Hal-hazırda Yer kürəsinin ən mühüm problemlərindən biri qlobal istiləşmə və ekoloji tarazlıqların pozulmasıdır. Bunları nəzərə alaraq elm dünyası insanların diqqətini təbiətin və canlıların qorunmasına çəkməyə çalışmaqdadır. Milyonlarla il ərzində təbiətdəki ekoloji tarazlıqlar çərçivəsində yaşayan milyardlarla canlı sahib olduqları texnologiyalar sayəsində həm həyatlarını davam etdirir, həm də təbiətə və ekoloji tarazlıqlara zərər vermirlər. Təbiətdəki dizaynlar ən az məmulat və enerjidən istifadə edərək maksimum səmərə verir, öz-özlərini təmir edə bilir, yenidən istehsala qayıdırlar. Eləcə də təbiət dostu olmaları, səssiz işləmə prinsipi, estetik, dayanıqlı və uzun ömürlü olmaları baxımından sənaye texnologiyasına nümunə təşkil edirlər. Amma insan əli ilə istehsal olunan texnologiyalar təbiətdəki hazır texnologiyalardan fərqlənir. Bu fərq yeni bir elm sahəsi olan Biomimetikanı doğurmuşdur.
Biomimetika insanların təbiətdə olan sistemləri təqlid edərək əldə etdikləri maddələrin, alətlərin, mexanizm və sistemlərin bütününü ifadə edən termindir. Təbiətdəki dizaynlardan nümunə götürərək əldə edilən alətlərə xüsusilə nanotexnologiya, robot texnologiyası, süni intellekt (AI), tibbi sənaye və hərbi təchizat və s. sahələrdə ehtiyac var. Biomimetika təbiətdəki modelləri araşdıran sonra da bu dizaynları təqlid edərək və ya bunlardan ilham alaraq insanların problemlərini həll etməyi məqsədinə çevirmiş yeni elm sahəsidir.
“Biomimikri” kitabının müəllifi Cenin M. Benyus təbiətdəki mükəmməl sistemlərin, modellərin təqlid edilməsinin vacibliyini nümunələrlə belə izah edir.
- Arı quşları 10 qramdan daha az “yanacaq” sərf edərək Meksika Körfəzini keçə bilirlər.
- İynəcələr ən mükəmməl vertolyotlardan belə daha yaxşı manevr edirlər.
- Yarasanın geniş-tezlikli ötürücüsü insanların hazırladığı radarlardan daha məhsuldar və həssas işləyir.
- Qütb balıqları və qurbağalar donduqdan sonra yenidən həyata qayıdır və orqanları buz səbəbiylə zədələnmir.
- Buqələmun və digər bəzi canlılar olduqları mühitə uyğun şəkildə dərilərinin rənglərini, naxışlarını dərhal dəyişdirə bilirlər.
- Arılar, çanaqlı bağalar və quşlar xəritələri olmadan uzaq məsafəyə səfərlər edə bilirlər.
- Balinalar və pinqvinlər oksigen balonu istifadə etmədən suya baş vura bilirlər.
- Yarpaqlar fotosintez əməliyyatı nəticəsində ildə 300 milyard ton şəkər istehsal edərək dünyanın ən böyük kimyəvi əməliyyatını reallaşdırır.
Yuxarıda yalnız bir neçə nümunəsinə diqqət çəkdiyimiz təbiətdəki heyranedici mexanizm və dizaynlar texnologiyanın bir çox sahəsini zənginləşdirmə potensialına malikdir. Məlumat bazasının artması və texnoloji imkanların inkişafı bu potensialı daha da artırır.
Kazımov İzhar
XƏBƏR LENTİ
Jurnalistlər yeni mənzillərinə nə vaxt köçəcəklər?
Sevimli serialınızı "əlinizdən alırlar"?
Bakıda Zəfər atəşfəşanlığı - VİDEO
Toni Kreqqin əsəri Heydər Əliyev Mərkəzində
Alimlər koronavirusdan ölüm ehtimalını azaldan amili açıqladı
Gəncədə dünya rekordu qırıldı
Aybüke Pusatın gözəllik sirləri
Məşhur aktrisa ərə getdi-FOTO
Qar yağacaq!
Magistr olmaq istəyənlərin nəzərinə!
Hamiləlikdə ayaq qıc olmaları
Azərbaycanda qızıl ehtiyatları 2 dəfədən çox artıb
Müəllimlərin NƏZƏRİNƏ
Koronavirus bu tarixdə YOX OLACAQ - Bill Qeyts açıqladı
Bakı-Gəncə sürət qatarı istifadəyə veriləcək - FOTO
Sellulit üçün yosun maskası
Tırtıl və çiçək kurabiyə (foto resept)
Həftəsonu sərnişindaşıma tam dayandırılacaq - BNA
Kəlbəcərin Daşbulaq kəndinin görüntüləri - VİDEO
Supermodel karantində 15 kiloqram kökəldi - FOTO
Rəssam sevdiyi ilə maraqlı günlərini rəsmlərə həkk etdi
Eşqin yaşı yoxdur
Satıcıların tərəzi hiyləsi- DİQQƏTLİ OLUN!
Araz Ağalarov sanksiyaları pislədi
Koronavirusla bağlı son STATİSTİKA
Dollara görə şok qərar verildi
Sağlam arıqlamağın yolu
Azərbaycan daha bir ölkədə səfirlik açır
Mənzil bazarının indiki vəziyyətində nə etməli?
"Eurovison"da Azərbaycanı Çingiz təmsil edəcək!
Gediş haqqı UCUZLAŞDI
Məşhur film 82 milyon gəlir əldə etdi-VİDEO
Türkiyədə zəlzələ olub.
486 müəllim imtahandan imtina etdi
Məsləhəti onlardan alın
Saç uzadan kök maskası
Nostradamus 2019-cu il üçün nələr yazmışdı?
Bakıda cinlər peyda olub - Şok sözlər
40 minə başqa biri oldu-FOTO
Ağ ciyər qıtlığı var
Vətən müharibəsinin yeganə xanım şəhidinin büstü hazırlandı
Məşhur alimdən zəlzələ AÇIQLAMASI-"9 bal gücündə"
Rəsmlərə yeni baxış bucağı qazandıran rəssam
Madonna 60 yaşını Mərakeşdə qeyd etdi-FOTO
AzTV ittihamlara cavab verdi: Aksiya zamanı kabellərimizi kəsdilər... - VİDEO
Saunanın faydaları
"Palm Springs 2020" film festivalı başladı-FOTO
Bütün dünya təyyarəni axtarır
Üst geyim modelləri
Sinoptiklərdən qar xəbərdalığı
- ŞƏRHLƏR