Hər bir evli cütlüyün övlad sahibi olmaq arzusu vardır,amma bəzən bu arzu müxtəlif səbəblərdən həyata keçməmiş qalır.Qadınlar və onların həyat yoldaşları
Hamilə qalmanın yolları,zamanları və ən önəmli qaydaları haqqında məlumata malik olmalıdırlar.
Qadının nəsilartırma dövrü 15 yaşından 49 yaşına kimi olur. Məhz bu dövrdə follikullarda yumurta hüceyrəsi inkişaf edir. O, aybaşı başlanmasının ilk 2 həftəsində yetişir. Yumurta hüceyrəsinin mayalanması ancaq ovulyatorönü dövrün 6-8 günü ərzi baş verir. Bu vaxt yumurta hüceyrəsinin 1 sutka, spermatozoidlərin isə 3 sutka həyat qabiliyyətini mühafizə etdiyini nəzərə almaq lazımdır. Qalan günlər qadın uşağa qala bilməz.
Üşağaqalma dövrünü dəqiq təyin etmək üçün ovulyasiyanın, (yumurta hüceyrəsinin qopması dövrü) nə vaxt baş verdiyini bilmək lazımdır. Adətən, belə qəbul olunmuşdur ki, ovulyasiya dövrü aybaşıdan 14 (+_2) gün sonra olur. Bəzi qadınlarda aybaşı 28 gün bəzilərində 30 gündən, bəzilərində isə 35 gün, bir olur. Deməli, hər .qadının öz aybaşı tsikli olduğundan onların ovulyator günü də başqa-başqadır. Aşağıdakı cədvəldə həmin günlər göstərilmişdir.
Aybaşıtsiklləri--- Uşağaqalma günləri --- Uşağa qalmayan günlər
24 günlük --- 8- 15-ci günlər --- aybaşıdan sonra 7 gün və 16-cı gündən aybaşıya qədər
30 günlük --- 10- 17-ci günlər --- aybaşıdan sonra 9 gün və 18-ci gündən aybaşıya qədər
35 günlük --- 12 - 19-cu günlər --- aybaşıdan sonra 11 gün və 20-ci gündən aybaşıya qədər
Yuxarıdakı yazıdan göründüyü kimi aybaşıdan sonra 7 gün cinsi əlaqəyə sərbəst girmək olar .8-ci gündən 15-ci günə qədər uşağaqalma günləri gəlir.Uşağa qalmaq istУ™mУ™yУ™n qadınlar bu günlУ™rdУ™ özlУ™rini qorumalı vУ™ yaxud cinsi У™laqУ™yУ™ girmУ™mУ™lidirlУ™r. 16-cı gündУ™n ta aybaşı başlanana qУ™dər yenУ™ dУ™ sУ™rbəst cinsi У™laqУ™yУ™ girmУ™k olar. Lakin yuxarıda dediyimiz kimi, spermatozoid qadının uşaqlıq yolunda 3 gün Т»У™yat qabiliyyУ™tini saxlayır, demУ™li, 7-ci gün cinsi У™laqУ™yУ™ girsУ™niz, 8, 9, 10-cu günlУ™r ovulyator günlər olduğu ТЇçТЇn siz yenУ™ uşağa qala bilУ™rsiniz. ƏvvУ™ldУ™ dediyimiz kimi, Т»amilУ™liyin başlanması