Ərincəklilər və ya kiçik su ayıları (lat. Tardigrada) — onurğasız heyvanlar tipi. Buğumayaqlılara çox bənzəyir. Dağlardan okean diblərinə qədər müxtəlif mühitlərdə 900-dən çox növü yaşayan mikroskopik canlıdır. Suda yaşayır, 8 ayağı olan mikroskopik,eukariot canlıdır. Su ayılarının genomu təxminən 75- 800 DNT meqaəsas cütlüyündən ibarətdir.
İlk dəfə 1773-cü ildə alman pastoru Johan August Ephraim Goeze tərəfindən kleiner Wasserbär (kiçik su ayısı) kimi təsnif edilmişdir. 1777-ci ildə italyan alim Ladzaro Spallanzani ona il tardigrado, Ərincəkli,1840-cı ildən isə latın dilində Tardigrada kimi adalanır.
Bu maraqlı canlılara verilən başqa bir ad olan "Su ayısı" isə hərəkətlərinin ayı yerişini xatırlatmasından qaynaqlanır. Su ayılarının ən böyükləri 1.5 mm uzunluğa çata bilər. Yumurtadan yeni çıxmış bir Su ayıları sürfəsinin ölçüsü isə 0.05 mm-dən də kiçik ola bilər.
Su ayılarının metabolizmlərini müvəqqəti dayandırmaq və "cryptobiosis" ("kriptobioz" -bütün həyati funksiyalarını dayandırma) vəziyyətinə girə bilən bir canlıdır. İllərlə susuzlaşdırılmış vəziyyətdə sağ qalır(Onlar əlverişsiz mühitdə bədənlərindəki süyun böyük hissəsini xaric edib büzüşürlər,əlverişli şəraitdə yenidən canlanırlar). Onların bu vəziyyətində metobolizm səviyyəsi normanın 0.01%-dən az, tərkibindəki su isə 1%-ə qədər enə bilər. Belə davamlılıq qabiliyyəti onların membranlarını qoruyan karbohidrat-treqalozanın( trehalose) yüksək səviyyəsindən asılıdır.
Su ayılarının davam gətirə bildiyi ekstremal şərait:
Temperatur-Su ayıları 151 °C-də (424 K) bir neçə dəqiqə ərzində yaşaya bilər . -200 °Cdə (70 K) günlərlə və ya -272 °C-də bir neçə dəqiqə soyuqda sağ qalır.
Təzyiq – onlar çox aşağı təzyiqlərə(vakuuma yaxın) və yüksək təzyiqlərə tab gətirirlər (1200 atmosfer təzyiqi, hətta okean dərinliklərində 6000 atmosfer təzyiqinə tab gətirirlər). Aşkar olunub ki, o, açıq kosmosun vakuum şəraitində ən azı 10 gün yaşaya bilər.
Susuzlaşdırma – Su ayıları susuzlaşdırılmış şəraitdə təxminən on il yaşaya bilər.
Radiasiya – Su ayıları 5000 Gy (qamma şüalar) dozaya qarşı tab gətirir (5-10 Gy insan üçün ölümcül ola bilər).
Su ayıları 2007-ci il sentyabr ayında kosmosa göndərilən Avropa Kosmos Agentliyinin FOTON-M3 adlı kosmik gəmisinə yerləşdirildi və kosmosun sərt şəraitinin təsirinə məruz qoyuldu. Kosmik gəmi qayıtdıqdan sonra tədqiq edilən nümunələrin çoxunun həddindən artıq istilik və oksigensiz mühitdən zərər çəkmədikləri, bəzi fərdlərin isə ölümcül səviyyədəki ultrabənövşəyi şüalardan təsirindən sağ qaldıqları və törəməyə davam etdikləri aydınlaşdı. Mövzu haqqında araşdırmalarını nəşr etdirən Kristianstad Universitetində Dosent olan Ingemar Jönsson faktların arasında ən maraqlı olanın bu canlıların radiasiyaya olan müqaviməti olduğunu ifadə etmişdir.
Cəfərov.İ
Bənzər xəbərlər...
XƏBƏR LENTİ
Portağallı islak keks (video-resept)
Uzunburunlu ayaqqabılarınızla vidalaşın
Ərdoğan Nazirlər Kabinetini topladı: Azərbaycanla bağlı müzakirələr - VİDEO
Yaralı hərbçimiz həkimlərin səyinə baxmayaraq, həlak oldu - RƏSMİ
Xoşbəxt olmağın 7 sirri
Meyvələrin gülməli şəkilləri
Səbirli ana?Bu mümkündür!
Bakıda cənub küləyi əsəcək
Rusiya sülhməramlılarından ibarət daha bir karvan Qarabağa gəldi - VİDEO
Məşhur müğənnin səhnə geyimi müzakirə olunur - FOTO
BÜRCLƏR bizə nə vəd edir?- 9 fevral
"Hercai"nin Reyyanı sirrini açıqladı-FOTO
Plastik arakəsmə sevgilərinə mane ola bilmədi - FOTO
DJ sevgilisi Şeyma Subaşıya xəyanət etdi
Sosyopat və psixopat arasındakı fərqlər nədir?
Şərf modelləri
Moruqlu piroq (foto resept)
Geyimlərin tarixi haqqında (1)
Özümüz olmadıq...
Uşaqlara çeynəməyi necə öyrədək?
İngiltərə Premyer Liqası: "Everton" avtoqolla sevindi
Zövqlü çanta modelləri
2018-in yay aksesuarları
Bu gün milli mətbuatın 143-cü ildönümüdür
Koronavirusun yayılmasının qarşısını alan ƏN EFFEKTLİ ÜSUL açıqlandı
Bu xanım 10 ildir eynidir - FOTO
Ət kətəsi (foto-resept )
Paşinyan Ermənistanın sərhədlərini Rusiya sərhədçilərinin qoruduğunu etiraf etdi
Galaxy S5-in əsl dəyəri nə qədərdir?
17 yaşlı azərbaycanlının heyrətamiz uğuru – ABŞ-da 6 UNİVERSİTET!
Məryəm Üzerli 2 milyonluq müqavilə imzaladı
Azərbaycanda dollar bahalaşdı
Ahıllar Günü Şəkidə qeyd olunub
Hörüklü saç modelləri
Azərbaycanda magistral yollarda son vəziyyət necədir?
La Franchais-Dərs 16
Ermənilərin Azərbaycana yeni torpaq iddiası
ABŞ Azərbaycanı azad və ədalətli seçkilərin keçirilməsinə çağırıb
“Fənərbağça”nın futbolçusunda koronavirus aşkarlandı
Təhsilimizdə böyük dəyişiklik
HAVA necə olacaq? 25 Mart
Aclıq hissini öldürməklə arıqlamağın yolları
Bu il fərqlənmə attestatı ilə bitirən şagirdlərin sayı açıqlandı
Cemli peçenye (foto resept)
Alimlər: Koronavirus şizofreniyaya yol aça bilir
15 yaşlı Azər Rusiyanı heyrətləndirdi
Sərnişin avtobusunda İlan təlaşı-FOTO
NeSpoonun küçə sənəti
Tükçıxarmanın yeni metodu
Nazir: Bu şəxslərin də ödəniş üçün müraciət hüququ var
- ŞƏRHLƏR