Miqdar sayları
Miqdar sayları əşyanın miqdarını bildirir və nə qədər? neçə? suallarına cavab olur.
Midar sayının 3 növü var:
1. Müəyyən miqdar sayları
2. Qeyri- müəyyən miqdar sayları
3. Kəsr sayları
Müəyyənlik bildirən miqdar sayları
Miqdar saylarının bu növü əşyanın konkret miqdarını bildirir. 1-dən baş.layaraq sonsuzluğa qədər artır və sonsuzluqdan 1-ə qədər azalır.
Quruluşca sadə və tərkibi olur. Başqa nitq hissələrindən say düzəlmir.
Müəyyənlik bildirən miqdar sayları bir kökdən və bir morfemdən ibarət olur. Dilimizdə müəyyənlik bildirən 22 sadə miqdar sayı var. Bir, iki, üç, dörd, beş, altı, yeddi, səkkiz, doqquz, on, iyirmi, otuz, qırx, əlli, altmış,yetmiş, səksən, doxsan, yüz, min, milyon, milyard. Milyon və milyar alınma, qalanları sırf öz dilimizə məxsusdur.
Sadə sayların birləşməsindən tərkibi saylar yaranır. Müəyyənlik bildirən sadə sayların tərkibi say kimi birləşməsinin 10-dan 100-ə qədər bir üsulu, 100-dən 1000-ə qədər də başqa bir üsulu vardır.
10-dan 100-ə qədər əvvəl onluqlar, sonra təkliklər işlənir. Məsələn: iyirmi beş, otuz iki və s.
100-dən yuxarı işə qarışıq şəkildə işlənə bilir. Məsələn: yüz əlli iki min, on beç min, iki yüz min və s.
Tərkibi saylar yanaşma üsulu ilə yaranır.
Müəyyənlik bildirən miqdar sayları isimlərdən əvvəl işləndikdə sayla isim arasında numerativ sözlər işlənir. Cüt, baş, ədəd, dəst, parça, tikə ,dənə, nüsxə, cild, qatar, qətrə, top, nəfər, göz, para və s. Bu sözlərin əksəriyyəti müstəqilliyini itirmiş isimlərdir. Məsələn: 3 göz otaq, 1 cüt ayaqqabı, bir tikə çörək, 10 baş heyvan və s.
Müəyyənlik bildirən miqdar sayları içərisində ən çox işlənəni bir sözüdür. Bir sözü müxtəlif məqamlarda işlənir.
1. Əşyanın konkret və dəqiq miqdarını, miqdar saylarının birincisini bildirir. Məs: 1 kitab, iki qələm və s.
2. Qeyri-müəyyənlik bildirən ədat kimi.Məs: Sənə bir söz demək istəyirəm.
3. Qüvvətləndirici ədat kimi. Məsələn: Böyük bir binanaın arxasındakı yaşıllıqlar tamamən yox olmuşdu.
4. Zərfdən sonra təkid bildirən bir ədat kimi. Məs: Sən sabah bir bizə gəl, mən sənə hər şeyi başa salacam.
5. Az, çox, xeyli, qədər, neçə sözlərilə birləşərək qeyri-müəyyənlik yaradır. Məs: bir neçə kitab, bir qədər un, bir az duz və s.
6. An, vaxt, zaman, gün, ay, dəfə sözlərilə birləşərək zaman zərfləri əmələ gətirir.Məs: bir an, bir zaman, bir dəfə və s.
7. Təhər, sayaq, cür sözlərilə birləşərək tərz zərfləri əmələ gətirir.
Bir sözü -ca, -cə ədatı ilə də işlənir.Məs: Sənin bircə sözün mənə kifayətdir.
Bənzər xəbərlər...
XƏBƏR LENTİ
Saçları gücləndirən; saç detoksu
Su, qaz və işıqla bağlı YENİ QAYDALAR
44 ildən sonra ata ola biləcək - Nadir hadisə
Hələ də Windows XP işlədirsiniz?
Polis Ronaldunun oğlu ilə bağlı araşdırma aparır-SƏBƏB/FOTO
Yıldırım Qafqazdakı qeyri-sabit vəziyyətdən danışdı
Günün ulduz falı
Koronavirusa qarşı təbii vasitə aşkarlanıb
Koronavirusdan sağalanların ağciyərlərində elə şeylər tapıldı ki...
Ermənini məğlub edən güləşçi: "Hələ belə dəstək görməmişdim"
Uşaqlarınızın qış qayğıları
NATO Rusiya ətrafında həlqəni daraldır
Ər-arvad niyə dalaşırlar?
Sabahın Havası
Ən stresli peşələr
Bakı və Abşeron yarımadasında içməli suya olan tələbat artacaq
Xalq artisti dünyasını dəyişdi
İranın dörd əyalətini sel yudu
Türkiyə gözəli hicablı FOTO paylaşdı
Robert Pattinson yeni İMİCDƏ-FOTO
Polis və Daxili Qoşunların əməkdaşları Bakı küçələrində - FOTO
Hörgülərdən düzəldilmiş saç düzümü
Birce Akalay
Kral həcc ziyarəti ilə bağlı göstəriş verdi
Aztəminatlı ailələrə şad xəbər - mənzil veriləcək
İsrailin sabiq baş nazirinə hökm oxunub
Mehriban Əliyeva: “Bizim torpağımız, Vətən uğrunda mübarizəmiz müqəddəsdir!”
Atəşkəs yenidən pozuldu
Saqqızdan ayaqqabı düzəltdilər, qiyməti isə...
Qarın yağlarını əritməyə kömək edən ərzaqlar
Kikboksinq üzrə 20-ci Azərbaycan birinciliyinə yekun vuruldu
Akvariumun içində restoran
Zakir Həsənovun oğlu yeni vəzifəyə təyin edildi?
Katya Lel ölən sevgilisindən üzr istədi
Bakıda yeni binalarda mənzillərin qiyməti kəllə-çarxa qalxır
Yuxu yozmaları - Y
Şeron Stounu ildırım vurdu
Yağış yağacaq
Yaz üçün gözəl donlar-1
Böyük partlamanın səsi tapıldı: Higgs parçacığı qədər əhəmiyyətli bir kəşf
Orucun uzunömürlülüyə ŞOK TƏSİRİ
Vaqif Səmədoğludan xəbər var
Dəniz suyu da qızardı
Toxunma uşaq ayaqqabıları
Fitness bağlı bilinən yanlışlar
Daha bir yüksək rütbəli işğalçı məhv edildi - RƏSMİ
Ana olmaq məsuliyyətdir
Karantindən sonra şagirdlərə dərslər necə keçiriləcək? - EKSPERT RƏYİ
Üzüm pəhrizi
Ermənistanı Rusiyaya nifrət dağıdacaq?
- ŞƏRHLƏR