Hündürlüyü 1,5-2 bəzən isə 7 metrə çatan xına bitkisi 20-30 il yaşayır. Bitkinin birinci ildə verdiyi məhsul daha keyfiyyətli olur. İsti iqlim şəraitində xına bitkisi kol və ağac şəklində, mülayim iqlim şəraitində isə ot şəklində bitir. Çiçəklərinin rənginə görə xına ağ çiçəkli və qırmızı çicəklidir. Çiçəkləri qızılgül kimi ətirlidir, noxud boyda yumru meyvə gətirir və toxum bu meyvələrdən alınır. Ucu iti, yumurtavari yarpaqlarının uzunluğu 3-5 santimetr, eni 1,5-2 santimetrə çatır.
Təbii şəraitdə xına Şimali Afrikanın, Ərəbistanın, Livanın, Pakistanın, İranın, Yəmənin, Somalinin, Şri-Lankanın, Hindistanın, Yaponiyanın, Floridanın, Kaliforniyanın tropik və subtropik iqlimə malik olan dağ ətəklərində bitir. Aparılan təcrübələr göstərir ki, Azərbaycanda (Abşeron, Şirvan, Naxçıvan zonalarında) və Cənub-Şərqi Türkmənistanda, həmçinin Qara dəniz sahillərində geniş becərilə bilir. Alimlərimizdən əczaçılıq elmləri doktoru R.K. Əliyev xınanın bütün hissələrini, o cümlədən rəngləyici maddələrini təmiz kristal şəklində alaraq klinik sınaqdan keçirmiş və müəyyən etmişdir ki, xınadakı rəngləyici maddələr qüvvətli antiseptik xassəyə malikdir. Aparılan kimyəvi analizlər göstərir ki, xına tozunda müxtəlif yağlar, sellüloz, azot, kül, pantizon, kitrə, antraqlikozidlər, rəngləyici maddələr, tannin maddələri, xlorofil, S və K vitaminləri vardır.
Ekstraksiya yolu ilə xınadan alınan xlorofilli maddədən ekzemanın və irinli yaraların mualicəsində geniş istifadə olunur. Rəngləyici kristalın suda 1 % -li, spirtdə isə 5 %-li məhlulundan irinli yaraların, xüsusilə follikulit xəstəliyinin müalicəsində istifadə olunur. Yaranın ətrafına və üstünə həmin məhluldan sürtdükdə 3-4 gündən sonra yara tamamilə sağalır. Şərq təbabətində xına tozundan sulu yaraları qurutmaq üçün səpmə dərmanı şəklində, sarılıq xəstəliyinin müalicəsində, mədə pozğunluğunda, qızılçada, göz xəstəliklərində, podaqraya qarşı dərman kimi istifadə olunur.
Hindistanda isə ciyər, dalaq, revmatizm, cüzam və çətin müalicə olunan dəri xəstəliklərini xına ilə müalicə edirlər. Xına boyaq, bəzək məqsədi ilə də istifadə edilən ən qədim bitkilərdəndir. Saçın, saqqalın boyanmasında, əl-ayaq dırnaqlarının bərkiməsində xına sınanmış bitkidir. Xınanın çicəklərindən müxtəlif ətirlər alınır. Xınalı sabundan və şampundan istifadə etdikdə saç parlaq şabalıdı rəngə çalır.
Bənzər xəbərlər...
XƏBƏR LENTİ
Ordumuz şəhid verdi
Qeyri-sabit hava nə qədər davam edəcək?
2019-un trend saç rəngləri
Nəsibə Zeynalovanın 100 yaşı tamam olur
İranın dörd əyalətini sel yudu
Aralıq dənizində raket müharibəsi başladı?
İmmunitet sistemini gücləndirən qidalar
“Məktəblər və universitetlər birmənalı olaraq açılmayacaq” - İlham Əliyev
Ermənilər qoşun yeritdi
Qadın-kosmonavt yadplanetlilərin varlığıdan danışdı
Azərbaycanda daha 438 nəfərdə koronavirus aşkarlandı, dörd nəfər vəfat etdi
Türkiyəyə səyahətim
Bu günün Ramazan təqvimi (13 iyul)
Bu dərmanların koronavirusa təsiri yoxdur
Azərbaycanda daha 19 şagird koronavirusa yoluxdu - RƏSMİ
Leyla Əliyeva “KÜKNAR” Beynəlxalq İncəsənət Sərgisi ilə tanış olub
Azərbaycanın Eurovision2012 mahnısı
Qatıqlı bulka (foto reset)
Azərbaycanda daha dörd nəfər koronavirusdan öldü: 129 yeni yoluxma
120 yaşlı Hunzalılar-FOTO
Koronavirusa qarşı peyvənd kimlər üçün təhlükəli ola bilər? - TƏBİB-dən AÇIQLAMA
Sevdiyiniz insan sizi sevmirsə, nə etməli?
BÜRCLƏR bizə nə vəd edir? - 23 APREL
2019-un bahar dəbi
Xəbərdarlıq - qar gəlir
Yayda üşümək xəstəlik deyilsə, nədir?
Azərbaycanda informasiya təhlükəsizliyi sahəsində yeni onlayn xidmətlər
Südlü makaron (foto resept)
Uşaqların sosial-psixoloji inkişafı-13
“Nuhun gəmisi” yenidən qurulur
Obyektivlik hissindən məhrum olan müxalifətin acı taleyi
Poğaça (foto-resept)
Fərqli peşə sahiblərinin iş zamanı çəkilmiş şəkilləri
Əfsanəvi muğam ustadımızın ad günüdür
Damağınız qanayırsa...
“İş rejimi oruc üçün üzr sayıla bilməz”
Ərazilərimiz minalardan təmizlənir
Ölkədaxili Qatar Biletləri ilə bağlı YENİLİK- Bu gündən...
Xəzərdə "süd qasırğası" - Alimlər araşdırmaya başladı - YENİLƏNİB
Professor təhlükəli olan qidaları AÇIQLADI
Şəhidliyə doğum günündə ucaldı
Gözəl ayaqqabı modelləri
Gəncə parkları abadlaşdırılır
Tanınmış azərbaycanlı iş adamı ləqəbindən imtina etdi
"Kobra Pərviz" "Survivor" -2020-dən Ayrıldı
Azərbaycanda daha bir bank bağlandı
Limon içlikli peçenye (foto resept)
Ödənişli təhsil alan tələbələrə şad xəbər
Cavanşir
Cəbhə xətti boyu əməliyyat şəraiti qoşunlarımızın nəzarəti altındadır - RƏSMİ
- ŞƏRHLƏR