Ərincəklilər və ya kiçik su ayıları (lat. Tardigrada) — onurğasız heyvanlar tipi. Buğumayaqlılara çox bənzəyir. Dağlardan okean diblərinə qədər müxtəlif mühitlərdə 900-dən çox növü yaşayan mikroskopik canlıdır. Suda yaşayır, 8 ayağı olan mikroskopik,eukariot canlıdır. Su ayılarının genomu təxminən 75- 800 DNT meqaəsas cütlüyündən ibarətdir.
İlk dəfə 1773-cü ildə alman pastoru Johan August Ephraim Goeze tərəfindən kleiner Wasserbär (kiçik su ayısı) kimi təsnif edilmişdir. 1777-ci ildə italyan alim Ladzaro Spallanzani ona il tardigrado, Ərincəkli,1840-cı ildən isə latın dilində Tardigrada kimi adalanır.
Bu maraqlı canlılara verilən başqa bir ad olan "Su ayısı" isə hərəkətlərinin ayı yerişini xatırlatmasından qaynaqlanır. Su ayılarının ən böyükləri 1.5 mm uzunluğa çata bilər. Yumurtadan yeni çıxmış bir Su ayıları sürfəsinin ölçüsü isə 0.05 mm-dən də kiçik ola bilər.
Su ayılarının metabolizmlərini müvəqqəti dayandırmaq və "cryptobiosis" ("kriptobioz" -bütün həyati funksiyalarını dayandırma) vəziyyətinə girə bilən bir canlıdır. İllərlə susuzlaşdırılmış vəziyyətdə sağ qalır(Onlar əlverişsiz mühitdə bədənlərindəki süyun böyük hissəsini xaric edib büzüşürlər,əlverişli şəraitdə yenidən canlanırlar). Onların bu vəziyyətində metobolizm səviyyəsi normanın 0.01%-dən az, tərkibindəki su isə 1%-ə qədər enə bilər. Belə davamlılıq qabiliyyəti onların membranlarını qoruyan karbohidrat-treqalozanın( trehalose) yüksək səviyyəsindən asılıdır.
Su ayılarının davam gətirə bildiyi ekstremal şərait:
Temperatur-Su ayıları 151 °C-də (424 K) bir neçə dəqiqə ərzində yaşaya bilər . -200 °Cdə (70 K) günlərlə və ya -272 °C-də bir neçə dəqiqə soyuqda sağ qalır.
Təzyiq – onlar çox aşağı təzyiqlərə(vakuuma yaxın) və yüksək təzyiqlərə tab gətirirlər (1200 atmosfer təzyiqi, hətta okean dərinliklərində 6000 atmosfer təzyiqinə tab gətirirlər). Aşkar olunub ki, o, açıq kosmosun vakuum şəraitində ən azı 10 gün yaşaya bilər.
Susuzlaşdırma – Su ayıları susuzlaşdırılmış şəraitdə təxminən on il yaşaya bilər.
Radiasiya – Su ayıları 5000 Gy (qamma şüalar) dozaya qarşı tab gətirir (5-10 Gy insan üçün ölümcül ola bilər).
Su ayıları 2007-ci il sentyabr ayında kosmosa göndərilən Avropa Kosmos Agentliyinin FOTON-M3 adlı kosmik gəmisinə yerləşdirildi və kosmosun sərt şəraitinin təsirinə məruz qoyuldu. Kosmik gəmi qayıtdıqdan sonra tədqiq edilən nümunələrin çoxunun həddindən artıq istilik və oksigensiz mühitdən zərər çəkmədikləri, bəzi fərdlərin isə ölümcül səviyyədəki ultrabənövşəyi şüalardan təsirindən sağ qaldıqları və törəməyə davam etdikləri aydınlaşdı. Mövzu haqqında araşdırmalarını nəşr etdirən Kristianstad Universitetində Dosent olan Ingemar Jönsson faktların arasında ən maraqlı olanın bu canlıların radiasiyaya olan müqaviməti olduğunu ifadə etmişdir.
Cəfərov.İ
Bənzər xəbərlər...
XƏBƏR LENTİ
Gözəl ayaqlara sahib olaq
Bakı səmasında UNO göründü?
Vladimir Zelenski koronavirusa yoluxub
Böyük bahalaşmaya hazır olaq
Rusiya Qarabağa qoşun yeridir
Hülya Avşar AÇIQLAMA verdi
Çiçəkdən tac düzəlt
"Ustad" dərgisinin 13-cü sayı nəşr edildi!
Ajda Pekkan Bengüyə Cavab verdi
Dəniz duzunun faydası
Metyu Brayza: “Azərbaycanın öz torpaqlarını işğaldan azad etməyə tam haqqı çatır”
Azərbaycan neftinin qiyməti
Cəbhədə vəziyyət gərgindir!
Məşhurların geyimlərini geyinən 6 yaşlı qız
Neftimiz neçəyə satılır?
Mixail Qorbaçov 20 Yanvar qırğını haqda: "Bu mənə dərs oldu"
İtlər haqqında bilmədiklərimiz (I hissə)
Həyatın sürətini azaltmağın yolları
Xərçəngdən qorunmaq istəyirsiz? Xoşbəxt olun!
Demet Özdəmir sosial şəbəkədə jurnalistlərə qəzəblənib
2017-ci ildə ən çox qazanan musiqicilər - Forbes siyahısı
Günün ulduz falı
Günün qoroskopu: ətrafdakılarla necə ünsiyyət qurduğunuza diqqət yetirin
Siz hansı tip anasınız?
Mehriban Əliyeva Azərbaycan xalqını təbrik etdi - FOTO
Koronavirus artıq İtaliyadadır
Əhali daha sağlam və keyfiyyətli un-çörək məhsulları ilə təmin ediləcək
Hər onuncu ölüm ağ rəngdədir
Azərbaycanda təhsil sisteminin vahid məlumat bazası yaradılacaq
Azərbaycanda koronavirusa görə nəzarətə götürülən kənddən VİDEOREPORTAJ
NASA Yupiterin peykində su buxarı olduğunu təsdiqlədi - VİDEO
Ümumxalq hüzn və Milli Qürur günü
Gecikdirilmiş pullar geri qaytarıldı
BÜRCLƏR bizə nə vəd edir? - 11 mart
ABŞ hakimiyyəti 4700 suriyalı qaçqının ölkəyə girişinə icazə verib
Bergüzar Korel də etiraz səsini ucaltdı
İdeal pəhrizin incə məqamları
Görünməmiş EVLİLİK TƏKLİFİ
Qiyməli gül kələmi (video-resept)
Ali Sunal və azərbaycanlı xanımı tətildə-FOTO
Qadınların bilməsi lazım olan 22 qayda!
Anar Eyvazov: “Sübut edilib ki, ordumuz muzdlu əcnəbilərlə mübarizə aparır”
"Dünyanın ən ləziz yeməyi" -XAÇAPURİ oldu
Ağızda dağılan ekler (foto-resept)
Ən sağlam ölkələr
Prezidentin ailəsi Moskvada
Bu tələbələr təhsil haqqından AZAD OLUNA BİLƏR
Dollar düşdü
Afrika mənşəli virus Azərbaycanda
Necə qonşusunuz? (test)
- ŞƏRHLƏR