Bu gün də sizə Azərbaycan yazıçı-publisisti, biologiya üzrə fəlsəfə doktoru Nübar xanım Həkimovanın araşdırması nəticəsində əldə edilmiş mənbəyə əsasən Zoğal bitkisinin çoxumuza məlum olmayan kimyəvi və müalicəvi xüsusiyyətlərini təqdim edəcəyəm. Ümid edirəm ki, faydalanacaqsınız.
Zoğal bitkisindən (meyvəsindən) insanların qida kimi istifadə etməsinin başlanğıcı bilinməyən qədim tarixi vardır. Lakin yazılı mənbələrdə zoğal meyvəsindən istifadə olunmasının 5 min illik tarixi olduğu göstərilir. Ona Avropada (Fransa, İtaliya, Şərqi Avropa, Ukrayna, Moldova, Rusiya), Qafqaz, Mərkəzi Asiya, Çin, Yaponiya və Şimali Amerikada rast gəlmək mümkündür. Çox qəribədir ki, zoğal bitkisi mart ayının ortasında çiçək açmağa başlayır və tam meyvənin yetişməsinə kimi azı 5-6 ay keçir. Hələ bu qədər uzun müddətə yetişən və formalaşan ikinci meyvə ağacı tanımadığımı da qeyd etməliyəm. Bir çox hallarda kol, təsadüfü hallarda isə 5-7 metr hündürlüyündə olan ağacda yetişir. Tarixçilərin bildirdiyinə görə İsveçrədəki arxeoloji qazıntılar zamanı ilk zoğal sümüklərinə rast gəlinib. Lakin mən sizə bu xəbərimdə zoğalın tarix boyu hansı mərhələləri keçdiyindən bəhs etməyəcəm. Bu xəbərimdə sizə zoğalın kimyəvi və müalicəvi əhəmiyyətindən bəhs edəcəyəm.
Zoğalın kimyəvi tərkibi
Zoğalın qabıq hissəsindən 6,25-8,1% aşı maddəsi, üzvi turşular, budaqlarından 5,84% aşı triterpenoidlərdən ursol turşusu, yarpaqlarından sulu karbohidratlar, C vitamini, fenolkarbon turşularından qal, ellaq turşuları, 7-17,6% aşı maddəsi, kversetin, kempferol flavonoidləri, çiçəyinin tərkibindən fenolkar-bon turşuları və onların törəmələrindən qall və ellaq turşuları, rutin, izokversetin, kversitin (3- β karotin, α -karotin), kversetin, meyvəsindən sulu karbohidratlar, saxaroza, 0,63-1,44 pektin, alma, çaxır, qlioksal üzvü turşuları, karotinoid maddələri, C vitamini, 0,13-0,89% aşı maddələri, leykoanosianlar, delfinidin, sianidin, peonidin, malvidin, 3-ramunorilqallaktozid, 3-qalaktozid sianidin, 3-qalaktozid delfi-nidin, 3-qalaktozid və 3-robinobiozid pelazqonidin (3-raninorilqalak-tozid pelazqonidin), şirəsindən alma turşusu, C vitamini, aşı maddələrindən – katexin, epiqallokatexin, epikatexin, sianidin, plazqonidin, toxumlarından 8,9% aşı maddəsi, 5,6% piyli yağ və s. maddələr aşkar edilmişdir.
Tibbi əhəmiyyəti
Qabıqlarından hazırlanan ekstraktın arpa unu ilə qarışdırıb pasterizəyə bənzər maddə hazırlayıb səpki və çibanların üzərinə yaxıb müalicə edirlər. Qabıq və yarpağından hazırlanan dəmləmə və cövhərlərdən böyrək, qaraciyər və diabetdə istifadə edilir. Şirəsindən damcı kimi göz xəstəliklərində istifadə edilir. Yarpaqlarından surrokat çayı hazırlanır. Meyvəsindən sinka, qan azlığında, soyuqdəymələrdə, qızdırmada, mədə-bağırsaq xəstəliklərində, şirəsindən, lavaşanasından hazırlanan spirtsiz içkilərdən malyariyada, iştahın artırılmasında, şirəsini nişasta ilə qarışdırılıb şəkərli diabetdə, eləcə də iştahartırıcı vasitə kimi istifadə edilir. Meyvəsinin ət hissəsindən hazırlanan preparatlarından zülalın asan həzm olunmasında, ishalın qarşısının alınmasında və s. xəstəliklərin müalicəsində geniş istifadə olunur.
