Miqdar sayları
Miqdar sayları əşyanın miqdarını bildirir və nə qədər? neçə? suallarına cavab olur.
Midar sayının 3 növü var:
1. Müəyyən miqdar sayları
2. Qeyri- müəyyən miqdar sayları
3. Kəsr sayları
Müəyyənlik bildirən miqdar sayları
Miqdar saylarının bu növü əşyanın konkret miqdarını bildirir. 1-dən baş.layaraq sonsuzluğa qədər artır və sonsuzluqdan 1-ə qədər azalır.
Quruluşca sadə və tərkibi olur. Başqa nitq hissələrindən say düzəlmir.
Müəyyənlik bildirən miqdar sayları bir kökdən və bir morfemdən ibarət olur. Dilimizdə müəyyənlik bildirən 22 sadə miqdar sayı var. Bir, iki, üç, dörd, beş, altı, yeddi, səkkiz, doqquz, on, iyirmi, otuz, qırx, əlli, altmış,yetmiş, səksən, doxsan, yüz, min, milyon, milyard. Milyon və milyar alınma, qalanları sırf öz dilimizə məxsusdur.
Sadə sayların birləşməsindən tərkibi saylar yaranır. Müəyyənlik bildirən sadə sayların tərkibi say kimi birləşməsinin 10-dan 100-ə qədər bir üsulu, 100-dən 1000-ə qədər də başqa bir üsulu vardır.
10-dan 100-ə qədər əvvəl onluqlar, sonra təkliklər işlənir. Məsələn: iyirmi beş, otuz iki və s.
100-dən yuxarı işə qarışıq şəkildə işlənə bilir. Məsələn: yüz əlli iki min, on beç min, iki yüz min və s.
Tərkibi saylar yanaşma üsulu ilə yaranır.
Müəyyənlik bildirən miqdar sayları isimlərdən əvvəl işləndikdə sayla isim arasında numerativ sözlər işlənir. Cüt, baş, ədəd, dəst, parça, tikə ,dənə, nüsxə, cild, qatar, qətrə, top, nəfər, göz, para və s. Bu sözlərin əksəriyyəti müstəqilliyini itirmiş isimlərdir. Məsələn: 3 göz otaq, 1 cüt ayaqqabı, bir tikə çörək, 10 baş heyvan və s.
Müəyyənlik bildirən miqdar sayları içərisində ən çox işlənəni bir sözüdür. Bir sözü müxtəlif məqamlarda işlənir.
1. Əşyanın konkret və dəqiq miqdarını, miqdar saylarının birincisini bildirir. Məs: 1 kitab, iki qələm və s.
2. Qeyri-müəyyənlik bildirən ədat kimi.Məs: Sənə bir söz demək istəyirəm.
3. Qüvvətləndirici ədat kimi. Məsələn: Böyük bir binanaın arxasındakı yaşıllıqlar tamamən yox olmuşdu.
4. Zərfdən sonra təkid bildirən bir ədat kimi. Məs: Sən sabah bir bizə gəl, mən sənə hər şeyi başa salacam.
5. Az, çox, xeyli, qədər, neçə sözlərilə birləşərək qeyri-müəyyənlik yaradır. Məs: bir neçə kitab, bir qədər un, bir az duz və s.
6. An, vaxt, zaman, gün, ay, dəfə sözlərilə birləşərək zaman zərfləri əmələ gətirir.Məs: bir an, bir zaman, bir dəfə və s.
7. Təhər, sayaq, cür sözlərilə birləşərək tərz zərfləri əmələ gətirir.
Bir sözü -ca, -cə ədatı ilə də işlənir.Məs: Sənin bircə sözün mənə kifayətdir.
Bənzər xəbərlər...
XƏBƏR LENTİ
Həftəsonu küçəyə çıxanları nə qədər cərimə gözləyir? - VİDEO
Qadınlarda menopauza və müalicəsi
Dadlı tort (foto resept)
Günün qoroskopu - 20.11.2013
Zorakılıq, qızlara yoxsa cəmiyyətə?
Nobel Sülh mükafatına namizədlər açıqlandı
16 kameralı smartfon gəlir
Şumaxer ayıldı və xəstəxanadan çıxdı
Sevgi, evlilik: ən gözlənilməz təklifi kim edəcək?
Saxta kosmetik vasitələr müxtəlif fəsadlara yol açır
Koronavirus vaksininin qiyməti açıqlandı
Yazın ilk çiçəyi
FHN əməkdaşları üçün yeni yaşayış binaları istifadəyə verildi
Fərqlilik sevənlər üçün gəlinliklər
Oskar almağa ən çox şansı olan filmin adı açıqlandı
Bahar Muradovadan Ramiz Mehdiyevin nəvəsinin toyunda iştirak etməsi iddiaları ilə bağlı AÇIQLAMA
Tibb tarixində DAHA BİR İLK: xəstə 3000 km məsafədən əməliyyat edildi
Uşaqlarına- "Aza, Oyalı,Taz..." adlarını qoymaq istədilər
İbrahim Tatlısəs Sibel Canın konsertində ağladı - FOTO
116 ildir yanan lampanın QƏRİBƏ HEKAYƏSİ
Con Frenç Sloanın rəsmləri (3)
BÜRCLƏR bizə nə vəd edir? - 12 APREL
“Taxt-tac oyunları” -nın məşhur aktyoru koronavirusa yoluxdu-FOTO
İlham Əliyev: Niyə də olmasın?
Körpü altında studiya tikdi
Dünya Bankının Cənubi Qafqaz üzrə regional direktoru Bakıdadır
Evdə pomidor konservi (foto-resepti)
Qarderobunuzdan yer tutan geyimlər
Bella Hadid ərə gedir-FOTO
Azərbaycan Dövlət Miqrasiya Xidməti noyabr ayı üzrə vəziyyəti açıqladı
Ronaldu PSJ klubuna keçə bilər
Həbsxanadan belə qaçış ancaq filmlərdə olur - FOTO
Fəxrəddin Manafov xanımı ilə - mediada ilk
Özcanla Mahsun Kırmızıgül övladları ilə _FOTO
3 günə 5 kilo arıqladan qatıq pəhrizi
Günün qoroskopu: qərarları vaxtında və sürətlə qəbul edin
Hamiləlikdə qadın psixologiyası
Bu şəxlər 190 manat ala bilməyəcək - Rəsmi
Sərinlədən soyuq şorba (foto-resept)
Tapılan qədim sikkələr dünyanı şoka saldı - FOTO
Bakının ən böyük prospektlərdən birində nəqliyyatın hərəkəti məhdudlaşdırılacaq
Bu sezon ən iddialı trendləri
Avropa İttifaqı Krıma uçuşlara müvəqqəti qadağa qoyub
Diri toyuqların satışı məhdudlaşdırılacaq
"Ömürlük deputatlar" parlamentlə vidalaşır
"Gəlin" ləqəbli şəlalə
Ronaldonu hələ bu qədər "şirin" görməmişdiniz - VİDEO
Şəhid əsgərimiz təltif edildi
Danışa bilməsə də, milyonlar onu seçdi-FOTO
Bu dəfə Kənanla Kıvanç “toqquşacaq”
- ŞƏRHLƏR