Bir çoxumuz maddənin üç halının olduğunu bilirik. Buna ən yaxşı nümunə sudur. Su normal halda maye, donanda buz, yəni bərk, isinəndə də buxar, yəni qaz halına keçir. Bir maddənin molekul quruluşunu itirmədən qazandığı dəyişiklik maddənin üç fərqli halıdır. Ancaq bu xüsusiyyət hər maddəyə xas deyil. Məsələn, barıtı qızdırsaq, o, qaz halına çevrilməz. Barıt partlayar və tamamilə başqa molekul olar. Şüşə isə soyudulsa, bərk maddə xüsusiyyəti qazanmaz, yalnız sərtləşər.
Şüşəni bərk zənn etməyimizin səbəbi isə olduqca sərt olmasıdır. Qədim dövrlərdən qalmış şüşə stəkan və vazaların alt hissələrində qalın şüşə layın meydana gəlməsinin səbəbi şüşənin gözlə görünməyən miqdarda daima aşağıya doğru axmasıdır.
Şüşə niyə maye halındadır?
Bunu daha yaxşı anlamaq üçün bu nümunə üzərində düşünməliyik: su qaz, maye və bərk halında da eyni molekulyar xüsusiyyətlərə malikdir və H2O düsturu ilə təyin olunur. Maye halda olarkən suyu meydana gətirən molekullar bir-birinin üstündən sürüşür, qaz halında olarkən isə molekullar sərbəst şəkildə geniş sahəyə yayılırlar. Ancaq su bərk halda olarkən suyu meydana gətirən molekullar çox simmetrik və qüsursuz nizam daxilində ardıcıl düzülür və kristallaşır. Beləliklə, buz meydana gəlir. Maddənin sərtləşdiyi anda bənzərsiz forma və həndəsi nizamın yaranması o maddənin kristallaşmasıdır. Əgər bir maddə soyuduqda bu simmetrik nizamı əldə edə bilmirsə, o zaman o maddə bərk deyil.
Şüşənin “bərk” olaraq qəbul edilməməsinin səbəbi də budur. Şüşəni meydana gətirən molekullar soyuyanda kristallaşmırlar. Yəni molekullardakı və atomlardakı düzülüş nizamlı deyil. Belə bir nizamlılığı təmin etməyən bir maddə kristallaşa bilməz, bu səbəbdən də bərk hala çevrilə bilməz. Gözlə görünməyən atomların bütün kainatdakı obyektlərin hamısını necə meydana gətirdiklərini öyrənən və bunun üzərində ağıl və vicdanla düşünən hər insan Allahın sonsuz qüdrətini, ağlını və bənzərsiz yaratma sənətini görər və Allahın gücü qarşısındakı acizliyini anlayaraq boyun əyər.
Kazımov İzhar
Bənzər xəbərlər...
XƏBƏR LENTİ
Şişmə kurtka yoxsa incə palto?
Azərbaycan ordusunda yenilik
Hava haqqında - 26.09.2013
Limonlu yay tortu (video-resept)
Putinin sirli kababı - Prezidentin aşpazlıq qabiliyyəti-FOTO
Bu ət qaraciyər xərçənginin qarşısını alır
Ebru Gündeş haqda məhkəmə qərarı
Məşhur aktyor "Çukur"dan ayrıldı
Sevil Əliyeva Heydər Əliyevin rəqsini paylaşdı - VİDEO
"Qarabağ"ın daha bir uğuru
Ziyafət üçün qısa donlar
Uşaq üçün tort nümunələri-2
"Ustad"dərgisinin 26-cı sayı işıq üzü gördü-FOTO
Agentlik sərt tədbirlərə başladı
Geyimlərdə rəng uyğunluğu
Şəkər xəstələri üçün ağıllı linzalar
Azərbaycanda tələbələrin köçürülməsinə başlanılır
Günün qoroskopu: güclü yenilənmə potensialı var
Körpələrin ayaqlarından niyə öpmək olmaz?
"Zebra" maffinləri (foto resept)
Hadise yenə ƏSƏBLƏŞDİ-FOTO
Pensiya sistemi təkmilləşdiriləcək - RƏSMİ
Adriana Limanın Makiyajsız halı diqqət çəkdi-FOTO
Azərbaycanda plastik əməliyyatlar: kim nəyi, neçəyə dəyişir?
Azərbaycanlı idmançı erməni rəqibinə aman vermədi, qızıl medal qazandı
Bu fotolarda onu tapa bilərsiniz?
Toy və yas mərasimləri ilə bağlı vergilər qüvvəyə mindi - 1 YANVARDAN
İkinci dəfə evlənməyə hazırlaşan valideynlər, bu yazını oxuyun!
Səudiyyə şahzadəsi üç ölkənin ərazisində "şəhər" yaradacaq
Dünya çempionatının bürünc mükafatçısı öldü
"Terrorun dini yoxdur"
"Canlı Ken" 62-ci əməliyyatını etdirdi- FOTO
2018-in yeni trend üzükləri
Çinli qadınların uzun saçlarının sirri
Təqaüd yaşı 95 olacaq – Ağılasığmaz açıqlama
Xanımlar üçün rahat ev geyimləri
Azərbaycan gimnastları Lissabonda Dünya kubokunun mərhələ yarışında iki qızıl medal qazanıblar
Tarkan qızının adını açıqladı-FOTO
iPhone fanatlığının beləsi olmamışdı
Günün geyimi - ağla qaranın uyğunluğu
Dəmir əskikliyi zəka geriliyinin səbəbkarıdır
Nazirlik Bakıdakı məşhur çimərliklərin bağlanmasını tələb etdi - AÇIQLAMA
Azərbaycanda hərbi xidmətə çağırış başladı
Güllərin mənası-23 gül
BMT rəsmisindən maskalarla bağlı AÇIQLAMA
Azərbaycanda daha 2 televiziya açılır
Sürücülərə şad xəbər
Azərbaycanda qəzet açmaq daha da asanlaşdı
Mükəmməl münasibətin 5 qaydası
Antiterror əməliyyatlarında erməni xüsusi təyinatlıları məhv edildi
- ŞƏRHLƏR