Bu gün də sizə yazıçı-publisist, biologiya üzrə fəlsəfə doktoru Nübar xanım Həkimovanın araşdırması nəticəsində əldə edilmiş mənbəyə əsasən şirinbiyanın çoxumuza məlum olmayan kimyəvi və müalicəvi xüsusiyyətlərini təqdim edəcəyik. Ümid edirik ki, faydalanacaqsınız.
Biyan kökündən hazırlanan preparatlardan soyuqdəymə, spazma, qıcolma, orqanların regenerasiyasının bərpa olunmasında, mədə və onikibarmaq bağırsaq yaralarının, mədə eroziyası və turşuluğun aşağı salınmasında, ödqovucu, sinir sistemi, iflic, xərçəng, SPİD, sarılıq, bir sıra dəri və s. xəstəliklərin müalicəsində geniş istifadə olunur. Dünya florasının tərkibində Paxlalılar – Fabaceae fəsiləsi 600-dən artıq cinsi, 12000-dən artıq növü əhatə edir. Bu növlər əsasən ot, kol və ağacdan ibarət olub Yer kürəsinin bütün ərazilərində yayılmışlar.
Fəsiləyə daxil olan növlərin icərisində qida, dərman əhəmiyyətli, boyaq, aşı, bəzək, nektar təbiətli faydalı bitkilərin geniş spektrinə rast gəlmək olar. Bu faydalı bitkilərdən biri də şirin biyandır.
Azərbaycanda isə 8 növünə təsadüf olunur. Bunlardan ən geniş yayılanı şirinbiyandır. Bunun kök hissəsindən xalq təsərrüfatının müxtəlif sahələrində geniş istifadə olunur. Ondan bir çox dərman preparatları hazırlanır. Şirin biyanın müalicəvi təsiri hələ çox qədim zamanlarda insanlara məlum olmuşdur. Hələ bizim eramızdan IV əsr əvvəl Teofrast göstərir ki, bu bitkidən döş və zökəm (öskürək) əleyhinə istifadə etmək olar. Bunun kök hissəsindən hazırlanan ekstraktlardan hələ 2800 il bundan əvvəl Çin xalq təbabətində istifadə olunmuşdur.
Biyanın kök və kökümsovlarının tərkibindən 0,6-15,2% qlükoza, 0,3-4,1% fruktoza, 0,3-20,3% saxaroza, 0,1-0,6% maltoza, 34%-ə qədər nişasta, mannit, 0,035% efir yağı, üzvi turşular, xolin, betain, C vitamini, karotin, 1,94- 2,39% kumarin, 5,5% aşı maddəsi, 2,02% qlikozid, izokversetin,kversetin, meratin, kempferol, 3-lyun-kobiozid, astraqalin,monoasetat, astraqalin, izoramnetiri, saporamentin, izoavrozid (folerozid), liqviritiqenin, izoliqvirtiqenin, qenvamin, foleroqenin, avrozid, neoavrozid, izoneoavrozid,
qlabranın, pinosembrin, prunetin flavonoidləri, yarpaqlarından üzvi turşulardan-fumar, limon, çaxır, alma, quzuqulağı, kəhrəba, malon, qlükon və s. aşkar edilmişdir. Hazırki dövrdə şirin biyandan hazırlanan preparatlardan bronxit, göy öskürək, vərəm, mədə yaraları, zəhərlənmə əleyhinə, xüsusən ət və göbələk zəhərlənmələrinə qarşı istifadə olunur. Böyük təbib və alim Əbu-Əli İbn Sinanın da
əsərlərində şirin biyanın müalicəvi təsiri barəsində geniş məlumatlar verilir. Şirin biyan kökündən hazırlanmış cövhəri içərkən orqanizm (gəncləşir) cavanlaşır.
Birma, Hindistan, Cin və Vyetnam olkələrində şirin biyan köklərindən hazırlanan cövhərlərlə sarılıq, mədə-bağırsağı, xüsusən də qastriti gözəl müalicə edirlər. Tibet təbabətində şirin biyan kökləri ilə vərəm, ürək və soyuqdəymə xəstəliklərini müalicə edirlər. Bundan başqa, ondan ilan vurmada, əqrəb sancmada, qudurmuş it dişləməsi əleyhinə də istifadə olunur. Şirin biyandan maddələr mübadiləsinin nizama salınmasında, iflic-sinir xəstəliklərinin müalicəsində istifadə edilir. Avropa ölkələrində şirin biyandan dərman vasitəsi kimi XII əsrlərdən istifadə edilməyə başlanmışdır. Hazırda bütün Avropa ölkələri onu öz dövlət farmakopeyasına daxil etmişlər. Şirin biyanın müalicəvi xüsusiyyətləri bizim ölkəmizdə də çoxdan məlum idi. Şirin biyandan hazırlanmış preparatlar müxtəlif xəstəliklərin müalicəsində də geniş tətbiq olunur.