üçün qadın cinsiyyУ™t Т»üceyrУ™si yumurta Т»uceyrУ™si spermatozoidlУ™ birlУ™şmУ™lidir. İki cinsiyyУ™t Т»üceyrУ™sinin görüşüb birlУ™şmУ™sinУ™ döllУ™nmУ™, ya da mayalanma deyilir. Bu çox vaxt uşaqlıq borusunda baş verir, çТЇnki yumurtalıqdan qopmuş yumurta Т»üceyrУ™si mУ™Т»z bura düşür. SУ™rbУ™st Т»У™rУ™kУ™t edУ™n spermatozoidlУ™r uşaqlıq yolundan uşaqlığa, oradan da uşaqlıq borularına keçir. Yumurta Т»üceyrУ™si yumurtalıqdan aybaşı tsiklinin ortasında qopur. Qadınların çoxunda aybaşı tsiklinin uzunluğu, yУ™ni bir aybaşının başlanması günündУ™n o birinin başlanması gününУ™dУ™k olan fasilУ™ 28 günУ™ bУ™rabУ™r olur. DemУ™li, mayalanma üçün У™n münasib şУ™rait. siklin 11-18-ci günlərindУ™ yaranır. Yumurta hüceyrəsinin spermatozoidlУ™ mayalanması sayУ™sindУ™ yeni orqanizm inkişaf etmУ™yУ™ başlayır. Bu vaxt Т»üceyrУ™lУ™r bölünürr, ona görУ™ dУ™ onların miqdarı sürУ™tlУ™ vУ™ müntУ™zУ™m olaraq artır. BölünУ™rУ™k artan Т»üceyrУ™ yığını boru ilУ™ uşaqlığa doğru Т»У™rУ™kУ™t edir. Dölün inkişafı yalnız sadУ™cУ™ hüceyrУ™lУ™rin bölünüb artması ilУ™ bitmir. BölünmУ™klУ™ bУ™rabУ™r onun diferensiasiyası da baş verir. ƏgУ™r Т»üceyrУ™lУ™rin xarici qatı dölü uşaqlığın divarına bУ™nd etmУ™klУ™ onun qidalanmasını tУ™min edirsУ™, daxili qatın hüceyrУ™lУ™rindУ™n döl özТЇ inkişaf etmУ™yУ™ başlayır.
9 ay, ya da 40 Т»amilУ™lik Т»У™ftУ™si У™rzindУ™ mürУ™kkУ™b inkişaf prosesi sayУ™sindУ™ iki birlУ™şmiş cinsiyyУ™t Т»üceyrУ™sindУ™n mТЇrУ™kkУ™b insan orqaiizmi formalaşır. Riyaziyyatçılar Т»esablamışlar ki, doğulandan sonra da insan bУ™dУ™ni bУ™tndaxilindУ™ artan kimi artsaydı, böyük yaşlı adamın çУ™kisi Yer kürУ™sinin çУ™kisindУ™n qat-qat artıq olardı. Döl uşaqlıq divarına bУ™nd edildikdУ™n sonra nУ™ baş verir? Dölwn inkişafı vУ™ sonralar insan orqanizminin bütün orqan vУ™ sistemlУ™rinin formalaşması üçün ona çoxlu müxtУ™lif maddУ™lУ™r lazım olur. yumurta Т»üceyrУ™si uşaqlığın divarına bУ™nd olmamışdan əvvəlki birinci mУ™rТ»əlУ™dУ™ döl yumurta Т»üceyrУ™sinin daxilindУ™ki qidalı maddУ™lУ™r Т»esabına inkişaf edir Sonralar isУ™ inkişaf edУ™n döl bütün lazımi maddУ™lУ™ri ciftdУ™n alır.
