Miqdar sayları
Miqdar sayları əşyanın miqdarını bildirir və nə qədər? neçə? suallarına cavab olur.
Midar sayının 3 növü var:
1. Müəyyən miqdar sayları
2. Qeyri- müəyyən miqdar sayları
3. Kəsr sayları
Müəyyənlik bildirən miqdar sayları
Miqdar saylarının bu növü əşyanın konkret miqdarını bildirir. 1-dən baş.layaraq sonsuzluğa qədər artır və sonsuzluqdan 1-ə qədər azalır.
Quruluşca sadə və tərkibi olur. Başqa nitq hissələrindən say düzəlmir.
Müəyyənlik bildirən miqdar sayları bir kökdən və bir morfemdən ibarət olur. Dilimizdə müəyyənlik bildirən 22 sadə miqdar sayı var. Bir, iki, üç, dörd, beş, altı, yeddi, səkkiz, doqquz, on, iyirmi, otuz, qırx, əlli, altmış,yetmiş, səksən, doxsan, yüz, min, milyon, milyard. Milyon və milyar alınma, qalanları sırf öz dilimizə məxsusdur.
Sadə sayların birləşməsindən tərkibi saylar yaranır. Müəyyənlik bildirən sadə sayların tərkibi say kimi birləşməsinin 10-dan 100-ə qədər bir üsulu, 100-dən 1000-ə qədər də başqa bir üsulu vardır.
10-dan 100-ə qədər əvvəl onluqlar, sonra təkliklər işlənir. Məsələn: iyirmi beş, otuz iki və s.
100-dən yuxarı işə qarışıq şəkildə işlənə bilir. Məsələn: yüz əlli iki min, on beç min, iki yüz min və s.
Tərkibi saylar yanaşma üsulu ilə yaranır.
Müəyyənlik bildirən miqdar sayları isimlərdən əvvəl işləndikdə sayla isim arasında numerativ sözlər işlənir. Cüt, baş, ədəd, dəst, parça, tikə ,dənə, nüsxə, cild, qatar, qətrə, top, nəfər, göz, para və s. Bu sözlərin əksəriyyəti müstəqilliyini itirmiş isimlərdir. Məsələn: 3 göz otaq, 1 cüt ayaqqabı, bir tikə çörək, 10 baş heyvan və s.
Müəyyənlik bildirən miqdar sayları içərisində ən çox işlənəni bir sözüdür. Bir sözü müxtəlif məqamlarda işlənir.
1. Əşyanın konkret və dəqiq miqdarını, miqdar saylarının birincisini bildirir. Məs: 1 kitab, iki qələm və s.
2. Qeyri-müəyyənlik bildirən ədat kimi.Məs: Sənə bir söz demək istəyirəm.
3. Qüvvətləndirici ədat kimi. Məsələn: Böyük bir binanaın arxasındakı yaşıllıqlar tamamən yox olmuşdu.
4. Zərfdən sonra təkid bildirən bir ədat kimi. Məs: Sən sabah bir bizə gəl, mən sənə hər şeyi başa salacam.
5. Az, çox, xeyli, qədər, neçə sözlərilə birləşərək qeyri-müəyyənlik yaradır. Məs: bir neçə kitab, bir qədər un, bir az duz və s.
6. An, vaxt, zaman, gün, ay, dəfə sözlərilə birləşərək zaman zərfləri əmələ gətirir.Məs: bir an, bir zaman, bir dəfə və s.
7. Təhər, sayaq, cür sözlərilə birləşərək tərz zərfləri əmələ gətirir.
Bir sözü -ca, -cə ədatı ilə də işlənir.Məs: Sənin bircə sözün mənə kifayətdir.
Bənzər xəbərlər...
XƏBƏR LENTİ
Emin Bakıda film çəkir - FOTO
Kişilərin sevdiyini göstərən əlamətlər
Koornavirus mutasiya keçirdi - Amerikalı alimlər kritik dəyişikliyi açıqladı
Yaz günü salatı(foto resept)
İnteryerdə fərqli üslublar - 2
Qadınların rahat yaşaması üçün ən yaxşı və pis ölkələr açıqlandı
Google Maps-dan Azərbaycana qarşı təxribat - FOTO
Cardi B rəqs etdi, paltarı cırıldı-FOTO
Sabah duman olacaq
BÜRCLƏR bizə nə vəd edir? -18 İyun
Azərbaycanda dərslər yenidən təxirə salına bilər - RƏSMİ
Məşhur model dünyanın ən varlı adamına ərə gedir-FOTO
2018-ci il kimlərə xoşbəxtlik gətirəcək? - Şərq təqvimi üzrə PROQNOZ
Həyat eşqini artıran hallar
Xoşbəxtliyə aparan şaman sirləri
Yuxudan doymamağın SƏBƏBİ NƏDİR? - ALİM RƏYİ
Demet Akalın parkda piknik edənləri təhqir etdi - FOTO
52 min insana şad xəbər - Əmanətiniz geri qaytarılacaq
Namazı belə qılaq
Bu gün və dünən
Ətirli şamlar xərçəng yaradır
Azərbaycan böyük təhlükə qarşısındadır
Stiven King sosial şəbəkələrdən imtina etdi-SƏBƏB
Evdəki balıq qoxusu necə çıxar?
BÜRCLƏR bizə nə vəd edir? - 6 MART
Ermənistan vətəndaşı Azərbaycana keçdi - VİDEO
“Bu ölkə tezliklə məhv olacaq” - Vanqanın yeni öncəgörməsi üzə çıxdı
Fatih Terim "Qalatasaray"dan gedir?
Məleykə Əsədova yeni görnüşü ilə hər kəsi mat qoydu-FOTO
Onu bağışlamaq olarmı?!
Kartoflu pankek
Erməni ailəsini qırmış rus əsgər danışdı
Maraqlı evlənmə təklifi
İstedadı ilə təəccübləndirən makiyaj ustası
Hisə verilmiş toyuq budlu salat (foto resept)
Ekoloqlar tibbi maskalarla əlaqədar həyəcan təbili çalır
2014-ün proqnozu: At ili insanlara nə gətirəcək?
Qadin.Netlilərin tərcümeyi-halı (2)
15 yaşlı girovdan xəbər var
Yaz-yay geyimləri
HAVA necə olacaq?-26 Sentyabr
Bakı metrosu sabah açılır - RƏSMİ
"PKK Laçına köçür"
Düşmənin xeyli sayda canlı qüvvəsi və hərbi texnikası məhv edildi - RƏSMİ
Beren Saatla Kənan Doğulunun BOŞANMA tarixi açıqlandı
Şamı (foto resept)
Otellərdə rastlanan qəribə hallar
Məryəm Uzərli hicab bağladı
Polad Bülbüloğlu: "Canımla, qanımla Vətənimə bağlıyam"
Dərslərində çətinlik çəkən uşağınızla bağlı 4 sual
- ŞƏRHLƏR