Hündürlüyü 1,5-2 bəzən isə 7 metrə çatan xına bitkisi 20-30 il yaşayır. Bitkinin birinci ildə verdiyi məhsul daha keyfiyyətli olur. İsti iqlim şəraitində xına bitkisi kol və ağac şəklində, mülayim iqlim şəraitində isə ot şəklində bitir. Çiçəklərinin rənginə görə xına ağ çiçəkli və qırmızı çicəklidir. Çiçəkləri qızılgül kimi ətirlidir, noxud boyda yumru meyvə gətirir və toxum bu meyvələrdən alınır. Ucu iti, yumurtavari yarpaqlarının uzunluğu 3-5 santimetr, eni 1,5-2 santimetrə çatır.
Təbii şəraitdə xına Şimali Afrikanın, Ərəbistanın, Livanın, Pakistanın, İranın, Yəmənin, Somalinin, Şri-Lankanın, Hindistanın, Yaponiyanın, Floridanın, Kaliforniyanın tropik və subtropik iqlimə malik olan dağ ətəklərində bitir. Aparılan təcrübələr göstərir ki, Azərbaycanda (Abşeron, Şirvan, Naxçıvan zonalarında) və Cənub-Şərqi Türkmənistanda, həmçinin Qara dəniz sahillərində geniş becərilə bilir. Alimlərimizdən əczaçılıq elmləri doktoru R.K. Əliyev xınanın bütün hissələrini, o cümlədən rəngləyici maddələrini təmiz kristal şəklində alaraq klinik sınaqdan keçirmiş və müəyyən etmişdir ki, xınadakı rəngləyici maddələr qüvvətli antiseptik xassəyə malikdir. Aparılan kimyəvi analizlər göstərir ki, xına tozunda müxtəlif yağlar, sellüloz, azot, kül, pantizon, kitrə, antraqlikozidlər, rəngləyici maddələr, tannin maddələri, xlorofil, S və K vitaminləri vardır.
Ekstraksiya yolu ilə xınadan alınan xlorofilli maddədən ekzemanın və irinli yaraların mualicəsində geniş istifadə olunur. Rəngləyici kristalın suda 1 % -li, spirtdə isə 5 %-li məhlulundan irinli yaraların, xüsusilə follikulit xəstəliyinin müalicəsində istifadə olunur. Yaranın ətrafına və üstünə həmin məhluldan sürtdükdə 3-4 gündən sonra yara tamamilə sağalır. Şərq təbabətində xına tozundan sulu yaraları qurutmaq üçün səpmə dərmanı şəklində, sarılıq xəstəliyinin müalicəsində, mədə pozğunluğunda, qızılçada, göz xəstəliklərində, podaqraya qarşı dərman kimi istifadə olunur.
Hindistanda isə ciyər, dalaq, revmatizm, cüzam və çətin müalicə olunan dəri xəstəliklərini xına ilə müalicə edirlər. Xına boyaq, bəzək məqsədi ilə də istifadə edilən ən qədim bitkilərdəndir. Saçın, saqqalın boyanmasında, əl-ayaq dırnaqlarının bərkiməsində xına sınanmış bitkidir. Xınanın çicəklərindən müxtəlif ətirlər alınır. Xınalı sabundan və şampundan istifadə etdikdə saç parlaq şabalıdı rəngə çalır.
Bənzər xəbərlər...
XƏBƏR LENTİ
Bakı Bulvarına elektrikli velosipedlər gətirildi
Ermənistanda yezidilər ayağa qalxdı
Qadın ölümcül Ebola virusundan xilas oldu
HAVA necə olacaq?-19 Sentyabr
Nurgül Yeşilçay paylaşımı ilə hər kəsi güldürdü-FOTO
Beynəlxalq Bankın borcları dövlətə ötürüləcək
Şəhidimiz torpağa tapşırıldı
Tramp böyük dövlətləri tənqid etdi
Sərinlədən soyuq şorba (foto-resept)
Victorias secret-dən bəyəndiklərim
Gənclər və idman naziri vətəndaşları qəbul edəcək
Xəzərə yolumuzu bağlayanlar cəzalanacaqlar - 50 min manat
Nikol Kidman görünüşü ilə hər kəsi təəccübləndirdi-FOTO
Moruq mürəbbəsi (foto resept)
Tələbə adını qazananlar seçim edirlər
Vladimir Putin Biryulevo rayonunda baş verənlərə münasibət bildirdi
Şvartsenegger uzunqulaqla şahmat oynadı – FOTO
Leonid Aqutin Bakıya tək gələcək
Çörək haqqında gələn xəbərlər
İnternet istifadəçilərinin kimliyi dəqiq bilinəcək
"Azərbaycanın birinci xanımı çox gözəldir"
Dərdlərə dərman olan badımcan sapı
TƏBİB peyvəndləmə ilə bağlı valideynlərə müraciət etdi
İtaliyada yayılan quş qripi Azərbaycan üçün təhlükədir?
Türk pizzası (foto resept)
Bakıdakı 25 "Gelandewagen"li toyun sahibi danışdı: "Mən gündə 3-4 saat yatan, əli qabarlı insanam"
Gözəllik tövsiyələri
Valideynlər uşaqlara bu yeməkləri verməsin
Azərbaycanda əcnəbilərlə evlənənlərin sayı artıb
Karyeranız işgüzar danışıqlardan asılıdır
Planetimizlə bağlı qorxunc PROQNOZ
Coca-Cola-da təhqir çıxdı
“Azərsu” kütləvi zəhərlənmə ilə bağlı açıqlama yaydı
Yaddaşsızlığa meydan oxuyan 5 ərzaq
Türkiyə ilə Rusiya dollardan İMTİNA EDİR
Evliliyi bitirən səbəblər
Uşaqlarda dəmir çatışmazlığının səbəbləri
Paltarınıza qara bibər vursanız...
Azərbaycanda daha altı nəfər koronavirusdan öldü: 547 yeni yoluxma
Kral və dəyirmançı
İçərişəhər Azərbaycana beynəlxalq mükafat qazandırdı
MN: Ermənistana məxsus “Su-25” təyyarəsinin vurulması erməni hərbi təbliğat maşınının növbəti fantaziyasıdır
Bakıda yağış gözlənilir
50 dollarlıq oğurluğa görə 36 il həbs yatdı
Maykl Bolton: Azərbaycanın musiqi ənənələri haqqında daha çox bilmək maraqlı olardı (MÜSAHİBƏ)
13 milyon adam ölə bilər
Yeni universitetin yaratdığı ümidlər
Bakıda söküləcək evlərlə bağlı şok statistika
Aromaterapiya və istifadəsi
Defne Samyeli çimərlik şəkli ilə gündəmdədir
- ŞƏRHLƏR