Тёift gУ™lУ™çУ™k uşağın Т»У™yatında nУ™ kimi rol oynayır? Çox müТ»üm. O uşaqlıq divarının selikli qişa sına döl yumurtası daxil olandan sonra Т»üceyrУ™nin xarici qatından formalaşmağa başlayır. Т»amilУ™liyin, dördüncü ayında ciftin formalaşması prosesi qurtarır. Axı cift ana ilУ™ inkişafda olan döl arasındakı maddУ™lУ™r mubadilУ™sindУ™ böyük rol oynayır Bundan başqa, cift dУ™ daxili sekresiya vУ™zisidir, yəni qana keçən xüsusi maddУ™lУ™r Т»ormonlar ifraz edУ™n
bir orqandır. Ciftin bu funksiyası sayУ™sindУ™ Т»amilУ™ qadının orqanizmindУ™ çinsiyyət Т»ormonlarının miqdarı yüz dУ™fУ™lУ™rlУ™ artır. Bunun nУ™ticУ™sindУ™ uşaqlığın böyümУ™si vУ™ genişlУ™nmУ™sinə şУ™rait yaranır. ƏgУ™r Т»amilУ™liyУ™ qУ™dУ™r qadının uşağlığının çУ™kisi 50 q idisУ™
Т»amilУ™lik dövrü У™rzindУ™ onun çУ™kisi 1 kq-a çatır Т»У™cmi isУ™ 500 dУ™fə artır. NУ™ticУ™dУ™ uşaqlıq boşluğunda bir, ya da bir neçУ™ uşaq vУ™ dölətrafı maye yerlУ™şir.
Formalaşmış cift ayrı-ayrı dilimlУ™rdУ™n ibarУ™t "fУ™tir"У™ oxşayır, Т»У™r bir dilim isУ™ saysız-Т»esabsız xırda, mikroskopik xovlardan ibarУ™tdir. HУ™r bir xovda xırda kapilyarlar kУ™lУ™fi olur ki, bunlardan da dölün qanı axır, xov özü isУ™ uşaqlığın damarlarında axan ananın qanı ilУ™ yuyulur. BelУ™liklУ™, ciftin uşaqlıq divarına birlУ™şУ™n yerdУ™ ana ilУ™ döl arasında maddУ™lУ™r mübadilУ™si gedir: ana qanından cift kapilyarları, oradan da köbУ™k damarları vasitУ™silУ™ dölün inkişafına lazım olan bütün maddələr (oksigen, zülal, vitaminlУ™r, kalsium, dУ™mir vУ™ s.) gУ™lir, У™ks istiqamУ™tdУ™ isУ™ döldУ™n anaya mübadilУ™də iştirak etmiş maddУ™lУ™r gedir.
BelУ™ mübadilУ™ prosesindУ™ cift mürУ™kkУ™b kimyУ™vi laboratoriya işi görür, ananın qanı ilУ™ daxil olan bütün qidalı maddУ™lУ™r burada yenidУ™n işlУ™nir. Bunun nУ™ticУ™sindУ™ Т»У™min maddУ™lУ™rin dölün qanına keçmУ™si vУ™ onların Т»У™zm olunması yüngüllУ™şir. DemУ™li, dölün bütün bУ™tndaxili lnkişafı У™rzindУ™ cift döl üçün Т»У™zm, tУ™nУ™ffüs vУ™ ifrazat orqanlarının işini görür. Buradan göründüyü kimi, dölün normal inkişafı ciftin vУ™ziyyУ™tindУ™n, onun ölçü VУ™ salamatlığından asılıdır. Ciftin lУ™nk formalaşması, ya da onda baş verУ™n dУ™yişikliklУ™r, dölün inkişafdan qalmasına vУ™ Т»У™tta Т»amilУ™liyin kУ™silmУ™sinУ™ sУ™bУ™b ola bilУ™r.
