Miqdar sayları
Miqdar sayları əşyanın miqdarını bildirir və nə qədər? neçə? suallarına cavab olur.
Midar sayının 3 növü var:
1. Müəyyən miqdar sayları
2. Qeyri- müəyyən miqdar sayları
3. Kəsr sayları
Müəyyənlik bildirən miqdar sayları
Miqdar saylarının bu növü əşyanın konkret miqdarını bildirir. 1-dən baş.layaraq sonsuzluğa qədər artır və sonsuzluqdan 1-ə qədər azalır.
Quruluşca sadə və tərkibi olur. Başqa nitq hissələrindən say düzəlmir.
Müəyyənlik bildirən miqdar sayları bir kökdən və bir morfemdən ibarət olur. Dilimizdə müəyyənlik bildirən 22 sadə miqdar sayı var. Bir, iki, üç, dörd, beş, altı, yeddi, səkkiz, doqquz, on, iyirmi, otuz, qırx, əlli, altmış,yetmiş, səksən, doxsan, yüz, min, milyon, milyard. Milyon və milyar alınma, qalanları sırf öz dilimizə məxsusdur.
Sadə sayların birləşməsindən tərkibi saylar yaranır. Müəyyənlik bildirən sadə sayların tərkibi say kimi birləşməsinin 10-dan 100-ə qədər bir üsulu, 100-dən 1000-ə qədər də başqa bir üsulu vardır.
10-dan 100-ə qədər əvvəl onluqlar, sonra təkliklər işlənir. Məsələn: iyirmi beş, otuz iki və s.
100-dən yuxarı işə qarışıq şəkildə işlənə bilir. Məsələn: yüz əlli iki min, on beç min, iki yüz min və s.
Tərkibi saylar yanaşma üsulu ilə yaranır.
Müəyyənlik bildirən miqdar sayları isimlərdən əvvəl işləndikdə sayla isim arasında numerativ sözlər işlənir. Cüt, baş, ədəd, dəst, parça, tikə ,dənə, nüsxə, cild, qatar, qətrə, top, nəfər, göz, para və s. Bu sözlərin əksəriyyəti müstəqilliyini itirmiş isimlərdir. Məsələn: 3 göz otaq, 1 cüt ayaqqabı, bir tikə çörək, 10 baş heyvan və s.
Müəyyənlik bildirən miqdar sayları içərisində ən çox işlənəni bir sözüdür. Bir sözü müxtəlif məqamlarda işlənir.
1. Əşyanın konkret və dəqiq miqdarını, miqdar saylarının birincisini bildirir. Məs: 1 kitab, iki qələm və s.
2. Qeyri-müəyyənlik bildirən ədat kimi.Məs: Sənə bir söz demək istəyirəm.
3. Qüvvətləndirici ədat kimi. Məsələn: Böyük bir binanaın arxasındakı yaşıllıqlar tamamən yox olmuşdu.
4. Zərfdən sonra təkid bildirən bir ədat kimi. Məs: Sən sabah bir bizə gəl, mən sənə hər şeyi başa salacam.
5. Az, çox, xeyli, qədər, neçə sözlərilə birləşərək qeyri-müəyyənlik yaradır. Məs: bir neçə kitab, bir qədər un, bir az duz və s.
6. An, vaxt, zaman, gün, ay, dəfə sözlərilə birləşərək zaman zərfləri əmələ gətirir.Məs: bir an, bir zaman, bir dəfə və s.
7. Təhər, sayaq, cür sözlərilə birləşərək tərz zərfləri əmələ gətirir.
Bir sözü -ca, -cə ədatı ilə də işlənir.Məs: Sənin bircə sözün mənə kifayətdir.
Bənzər xəbərlər...
XƏBƏR LENTİ
Yuxular və yuxuyozmalar (10)
Bu qidaları soyuducuya qoymayın!
Gözəllik salonlarında olarkən 3 saatlıq icazə müddəti bitənlərəgünün güzəşt olacaqmı?
Milli Şura rəqəmlərlə manipulyasiya edir?
Kişi-qadın münasibətlərində ən ideal yaş fərqi
Oğlan sevgilisinin xəyatını xilas etdi
Gül DAVASI-FOTO
Hələ də səyahətə çıxmayanlar üçün
Körpələrə bal vermək olarmı?
Mətbəxdə qırmızı havası
"Yerevan Dağlıq Qarabağın müstəqilliyini yalnız o halda tanımalıdır ki..."
Alimlər bu dərmanın koronavirusa qarşı faydasız olduğunu sübut etdilər
ARB və "Xəzər" TV-nin yayımı dayandırılacaq - QƏRAR
Sabahın HAVAsı
Saç tökülməsinin qarşısını alan qidalar
Azərbaycan müdafiə nazirinin yeni müavini təyin olundu
İbtidai siniflərdə problem: bu dərsləri kim keçsin?
Günün ulduz falı - 21.09.2013
HAVA necə olacaq?
Ən gözəl məscidlər
Maşınında pərdə olanların DİQQƏTİNƏ: 2 həftəniz var
Qəhvəli buz kubları (foto-resept)
“Tik-Tok rahibəsi” çəkdiyi görüntülərinə görə döyüldü - VİDEO
İspanaqlı toyuq ruleti
Hayde Bruneder: "Azərbaycan gimnastları böyük irəliləyişlərə nail olublar"
Gökçe Bahadır makiyajsız halı ilə diqqət çəkib-FOTO
Düyü kimi incə
Hava haqqında
Ünvanlı dövlət sosial yardımı alanlara müjdə
Bu gündən sosial müavinətlərin məbləği artır
2018-in gəlin saç düzümləri
Gənc qızlar üçün gündəlik geyimlər
Leyla Əliyeva uşaqları sevindirdi - FOTO
Noxud şorbası (foto resept)
Məşhur aktyor özünə 1 milyonluq ev aldı-FOTO
Şokoladlı, vanilli cizkeyk (foto resept)
2012-ci ilin qısa don modelləri
2018/2019 Qış gözəllik trendləri
Tovuz yenidən intensiv atəşə tutulur - RƏSMİ
Boranıda qarabaşaq sıyığı (foto resept)
Bir ölkə də Ebola təşvişində
Günəş dəhşət saçır
Fatih Terim: "Oyunçularım buna hazırdırlar"
"Kəsiri olan tələbə digər təhsil müəssisəsinə köçürülə bilər" - Nazirlik
Kənan və Beren Saat aylar sonra ilk dəfə -FOTO
Zövqlü xanımlar üçün çantalar
Bu ilin ilk ay tutulması başlayıb
Günün qoroskopu: Səhhətinizin qayğısına qalın!
Dünya 14 il əvvəlki vəziyyətinə qayıtdı
Xiyar salatı (foto resept)
- ŞƏRHLƏR