Hündürlüyü 1,5-2 bəzən isə 7 metrə çatan xına bitkisi 20-30 il yaşayır. Bitkinin birinci ildə verdiyi məhsul daha keyfiyyətli olur. İsti iqlim şəraitində xına bitkisi kol və ağac şəklində, mülayim iqlim şəraitində isə ot şəklində bitir. Çiçəklərinin rənginə görə xına ağ çiçəkli və qırmızı çicəklidir. Çiçəkləri qızılgül kimi ətirlidir, noxud boyda yumru meyvə gətirir və toxum bu meyvələrdən alınır. Ucu iti, yumurtavari yarpaqlarının uzunluğu 3-5 santimetr, eni 1,5-2 santimetrə çatır.
Təbii şəraitdə xına Şimali Afrikanın, Ərəbistanın, Livanın, Pakistanın, İranın, Yəmənin, Somalinin, Şri-Lankanın, Hindistanın, Yaponiyanın, Floridanın, Kaliforniyanın tropik və subtropik iqlimə malik olan dağ ətəklərində bitir. Aparılan təcrübələr göstərir ki, Azərbaycanda (Abşeron, Şirvan, Naxçıvan zonalarında) və Cənub-Şərqi Türkmənistanda, həmçinin Qara dəniz sahillərində geniş becərilə bilir. Alimlərimizdən əczaçılıq elmləri doktoru R.K. Əliyev xınanın bütün hissələrini, o cümlədən rəngləyici maddələrini təmiz kristal şəklində alaraq klinik sınaqdan keçirmiş və müəyyən etmişdir ki, xınadakı rəngləyici maddələr qüvvətli antiseptik xassəyə malikdir. Aparılan kimyəvi analizlər göstərir ki, xına tozunda müxtəlif yağlar, sellüloz, azot, kül, pantizon, kitrə, antraqlikozidlər, rəngləyici maddələr, tannin maddələri, xlorofil, S və K vitaminləri vardır.
Ekstraksiya yolu ilə xınadan alınan xlorofilli maddədən ekzemanın və irinli yaraların mualicəsində geniş istifadə olunur. Rəngləyici kristalın suda 1 % -li, spirtdə isə 5 %-li məhlulundan irinli yaraların, xüsusilə follikulit xəstəliyinin müalicəsində istifadə olunur. Yaranın ətrafına və üstünə həmin məhluldan sürtdükdə 3-4 gündən sonra yara tamamilə sağalır. Şərq təbabətində xına tozundan sulu yaraları qurutmaq üçün səpmə dərmanı şəklində, sarılıq xəstəliyinin müalicəsində, mədə pozğunluğunda, qızılçada, göz xəstəliklərində, podaqraya qarşı dərman kimi istifadə olunur.
Hindistanda isə ciyər, dalaq, revmatizm, cüzam və çətin müalicə olunan dəri xəstəliklərini xına ilə müalicə edirlər. Xına boyaq, bəzək məqsədi ilə də istifadə edilən ən qədim bitkilərdəndir. Saçın, saqqalın boyanmasında, əl-ayaq dırnaqlarının bərkiməsində xına sınanmış bitkidir. Xınanın çicəklərindən müxtəlif ətirlər alınır. Xınalı sabundan və şampundan istifadə etdikdə saç parlaq şabalıdı rəngə çalır.
Bənzər xəbərlər...
XƏBƏR LENTİ
Nazirlikdən vətəndaşlara MÜRACİƏT: Məhkəməyə verin
Bakı metrosu 24 saat işləyəcək
Pazllar
Kreativ mebellər (2-ci hissə)
Ermənilər Ağdamı tərk edərkən məzarları dağıdıb, ot tayalarına od vurublar - FOTO
Bu gün dahi bəstəkar Üzeyir Hacıbəyovun anım günüdür
Sabah qar yağacaq
Məktəbə yeni başlayan uşaqlar üçün valideynlərə tövsiyələr
Uşaqlara söz haqqı verin
Pomidorun yararları
Günün ulduz falı
Robota oxşar smartfon yaradıldı
Düşmən taborunun yarısı məhv edildi - RƏSMİ
Necə edək, körpə səhərə kimi rahat yatsın?
"Sihirli annem"in uşaq ulduzu illər sonra efirə qayıdır - FOTO
Mehriban Əliyeva Türkiyəyə təşəkkür etdi - FOTO
Viruslara qarşı“VİP”
Bu mesajı alsanız "WhatsApp"ınız çökə bilər
HAVA necə olacaq?
Günün ulduz falı
Eşq səbr istəyər
Gün ərzində dərinin sağlamlığını pozan 4 hal
Beren Saatla Kənan Doğulunun BOŞANMA tarixi açıqlandı
"Eurovision"un ən zövqsüzləri: Səmra 10-cu oldu
İngilis dili-Bb (1)
Nazirlik Vətən Müharibəsində çoxsaylı xəsarətlər alan qazimizlə bağlı hərəkətə keçdi
Moda aşiqi hər qadının bəyənəcəyi 15 film
“Con Snou” serialın bitməsindən depressiyaya düşdü, xəstəxanalıq oldu
Geyimə uyğun çanta
Dünyanın təhlükəli virusu: necə yayılır və kimlər yoluxur?
"Külək və Atəşin Rəngləri"
Güclü istilər olacaq
Saç qırılmasına qarşı maskalar
İnsan orqanizmi üçün zərərli olan ərzaqlar
Boyun ağrılarından azad olaq
Arı pətəyi piroqu (foto resept)
Bakıda milyonluq villalar sökülür
Saat modelləri
Diqqətli insanların etmədikləri
İskender kababı (foto resept)
Leyla Əliyeva “Yeddi gözəl”i izlədi - FOTO
Əhaliyə xəbərdarlıq
HAVA necə olacaq?
Prezident yeni qurum yaratdı - FƏRMAN
Dollar yenə ucuzlaşdı
Sağlam arıqlamağın yolu
Azərbaycanda evdə müalicə qaydalarını pozan koronavirus xəstələri cəzalandırılacaq - FOTO/VİDEO
Azərbaycan, Rusiya və Ermənistan prezidentləri "Plot-forma C70" döyüş sambosu üzrə beynəlxalq turnirdə olublar
Zülal çatışmazlığının əlamətləri
Namiq Əsədov Bakı Marafonu 2016-nın qalibi oldu
- ŞƏRHLƏR