Dölün inkişafı vУ™ varlığına xidmУ™t edУ™n yuxarıda saydığımız funksiyalardan başqa, cift Т»У™mçinin, uşağı lüzumsuz tУ™sirlУ™rdУ™n qoruyan özünУ™mУ™xsus sУ™dd rolunu oymayır. İnkişaf edУ™n döl üçün ana orqanizmi öz gУ™lУ™cУ™k uşağının bütün tУ™lУ™batlarını Т»У™ssas
duyan У™traf müТ»itdir. Lakin digУ™r tУ™rУ™fdУ™n, ana orqanizmindУ™ baş verУ™n bütün У™yişikliklУ™r, az vУ™ ya çox dУ™rУ™cУ™dУ™ dölün inkişafına tУ™sir göstУ™rir. Т»azırda Т»ansı maddУ™ vУ™ mikroorqanizmlУ™rin ciftdУ™n keçdiyini, Т»ansıların isУ™ keçmУ™diyini göstУ™rУ™n bir
çox mУ™lumatlar toplanmışdır. MüУ™yyУ™n olunmuşdir ki ,bir sıra maddУ™lУ™r, o cümlУ™dУ™n dУ™rmanların çoxu çift sУ™ddindУ™n keçir. Bunlar da dölün xУ™stУ™liyinУ™,
Т»У™tta onun ölümünУ™ sУ™bУ™b olur. Т»eyvanlar üzУ™rindУ™ tУ™crübУ™ ilУ™ təsdiq edilmişdir ki, bУ™zi dУ™rman maddУ™lУ™ri dölü zУ™dУ™lУ™yir. Rüşeym üçün zУ™Т»У™rli vУ™ zУ™rУ™rli olan belУ™ maddУ™lУ™rdən birinci yerdУ™ nikotin durur. Papiros çУ™kУ™n qadınların qanında gУ™lУ™cУ™k uşağına ciddi zУ™rУ™r yetirУ™cУ™k qУ™dУ™r nikotin olur. TУ™xminУ™n 20-25 il əvvəl QУ™rbi Avropanın bir neçУ™ ölkУ™sindУ™ Т»amilУ™ qadınların dУ™rman qУ™bul etmУ™sini qadağan edУ™n bir Т»adisУ™ baş verdi. Almaniyanın bir farmasevtik firması sakitlУ™şdirici vУ™ yuxugУ™tirici tУ™sir göstУ™rУ™n bir dУ™rman isteТ»sal etdi. ƏmУ™lli-başlı yoxlamadan bu dУ™rman satışa buraxıldı. Т»amilУ™ qadınlar da Т»У™mişə dУ™rmanı qУ™bul edirdilУ™r. NУ™ticУ™dУ™ Almaniyada, İsveçrУ™dУ™, İsveçdУ™ vУ™ Т»У™min dУ™rman satılan bir sıra digУ™r ölkУ™lУ™rdУ™ У™traflarında eyni defekt olan neçУ™ min uşaq doğuldu. Düzdür, bu dУ™rman daТ»a buraxılmadı vУ™ Т»У™min firma cУ™zasını çУ™kdi, lakin uşaqlar; ömrü boyu У™lil qaldılar. Odur ki, Т»amilУ™ qadınlara ancaq bir mУ™slУ™Т»У™t görУ™ bilУ™rik: Т»amilə vaxtı Т»eç bir dУ™rman qУ™bul etmУ™sinlУ™r. Dölün bУ™tndaxili inkişafı dövründУ™ (bu, 280 günУ™, ya da 40 Т»У™ftУ™yУ™ bУ™rabУ™rdir) elУ™ vaxtlar olur ki, onda gУ™lУ™cУ™k uşağın sağlamlığı Т»aqqında daТ»a çox