Son zamanlarda şirin biyan kökünə olan tələbat xeyli artmışdır. Bu da ondan uç yeni quruluşlu birləşmələrin əldə edilməsi ilə əlaqədar olmuşdur. Bu birləşmələrin təsiri isə böyrəküstü vəzinin ifraz etdiyi hormonun təsir xüsusiyyətlərinə olduqca yaxın olmasıdır. Bu birləşmələrin içərisində ən əhəmiyyətliləri isə qliserrizin və qliserrat turşuları təşkil edir ki, bunlar da əsasən şirin biyan köklərindən alınan bioloji-aktiv preparatların əsas tərkib hissələrini təşkil edirlər. Bunlar hormonal xüsusiyyətli, allergiya, spazma və eləcə də soyuqdəymə xəstəliklərinə qarşı istifadə olunan preparatlar hesab edilir, Kartizon preparatı xüsusiyyətlərinə malik olan bu maddələr bir çox xarici ölkələrdə «Addison» vəzinin fəaliyyətinin pozulması nəticəsində orqanizmdə baş verən su və mineral maddələrin pozulması əleyhinə işlədilir. Biyanın kökündən alınmış ekstraktiv və siroplu cövhərlər mədə yaralarını, onikibarmaq bağırsaq, sinir və sairə xəstəliklərin müalicəsində istifadə olunur. Bu qlisirrizin xassəli turş birləşmələr öz kimyəvi xüsusiyyətlərinə görə fenol tərkibli steroidlərə oxşayırlar. Biyan şirəsi ilə mədə yaralarını müalicə edən zaman gün ərzində 40 q şirə daxilə qəbul edilirsə, bu zaman ağrı tezliklə kəsilir, 4 həftədən sonra yara tamamilə qaysaq bağlayaraq sağalır.
Biyan şirəsindən ekzema və zəhərlənmə əleyhinə də istifadə edilərək müsbət nəticələr əldə olunmuşdur. Qlisirrizin turşusu soyuqdəymə əleyhinə də işlədilir. Prof. V.İ.Litvinenko və onun əməkdaşları tərəfindən şirin biyanın kökündən flavonoid birləşmələri əldə olunmuşdur. Onlar bu maddələrdən yeni dərman preparatları hazırlayıb onlara linkiviritin və flakorbin adı vermişlər. Yeni alınmış bu preparatlar Xarkov Kimya Əczacılıq İnstitutunda müxtəlif heyvanlar üzərində sınaqdan keçirilərək belə nəticə alınmışdır ki, yeni dərman preparatları qıcolma, soyuqdəymə, yarasağaldıcı xüsusiyyətlərə malikdir. Biyan kökündən alınmış şirədən isə mədə-bağırsaq xəstəliklərinin müalicəsində istifadə olunur. Son zamanlar şirin biyandan alınan preparatlar müxtəlif dövlətlərin farmakopeyasına daxil edilərək bir sıra xəstəliklərin müalicəsində geniş istifadə olunur.
XƏBƏR LENTİ
Azərbaycan ordusu Kəlbəcərə yola düşüb - VİDEO
Kürəkdəki ləkələri necə aradan qaldırmalı?
Polis Şeyma Subaşının evinə basqın edib
“Hədəf”-“Xan” nəşrləri “Tarki-Tau”da iştirak edib
Banan viruslar əleyhinə mübarizəyə kömək edir
Bu gün Azərbaycanda sonuncu buraxılış imtahanıdır
27 sentyabr Azərbaycanda Anım Günü elan olundu - SƏRƏNCAM
Prezident İlham Əliyev Rəcəb Tayyib Ərdoğana başsağlığı verib
Azərbaycanda yeni nəsil şəxsiyyət vəsiqələri ilə bağlı vəziyyət nə yerdədir?
D vitaminli su hazırlanıb
Neymarın cəzası məlum oldu
Gün var, əsrə bərabər: Ötənləri yada salaq
Azərbaycan tarixindən yüz şəxsiyyət-33
Həcc ziyarətini 1000 kamera izləyəcək
Yemək, idman və yuxu üçün ən uyğun zaman
Maykl Ceksonun həyatı film olur
Üzeyir Hacıbəylinin Şuşadakı evi - VİDEO
Məkkə faciəsinə görə 28 nəfər edam olunacaq
Hacı Nurandan üzücü xəbər
"Sevgilisiz" olmağın 15 üstünlüyü
"Canım qurtardı"
iPad mini-də Retina olacaq
Səlbiyyə sifətləri nədir və hansılardır?
Qırmızı soğanın inanılmaz faydaları
Bəzi əşyaların istifadə müddəti
Hulusi Akardan Azərbaycana qələbə təbriki
Kəhrəba haqqında
Qara rəngli diş məcunu və faydası
Qaz balonсuğunu metroda sərnişinlərin üzünə püskürtdü - VİDEO
Azərbaycanda 28 May - Respublika Günü qeyd olunur
Yenilənmiş Hyundai Veloster
Bəzi tarixi yerlərə səyahət
Azərbaycanın qaz kəmərinin altında itmiş şəhər tapıldı
Məcburi köçkünlərin...
İŞİD-in zəhərlədiyi gələcək
Ermənistanlı kənd icması rəhbəri: “Azərbaycanlı əsgərlərin mahnı oxuması kənd sakinlərinə pis təsir edir”
Adobe Photoshop (Dərs-15)
Dünyaca məşhur aktyor VARİSİNİ açıqladı-FOTO
İndi də İspaniyada məşhurlaşdılar - FOTO
Cəfəri maskası
Heyrətamiz təsadüf: 9-cu ayın 11-də, saat 9:11-də, çəkisi də 9/11-dir - FOTO
Bisküvit tortu (foto resept)
Uşağına bu adı verənə 10 min dollar mükafat
Azərbaycan milli uşaq oyunları-11
Dünyanın ən darısqal şəhəri
Azərbaycanda 90 yaşlı qadın koronavirusdan sağalıb - FOTO
16 yaşlı gəncin boyu şoka saldı - 2.31 sm
Alış-verişdə nəyə diqqət etməli?
Google axtarışı təkmilləşdirdi
Sevimli salat (foto resept)
- ŞƏRHLƏR