Ərincəklilər və ya kiçik su ayıları (lat. Tardigrada) — onurğasız heyvanlar tipi. Buğumayaqlılara çox bənzəyir. Dağlardan okean diblərinə qədər müxtəlif mühitlərdə 900-dən çox növü yaşayan mikroskopik canlıdır. Suda yaşayır, 8 ayağı olan mikroskopik,eukariot canlıdır. Su ayılarının genomu təxminən 75- 800 DNT meqaəsas cütlüyündən ibarətdir.
İlk dəfə 1773-cü ildə alman pastoru Johan August Ephraim Goeze tərəfindən kleiner Wasserbär (kiçik su ayısı) kimi təsnif edilmişdir. 1777-ci ildə italyan alim Ladzaro Spallanzani ona il tardigrado, Ərincəkli,1840-cı ildən isə latın dilində Tardigrada kimi adalanır.
Bu maraqlı canlılara verilən başqa bir ad olan "Su ayısı" isə hərəkətlərinin ayı yerişini xatırlatmasından qaynaqlanır. Su ayılarının ən böyükləri 1.5 mm uzunluğa çata bilər. Yumurtadan yeni çıxmış bir Su ayıları sürfəsinin ölçüsü isə 0.05 mm-dən də kiçik ola bilər.
Su ayılarının metabolizmlərini müvəqqəti dayandırmaq və "cryptobiosis" ("kriptobioz" -bütün həyati funksiyalarını dayandırma) vəziyyətinə girə bilən bir canlıdır. İllərlə susuzlaşdırılmış vəziyyətdə sağ qalır(Onlar əlverişsiz mühitdə bədənlərindəki süyun böyük hissəsini xaric edib büzüşürlər,əlverişli şəraitdə yenidən canlanırlar). Onların bu vəziyyətində metobolizm səviyyəsi normanın 0.01%-dən az, tərkibindəki su isə 1%-ə qədər enə bilər. Belə davamlılıq qabiliyyəti onların membranlarını qoruyan karbohidrat-treqalozanın( trehalose) yüksək səviyyəsindən asılıdır.
Su ayılarının davam gətirə bildiyi ekstremal şərait:
Temperatur-Su ayıları 151 °C-də (424 K) bir neçə dəqiqə ərzində yaşaya bilər . -200 °Cdə (70 K) günlərlə və ya -272 °C-də bir neçə dəqiqə soyuqda sağ qalır.
Təzyiq – onlar çox aşağı təzyiqlərə(vakuuma yaxın) və yüksək təzyiqlərə tab gətirirlər (1200 atmosfer təzyiqi, hətta okean dərinliklərində 6000 atmosfer təzyiqinə tab gətirirlər). Aşkar olunub ki, o, açıq kosmosun vakuum şəraitində ən azı 10 gün yaşaya bilər.
Susuzlaşdırma – Su ayıları susuzlaşdırılmış şəraitdə təxminən on il yaşaya bilər.
Radiasiya – Su ayıları 5000 Gy (qamma şüalar) dozaya qarşı tab gətirir (5-10 Gy insan üçün ölümcül ola bilər).
Su ayıları 2007-ci il sentyabr ayında kosmosa göndərilən Avropa Kosmos Agentliyinin FOTON-M3 adlı kosmik gəmisinə yerləşdirildi və kosmosun sərt şəraitinin təsirinə məruz qoyuldu. Kosmik gəmi qayıtdıqdan sonra tədqiq edilən nümunələrin çoxunun həddindən artıq istilik və oksigensiz mühitdən zərər çəkmədikləri, bəzi fərdlərin isə ölümcül səviyyədəki ultrabənövşəyi şüalardan təsirindən sağ qaldıqları və törəməyə davam etdikləri aydınlaşdı. Mövzu haqqında araşdırmalarını nəşr etdirən Kristianstad Universitetində Dosent olan Ingemar Jönsson faktların arasında ən maraqlı olanın bu canlıların radiasiyaya olan müqaviməti olduğunu ifadə etmişdir.
Cəfərov.İ
Bənzər xəbərlər...
XƏBƏR LENTİ
Səudiyyə Ərəbistanında sel oldu
Mətbəx mebelləri
"Golden Globe" ƏNLƏRİNİ Seçdi - SİYAHI
Günün qoroskopu: Hisslərinizi cilovlayın!
“Hercai”nin ulduzları səfir seçildilər
Yayda xəstələnməyəsən, o ki xəstələndin...
Sadə makiyaj üçün tövsiyələr
Azərbaycanda yaşayan əcnəbilər koronavirusa yoluxdu - RƏSMİ
Ermənistana məxsus pilotsuz uçuş aparatı ələ keçirildi - FOTO
Disney şəhzadələrin gəlinlik modelləri
Ziyafət geyimləri
Keks peçenyelər (foto resept)
Kitabseverlər üçün kitab rəfləri
"Mən 10 kvadratmetrlik yerdə 1092 gün yaşadım"
Hansı qan növü "xərçəng"ə qarşı davamiyyətlidir - Açıqlama
Ən çox bu avtomobillər oğurlanır
Neil Patrick Harrisin bayram geyimləri
“Euronews” Ağdamı “Qafqazın Xirosiması” adlandırdı – VİDEO
Müdafiə Nazirliyi cəbhədəki son vəziyyət barədə məlumat yaydı
Bu ölkədə nəhəng siçan heykəli ucaldıldı - FOTO
Uzun və gur kirpiklərə sahib olun
Magistr olmaq istəyənlərə xəbər var
Qeyri-adi aksesuarlar
Koronavirusun asimptomatik gedişinin səbəbi bəlli oldu
Bir birindən gözəl jiletlər
Sevən şəxsin 8 davranışı
Halvalı keks (foto resept)
Günün ulduz falı
Hava dəyişiklikləri hansı xəstəliklərə yol açır?
Sumqayıta iki mərtəbəli qatarlar
Sabahın HAVASI
Şəffaf eynək dəbi
Çox mənalı video çarx
Mehriban Əliyeva açılışda
HAVA necə olacaq? 13-yanvar
Rəngarəng çanta modelləri
Ucuz ağrıkəsicilər, antibiotiklər apteklərdən niyə və necə “yoxa çıxıb”…
Ramzan Kadırov Zabit Səmədovu Kikboksinq Klubuna rəhbər təyin edib
Azərbaycanda yeni tarixi abidələr aşkarlandı
Cey Lo gözəllik sirrini açdı
Gülməli heyvanlar
DİQQƏT: Azərbaycanda bu cərimələr artırılır
Məşhur alimdən XƏBƏRDARLIQ: 8 ballıq zəlzələ yaxınlaşır
"Madmuazel" salatı (foto resept)
Hazırcavab Molla
Rus dili - Р–Р¶
Yataq paltarları
Sağlamlığınızı onların güdazına verməyin
Ramazanın dördüncü gününün duası
Dadlı tost (foto-resept)
- ŞƏRHLƏR