Bir çoxumuz maddənin üç halının olduğunu bilirik. Buna ən yaxşı nümunə sudur. Su normal halda maye, donanda buz, yəni bərk, isinəndə də buxar, yəni qaz halına keçir. Bir maddənin molekul quruluşunu itirmədən qazandığı dəyişiklik maddənin üç fərqli halıdır. Ancaq bu xüsusiyyət hər maddəyə xas deyil. Məsələn, barıtı qızdırsaq, o, qaz halına çevrilməz. Barıt partlayar və tamamilə başqa molekul olar. Şüşə isə soyudulsa, bərk maddə xüsusiyyəti qazanmaz, yalnız sərtləşər.
Şüşəni bərk zənn etməyimizin səbəbi isə olduqca sərt olmasıdır. Qədim dövrlərdən qalmış şüşə stəkan və vazaların alt hissələrində qalın şüşə layın meydana gəlməsinin səbəbi şüşənin gözlə görünməyən miqdarda daima aşağıya doğru axmasıdır.
Şüşə niyə maye halındadır?
Bunu daha yaxşı anlamaq üçün bu nümunə üzərində düşünməliyik: su qaz, maye və bərk halında da eyni molekulyar xüsusiyyətlərə malikdir və H2O düsturu ilə təyin olunur. Maye halda olarkən suyu meydana gətirən molekullar bir-birinin üstündən sürüşür, qaz halında olarkən isə molekullar sərbəst şəkildə geniş sahəyə yayılırlar. Ancaq su bərk halda olarkən suyu meydana gətirən molekullar çox simmetrik və qüsursuz nizam daxilində ardıcıl düzülür və kristallaşır. Beləliklə, buz meydana gəlir. Maddənin sərtləşdiyi anda bənzərsiz forma və həndəsi nizamın yaranması o maddənin kristallaşmasıdır. Əgər bir maddə soyuduqda bu simmetrik nizamı əldə edə bilmirsə, o zaman o maddə bərk deyil.
Şüşənin “bərk” olaraq qəbul edilməməsinin səbəbi də budur. Şüşəni meydana gətirən molekullar soyuyanda kristallaşmırlar. Yəni molekullardakı və atomlardakı düzülüş nizamlı deyil. Belə bir nizamlılığı təmin etməyən bir maddə kristallaşa bilməz, bu səbəbdən də bərk hala çevrilə bilməz. Gözlə görünməyən atomların bütün kainatdakı obyektlərin hamısını necə meydana gətirdiklərini öyrənən və bunun üzərində ağıl və vicdanla düşünən hər insan Allahın sonsuz qüdrətini, ağlını və bənzərsiz yaratma sənətini görər və Allahın gücü qarşısındakı acizliyini anlayaraq boyun əyər.
Kazımov İzhar
Bənzər xəbərlər...
XƏBƏR LENTİ
Bədii ədəbiyyata maraq niyə azalıb?
Twitter-dən yenilik
Multivarkada ətli xörək (foto resept)
Bu gün növbəti qəbul imtahanları keçirilir
Ekspert: “Hazırda orta məktəblərdə şagirdlərin vaxt potensialının 40 faizi boş qalır”
“Vətən uğrunda” medalı ilə təltif edilən şəhid müəllimlərimiz
Məşhur aktyor sərxoş halda qəza TÖRƏTDİ
Telefonsuz qalmayan qızın barmaqları bükülmür FOTO
Təhsil Nazirliyi barələrində "davam" qərarı verilmiş yaşlı müəllimlərin sayını açıqladı
20 tip moda stili (2)
Küləkli hava Şəkini işıqsız qoydu
Görüntülü zəngdə fərqli görünmək istəyirsiniz?
Obama "Facebook"da çağırış etdi
Qafqaz Universiteti Elmar Qasımova təhvil verildi
ÜST-dən kütləvi peyvəndləmə barədə AÇIQLAMA
"Gəlin barmağı" tortu (foto resept)
Azərbaycan parlamentinin payız sessiyasının ilk iclası başlayıb
Britaniyada yeni referendum istənilir
71 yaşlı Alla Puqaçovanın mini ətək geyinməsi birmənalı qarşılanmadı - FOTO
2016-cı il üçün dəhşətli proqnozlar! Bizi nələr gözləyir?
Tolgahan və Almeda körpəsi ilə -FOTO
Nəzir etmək Allahla şərt bağlamaq sayılır?
Ən bahalı gəlinliklər
Alpinizm yaşa baxmır
Mesut və Aminenin toyu oldu-FOTO
“Caliber”: Azərbaycan Ordusu Ağdərə istiqamətində fəallaşıb - VİDEO
İnstagramda milyonlar qazanan ulduzlar-SİYAHI
Hadisə yeni FOTO paylaşdı
Bakı Metropoliteni yay qrafikinə keçir
Günün qoroskopu: borc almayın, borc verməyin
Bred Pitt Etirafı ilə Gündəm oldu
Günün qoroskopu: yaxınlarınızla fikir ayrılıqları yaranacaq
İlham Əliyev Ağdamda bayrağımızı ucaldıb - FOTO
Azərbaycanda qadınlara da hərbi bilet veriləcək
BAKI 2015: Bu komandamız ən güclü oldu
Şaftalı nektarı (foto resept)
Kökündə ölüm qorxusu dayanan kompleks - Natamamlıq
Ermənilərin əsir götürdüyü Bayramın anası: “Övladımın həsrətinə dözə bilmirəm” - VİDEO
Zövqlü divar rəsmləri
Dünyanın ən maraqlı qiyafətləri
Yaddaş itkisi və əlamətləri
Ekzotik meyvələr
Kokoslu peçenye (foto resept)
Sən olmasaydın əgər...
Alpinistlərimiz Kazbeki fəth etdilər
Cansu Derenin yeni serialı bəlli oldu
Rənglərə görə xarakter testi
Cardi Bi Bakıya gəldi
İki həftəlik sevgi...
Fərqli şuba(foto resept)
- ŞƏRHLƏR