Hündürlüyü 1,5-2 bəzən isə 7 metrə çatan xına bitkisi 20-30 il yaşayır. Bitkinin birinci ildə verdiyi məhsul daha keyfiyyətli olur. İsti iqlim şəraitində xına bitkisi kol və ağac şəklində, mülayim iqlim şəraitində isə ot şəklində bitir. Çiçəklərinin rənginə görə xına ağ çiçəkli və qırmızı çicəklidir. Çiçəkləri qızılgül kimi ətirlidir, noxud boyda yumru meyvə gətirir və toxum bu meyvələrdən alınır. Ucu iti, yumurtavari yarpaqlarının uzunluğu 3-5 santimetr, eni 1,5-2 santimetrə çatır.
Təbii şəraitdə xına Şimali Afrikanın, Ərəbistanın, Livanın, Pakistanın, İranın, Yəmənin, Somalinin, Şri-Lankanın, Hindistanın, Yaponiyanın, Floridanın, Kaliforniyanın tropik və subtropik iqlimə malik olan dağ ətəklərində bitir. Aparılan təcrübələr göstərir ki, Azərbaycanda (Abşeron, Şirvan, Naxçıvan zonalarında) və Cənub-Şərqi Türkmənistanda, həmçinin Qara dəniz sahillərində geniş becərilə bilir. Alimlərimizdən əczaçılıq elmləri doktoru R.K. Əliyev xınanın bütün hissələrini, o cümlədən rəngləyici maddələrini təmiz kristal şəklində alaraq klinik sınaqdan keçirmiş və müəyyən etmişdir ki, xınadakı rəngləyici maddələr qüvvətli antiseptik xassəyə malikdir. Aparılan kimyəvi analizlər göstərir ki, xına tozunda müxtəlif yağlar, sellüloz, azot, kül, pantizon, kitrə, antraqlikozidlər, rəngləyici maddələr, tannin maddələri, xlorofil, S və K vitaminləri vardır.
Ekstraksiya yolu ilə xınadan alınan xlorofilli maddədən ekzemanın və irinli yaraların mualicəsində geniş istifadə olunur. Rəngləyici kristalın suda 1 % -li, spirtdə isə 5 %-li məhlulundan irinli yaraların, xüsusilə follikulit xəstəliyinin müalicəsində istifadə olunur. Yaranın ətrafına və üstünə həmin məhluldan sürtdükdə 3-4 gündən sonra yara tamamilə sağalır. Şərq təbabətində xına tozundan sulu yaraları qurutmaq üçün səpmə dərmanı şəklində, sarılıq xəstəliyinin müalicəsində, mədə pozğunluğunda, qızılçada, göz xəstəliklərində, podaqraya qarşı dərman kimi istifadə olunur.
Hindistanda isə ciyər, dalaq, revmatizm, cüzam və çətin müalicə olunan dəri xəstəliklərini xına ilə müalicə edirlər. Xına boyaq, bəzək məqsədi ilə də istifadə edilən ən qədim bitkilərdəndir. Saçın, saqqalın boyanmasında, əl-ayaq dırnaqlarının bərkiməsində xına sınanmış bitkidir. Xınanın çicəklərindən müxtəlif ətirlər alınır. Xınalı sabundan və şampundan istifadə etdikdə saç parlaq şabalıdı rəngə çalır.
Bənzər xəbərlər...
XƏBƏR LENTİ
Bu günün hava proqnozu
Bu qeyri-adi meyvəni tovuzlu bağban heç kimə satmır
İngilis dili-Xx və Yy
Pizza qülləsi niyə əyilib?
Dünyanın ən varlı 10 futbolçusu
Vitamin çatışmazlığının həlli
Bu da internetlə bağlı statistika
Cəlal İsayev: “Koronavirus bəzən heç bir əlamət olmadan da keçə bilər”
Yağış yağacaq, külək əsəcək...
Günün ulduz falı
Bakı məktəblərində bu peşələrə EHTİYAC VAR
Bu günün hava proqnozu
TBMM sədrindən Makrona sərt sözlər: “İslam düşmənliyi ən çirkin halı ilə ortaya çıxdı”
Qısa boylu xanımlar necə geyinməlidir?
Azərbaycanda koronavirusa yoluxmuş daha 122 nəfər sağaldı - RƏSMİ
Dünyada koronavirusa yoluxanların sayı 55 milyonu keçdi
68 kq arıqladı -FOTO
Koronavirusa qarşı vaksin hazırlayan azərbaycanlı professor: “Sınaqları uğurla başa vurmuşuq”
Dadlı üz maskaları
Pensiya və maaşlar artacaq
Oksana kraldan olan oğlunun üzünü göstərdi - FOTO
Məşhur cütlük ayrıldıqdan sonra-FOTO
Bu il Azərbaycanda dərslər sentyabrın 15-də başlamayacaq
“Instagram” videozəng funksiyası işə salınacaq
Azərbaycanda daha 37 nəfər koronavirusdan öldü: 3942 yeni yoluxma
Evdə bəzənə biləcək tort formaları
Maradonadan şok iddia: Yadplanetlilər məni...
Artur Şopenhauer - Dünya iztirabları
“Yəhudi” sözünün mənası nədir
Ajda Pekkanın gənclik sirri məlum oldu-FOTO
Saçlarınızı sarı rəngə boyamadan əvvəl bunları oxuyun
Hava haqqında - 20.02.2014
Həqiqət acı olsa da...
Putindən qorxulu qərar
Yağış yağacaq
Dəbli ayaq bilərzikləri
"Təhlükəli" qadınların 10 möhtəşəm özəlliyi
Avtobuslarla bağlı yenilik
Balqabaqlı salat (foto resept)
Bütün Dünya Bu qızdan danışır-SƏBƏB/VİDEO
Bu ölkədə işçi qırtlığı var-SƏBƏB
Whatsapp məhz bu telefonlarda işləməyəcək - SİYAHI
Bişirdikdə daha faydalı olan tərəvəzlər
Göbələkli badımcan ruleti (foto resept)
Bakıda sürücülərə və piyadalara "brilliant" veriləcək
Zərərli qidalar
"Xocalıya ədalət" kampaniyası Koreyada
Oberammerqau
Çimərlik sahibləri Bakı merinin sərəncamını saymırlar
Oyuncaq bayquşlar
- ŞƏRHLƏR