Zoğal meyvəsindən insanlar qida kimi təzə, qurudulmuş və bişirilmiş halda istifadə edir. Bundan başqa zoğaldan hazırlanan şirə mədə-bağırsaq pozğunluqlarının aradan qaldırılmasında da istifadə olunur. Meyvəsindən hazırlanan şirəyə bal və yumurta sarısı qataraq qarın yatalağının müalicəsində istifadə edirlər. Zoğalın meyvəsindən maddələr mübadiləsinin nizama salınmasında, qan azlığında və mədə xəstəliyində də istifadə olunur. Zoğalın yarpaq və cavan budaqlarından spirtli cövhər - ödqovucu və sidikqovucu kimi istifadə edilir. Onun cəyirdəyindən, şirəsindən və meyvəsindən hazırlanan spirtli tinktura qızdırma xəstəliyini sağaldır, qabığından hazırlanan spirtli məhlul isə orqanizmin fəaliyyətini gücləndirir. Zoğalın çəyirdəyini qurudub üyüdəndən sonra yaranın üstünə səpdikdə yara tezliklə sağalır. Zoğalın meyvəsinin çəyirdəyindən qəhvə hazırlamaq da mümkündür.
XƏBƏR LENTİ
Polisdən hər kəsi ŞOKA SALAN işıqfor qərarı - Qırmızı işıqda...
İctimai Televiziya Şuşada - VİDEO
Telefonla çox danışanlara bəd xəbər
Emin Əmrullayevdən ənənəvi tədrisə keçidlə bağlı VACİB AÇIQLAMA
Geyim dəstləri
Ancaq anaların bildiyi 7 hal
Qürub çağı
Mavi, bənövşəyi pudinq (foto resept)
“Qarabağ” 200-ə çatdı
Məşhur aktyor tanınmaz halda
Qidaların qaynadılma müddəti
Kartof, süd və pomidor ucuzlaşdı
Metroda sərnisМ§in sıxlığı ilə bağlı AÇIQLAMA
Göbələk salatı (foto resept)
2 yaşlı model
Dünya çempionatında Qurani-Kərim paylanılır
Ağaclarda yaşayan adamyeyən qəbilə
Suriyadan Türkiyəyə dünən 66 mindən çox qaçqın keçib
Dünyanın ən gözəl pilotu - FOTO
Bu ölkədə "havayı" yükləmə yasaqlandı
Dünyanın ən uzun pilləkənlərı (2)
Azərbaycana qar yağacaq
Ucqar bölgələrdə 6000-ə qədər uşaq məktəbəqədər təhsilə cəlb ediləcək
Portağal limonadı (foto resept)
Beren Saat rekord müddətə hədiyyə seçdi-FOTO
Giləmeyvəli tost
Koronavirusun müalicəsində yepyeni metoddan istifadə ediləcək
Yuxu yozmaları - Ə
75 yaşlı qadın ana oldu
Azərbaycanın üzləşəcəyi təhlükə
Dərinizə təbii üsullarla qulluq edin!
Paratha - hind kökəsi (foto resept)
Ulduz Falı
Zəhərli göbələkləri necə tanımalı?
Facebook 1.3 Milyard saxta hesab sildi
Məşhur aktyor yeni serialla efirlərə qayıdır
Dondurulmuş ərzaq məhsullarından koronavirusa yoluxmaq mümkündür?-Alimlər açıqladı
Azərbaycanda daha 2 televiziya açılır
Bu qadın 20 ildi yaşıl geyinir - FOTO
İlham Əliyev: “Daha 13 kənd işğaldan azad edildi”
Bayram üçün manikür modelləri
Telefonla tanışlığa necə baxırsınız?
Uzun yay paltarları
Dünyanı necə çirkləndirdiyinizi görün
Çingizdən bir ilk - Dünyada 25-cidir-VİDEO
Böyrəklərin funksiyalarını yaxşılaşdırmaq üçün təbii yollar
Uşaqları zəhmətə necə təşviq etməli?
Rumıniya tarixində ilk dəfə qadın baş nazir olub
LG yeni smartfonu təqdim etdi
Meqan Marklın qardaşı oğlu həbs olundu-SƏBƏB
- ŞƏRHLƏR