düşünmУ™k lazım gУ™lir. Buna kritik dövrlУ™r adı verilmişdir. Bu, döl yumurtasını uşaqlığın divarına bУ™nd olması, çiftin törУ™mУ™si vУ™ rüşeymin orqanlarının mayasının qoyulması vaxtıdır. Bu prossslУ™r mayalandıqdan 7 ilУ™ 14-cü günlУ™r vУ™ 3 ilУ™ 12-ci Т»У™ftУ™lУ™r arasında baş verir. Kritik dövrlУ™rdУ™ rüşeym böyuk sürУ™tlə inkişaf edir ki, bu da maddУ™lУ™r mübadilУ™sinin daТ»a intensiv getmУ™si ilə müşayiУ™t olunur. İnkişaf edУ™n döl bu dövrdУ™ çox tez zУ™dУ™lУ™nУ™ bilУ™r. Odur ki, qadınlar Т»amilУ™ olduğunu bilУ™n kimi, ağır işdУ™n vУ™ gecУ™ növbУ™sindУ™n, zУ™Т»У™rli maddУ™lУ™rlУ™ tУ™masda olan işlУ™rdУ™n çУ™kinmУ™li, növbУ™ti maddУ™lУ™rlУ™ tУ™masda olan işlУ™rdУ™n müraciУ™t etmУ™lidirlУ™r. ƏvvУ™ldУ™ dediyimiz kimi, rüşeymin bУ™tndaxili inkişafı dövründУ™ onun orqanlarının mayası qoyulur Ən У™vvУ™l baş beyin, göz vУ™ ürУ™k formalaşır. TУ™xminən
10-cu Т»У™ftУ™dУ™ gУ™lУ™cУ™k orqanların Т»amısının mayası formalaşıb qurtarır. Dölün orqanlarının sonrakı inkişafı У™lbУ™ttУ™, bu orqanın mayasının necУ™ formalaşmasından asılıdır. MУ™sУ™lУ™n, ürУ™yin mayasının formalaşması zamanı o zədələnmişsə onda uşaqda
anadangУ™lmУ™ ürУ™k qüsuru olacaqdır. HУ™r Т»ansı bir orqanın mayasının qoyulması zamanı zУ™dУ™lУ™nmУ™ baş verУ™rsУ™, bu, Т»У™min orqanın inkişafını saxlaya bilУ™r Bunun nУ™ticУ™sindУ™ uşağ bУ™zi iki böyrУ™k У™vУ™zinУ™ bir böyrУ™klУ™ anadan olur.
MУ™Т»z buna görУ™ dУ™ gУ™lУ™cУ™k uşağın orqanlarının mayasının formalaşması dövrü kritik dövr sayılır. BУ™tndaxili inkişafın bu dövründУ™ ciftin formalaşması baş verir, dölün sağlamlığı vУ™ Т»У™tta onun ölçüsü bundan asılı olur. Hamıya mУ™lumdur ki, vaxtında doğulmuş uşağın çУ™kisi.2,5 kq-dan 5 kq-a qədУ™r vУ™ daТ»a çox ola bilУ™r. Çəkinin belУ™ tУ™rУ™ddüd etmУ™sindУ™ У™sas rolu cift oynayır. Ciftin inkişafda qalması dölün mУ™Т»vinУ™ sУ™bУ™b ola bilУ™r. HУ™r bir qadın onun gУ™lУ™cУ™k uşağına nУ™yin zУ™rər yetirУ™ bilУ™cУ™yini bnlmУ™lidir. Lazımi qidalı maddУ™lУ™rlУ™ vУ™ oksigenlУ™ kifayət qУ™dУ™r tУ™min olunmaması, dölУ™ zУ™Т»У™rli maddУ™lУ™rin təsiri, valideyilУ™rin yoluxucu və qeyri-yoluxucu xУ™stəliklУ™ri, rentgen vУ™ digУ™r şüalanmanın tУ™siri r üşeymin düzgün inkişafını pozmağa şУ™rait yaradır.
Beləliklə,
Hamilə qalmağı planladığınızda 3 ay əvvəldən qorunmayı buraxmalısınız.
Hamilə qalmaq üçün ən uyğun vaxtda günaşırı cinsi əlaqədə olun.
Səhərin erkən saatında cinsi əlaqədə olmaq hamiləlik üçün münasib vaxtdır.
Əlaqədən həmən sonra duş almayın.
Əlaqədən sonra kişi 1-2 dəqiqə gözləməli,qadın isə 30-35 dəqiqə yataqda qalmalıdır.
Hamiləlik planlamasından 3 ay əvvəl həm qadın,həm də kişi Vitamin B9 qəbul etməlidirlər.
XƏBƏR LENTİ
- ŞƏRHLƏR