Qeyri-müəyyənlik bildirən miqdar sayları.
Miqdar saylarının bu növü əşyanın qeyri-müəyyən miqdarını bildirir.
Əşyanın miqdarını bildirən bu saylar xüsusi lüğəvi vahidlərdir. Bunlar başlıca olaraq, az, çox, xeyli, bir az, bir qədər, o qədər, filan qədər sözlərindən ibarətdir.
Bəzən sayın bu növü ədatların iştirakı ilə düzəlir.Ədatlar qeyri-müəyyən miqdarı artırır və ya azaldır: lap az, lap çox, daha az, daha çox, olduqca az və s.
Qeyri-müəyyən miqdar saylarından az, çox, xeyli sözləri daha intensiv işlənməkdədir.
Miqdar sayının bu növü sadə, düzəltmə və mürəkkəb olur. Az, çox, xeyli sözləri sadədir.
Düzəltmə miqdar sayları konkret miqdar saylarının üzərinə -larla2, -larca2 şəlkilçiləri artırmaqla düzəlir. Məs: yüzlərcə insan, onlarla fabrik, minlərcə tələbə və s.
Mürəkkəb qeyri-müəyyən miqdar sayları bir sözünün az, çoz, xeyli, neçə sözlərilə, o, bu, filan,bir sözlərinə isə qədər qoşmasının artırılması ilə düzəlir. Məs: bir az, bir qədər, bir xeyli, filan qədər və s.
Qeyri-müəyyənlik bildirən miqdar saylarından az, çox, xeyli, bir az, bir xeyli, bu qədər, o qədər, filan qədər sözləri hal, hərəkət, iş bildirən sözlərdən, fellərdən də əvvəl işlənə bilir. Məs: Bir qədər dincələk, sonra yenə işləyərik.
Bu zaman həmin sözlər adverbiallaşmış olur və cümlə üzvü kimi zərflik vəzifəsində çıxış edir.
Kəsr sayları
Miqdar sayının bu növü tamın, ədədin hissəsinin bildirir. Müəyyənlik, konkretlik bildirən miqdar saylarından düzəlir. Kəsr sayları hər hansı bir çoxluq bildirən sayın -da2 yerlik hal şəkilçisini qəbul edərək azlıq bildirən və heç bir dəyişikliyə uğramayan bir sayla birgə işlənməsi yolu ilə yaranır. Məs: onda iki , dörddə üç və s.
Çoxluq bildirən say əvvəl işlənir.
Əslində tarixən –dan2 şəkilçisi daha düzgündür. Beşdən bir- yəni beş hissədən biri. Lakin –da2 şəkilçili forma ədəbi dilimizdə sabitləşmişdir.
Kəsr sayları mürəkkəb quruluşa malikdir və substantiv saydır. Odur ki, daha çox başqa sözlərlə işlənərək cümlədə mübtəda, tamamlıq və xəbər vəzifəsində iştirak edir.
Sıra sayları
Sıra sayı şəxsin, hadisənin, əşyanın sırasını bildirir və neçənci? hansı? suallarına cavab olur. Sıra sayı miqdar saylarına –ıncı4 şəkilçisi əlavə etməklə düzəlir. Məs: altıncı, birinci və s.
Bu şəkilçi saitlə qurtaran saylara əlavə edildikdə ilk saitini itirir. Məs: altı-ncı, iki-nci və s.
Sııra sayları isimlərə və sifətlərə miqdar saylarından daha yaxındır. İsim kimi cümlədə mübtəda, xəbər, tamamlıq ola bilir. Sifət kimi cümlədə təyin olub hansı? Sualına cavab verir.
Sıra sayını düzəldən şəkilçilər əvvəl, axır, orta, son sözlərinə də qoşularaq sıra bildirir. Məs: axırıncı, sonuncu, ortancı, əvvəlinci.
Sıra sayları düzəltmə saylardır. Sadə saylardan düzəldiyi kimi tərkibi saylardan da düzəlir.
Bənzər xəbərlər...
XƏBƏR LENTİ
2018-də qarşınıza çıxacaq 3 trend
Xamalı quzuqarnı (foto resept)
Dollarda rekord bahalaşma
İmzaya görə xarakter təhlili
Toylarda yalnız bu şəxslər iştirak edə bilər - Şərtlər açıqlandı
Müdafiə Nazirliyindən cəbhədəki vəziyyətlə bağlı MƏLUMAT
Nəyə görə hamilələrə fol turşusu vacibdir ?
Azərbaycanda bu tələbələrə kredit veriləcək - SİYAHI
Vulkan fermeri milyonçu etdi
Kaktusa qulluq
Prezident İlham Əliyevə BMT-nin Əhali Fondunun mükafatı təqdim olunub
"Günəbaxan" peraşkisi (foto-resept)
2014-cü ilin papaq və şərf dəstləri
Şuşa İslam dünyasının paytaxtı elan olunacaq
İnsanları depressiyadan birdəfəlik azad edəcək kəşf
İpoteka almaq istəyənlərin gəlirləri belə hesablanacaq
Elmar Məmmədyarov BMT-də çıxış edəcək
Kişilər və biz
İslam pəhrizinin 13 qızıl qaydası
Soyuq müharibə anonsu
Görmənin gigiyenası
Sabah yaz havası olacaq
Dırnaq boyasını tez qurutmağın asan yolları
Köpək balığından qaçmaq üçün 3 saat üzdü: "Yem olacaqdım..."
Təzə əncir şirniyyatı (foto-resept)
COVID-19 Yer kürəsinin üçdə ikisini yoluxduracaqmı? - EKSPERT RƏYİ
Xəzərdə Qara leylək, Qafqaz və Talış qırqovullarının nəsli kəsildi
10 il komada olan qadın uşaq dünyaya gətirdi - ŞOK Hadisə
Roma saqqıza "müharibə" elan edib
Hamilə olduğunu fotosessiyası ilə elan etdi
Zinət əşyaları
Qatıqlı təzə lobya yeməyi (foto resept)
Sıla xəstə halı ilə konsert verdi-FOTO
Hava qeyri-sabit keçəcək
Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin dəhşətli ailə faciəsi...
İlham Əliyev və Mehriban Əliyeva Şəhidlər xiyabanında - VİDEO
Günün qoroskopu: Məsuliyyətli gündür
Android itəndə özünü tapacaq
Rusiyada məktəblilər maska taxmaya bilər
Çətirinizi götürmüsünüzmü?
HAVA necə olacaq?
Kütləvi mərasimlərə qoyulan qadağa nə vaxt götürülür? - RƏSMİ
İnsanların ən çox gördüyü 5 yuxu
ASAN Xidmət mərkəzlərində rüsumlar
"Vintage" stildə ayaqqabılar
Ağacdan noutbuk hazırlandı
Dünya İqtisadi Forumunun daha bir irəliləyiş
Bakıda akrobatika üzrə açıq birincilik start götürdü
Hava haqqında
Sinoptiklər sevindirmədilər
- ŞƏRHLƏR