAVA necə olacaq? 22 İyun
Hindistanda havanı süni yağışla təmizləyəcəklər
Bakıda “Kitab dayanacaqları” yaradıldı - Açıqlama/Foto
Uşaqlarınızı qripdən qoruyun
Yolumuz Şuşayadır - VİDEO
8 ay sonra barışdılar - FOTO
Bahalı geyimlərin zərərləri nədir?
“Eurovision” təmsilçimiz ata oldu - FOTO
UEFA iki klubu cəzalandırdı
Eyeliner çəkilmə qaydası
Şuşada fəaliyyət göstərən çörək istehsalı müəssisəsi qida təhlükəsizliyi qeydiyyatından keçdi
Kağızdan quyruq düzəldən tutuquşu
Günün qoroskopu:Dəyişikliklərə hazır olun
Azərbaycanda tələbələrin təqaüdləri artırıldı
Bergüzar çimərlik görüntülərindən xəbər hazırladı - FOTO
Aktyorların sevmədikləri filmlər
Aysel Teymurzadə həyat yoldaşını təbrik etdi!
Azərbaycanda səs verəcək seçicilərin yekun sayı məlum oldu
"Uğursuz" dahilər
Azərbaycanlıların xaricdəki elmi məqalələrinin sayında böyük fərq yaranıb
Fahriye Evcen aylar sonra İLK DƏFƏ-FOTO
MSK: Məkkədə zəvvarlar üçün seçki məntəqəsinin təşkili istiqamətində artıq işlər aparılır
Nüsrətin müştərisi 41 min dollarlıq hesab ödəməli oldu-FOTO
Məşhur aktyor özündən 30 yaş kiçik sevgilisi ilə-FOTO
YouTube televiziyanı məhv edəcək?
Sevgililər gününü sevməyənlərin 5 bəhanəsi
Mən şəkil çəkirəm dərs-7
- ŞƏRHLƏR