“Öskürəkdən əziyyət çəkirdim, qızdırmam da 37 dərəcədən aşağı düşmürdü. Bakıdakı xəstəxanalardan bir neçəsinə getdik, ciyərlərimi yoxlatdıq. Ağiyərlərimdə nöqtələr olduğunu və vərəmə yoluxduğumu dedilər. Həkimlər ardıcıl olaraq antibiotiklər təyin etdilər. Təxminən 30-a yaxın antibiotik qəbul etdim. Sonra Mərkəzi Klinikaya getdim, orada bildirdilər ki, mənə səhv diaqnoz qoyulub, yəni vərəm deyiləm. Amma antibiotiklərin qəbulundan bir müddət sonra böyrəklərimdə problem, başımda səs yaranmağa başladı və qulağımın biri ümumiyyətlə eşitmə qabiliyyətini itirdi, o birisində də problem yarandı. Bundan başqa qanımda zəhərlənmə getdiyindən allergiya oldum, bədənimdə səpkilər yarandı”.
“Qulağımda karlıq, qanımda zəhərlənmə oldu”
Bu sözləri bizimlə söhbətində antibiotiklərin, daha doğrusu, təcrübəsiz həkimlərin yanlış diaqnoz və “müalicəsinin” badına gedən müsahibimiz Güləvəz Hacıyeva bildirdi. Güləvəz xanımın halının pisləşdiyini görən yaxınları onu təcili İrana aparırlar. İranda çoxlu analizlər verəndən sonra azərbaycanlı xəstəyə bildirirlər ki, antibiotiklərin təsirindən böyrək çatışmazlığı və qulağında karlıq yaranıb, dializə getməlidir: “Hətta antibiotiklər bədənimə elə zəhərlənmə verib ki, artıq bədənim dərman götürmür”.
Qeyd edək ki, ölkəmizdə antibiotiklər xüsusilə qrip virusunun yayıldığı vaxtlarda dəbə minir. Hətta qripdən, öskürəkdən, qızdırmadan, boğaz ağrısından əziyyət çəkənlər özləri-özlərinə müxtəlif antibiotiklər təyin edirlər. Ya da düzgün diaqnoz qoymayan, xəstəni “tez” sağaltmaq istəyən “həkimlər” xəstələrə yersiz antibiotiklər yazıb onları ya kar, ya da kor etməkdən çəkinmirlər.
Çində hər il 80 min insan antibiotikdən ölür
Onu da deyək ki, dünyada ən çox antibiotik istehsal və istifadə edən Çində hər il 80 min insan antibiotikdən istifadə zamanı ölür. Hazırda dünyada təxminən 200 növ antibiotik istifadə olunur. Onlara pensilin, eritromisin, demoklosiklin, streptomisin, gentomisin, tetrasiklin, levomisetin və s. misal çəkə bilərik.
Antibiotiklər, onların qəbuluna göstəriş və əks-göstərişlərdən danışmaq üçün terapevt Məlahət Abbasova ilə danışdıq. M.Abbasovanın sözlərinə görə, antibiotiklər bəzi xəstəliklərin müalicəsində göstəriş olsa da, bir çox xəstəlikləri olanlar üçün əks göstərişdir. Terapevt bildirdi ki, antibiotiki mütləq həkim təyin etməlidir. Özbaşına antibiotik vurmaq olmaz: “Çünki antibiotiklərin müxtəlif növləri var. Elələri var ki, yuxarı, elələri var ki, aşağı tənəffüs yollarına, yaxud qarın boşluğu infeksiyalarına təsir edir”.
Antibiotiklər qripi sağaltmır
M.Abbasova qripə yoluxarkən çoxlarının antibiotik qəbul etməsini düzgün saymır: “Hazırda yayılan qripi yardan virusdur. Virusa isə antibiotik qətiyyən təsir etmir. Belə xəstələrə virus əleyhinə dərmanlar təyin edilməlidir. Həmin virus bədəndə müxtəlif fəsadlar, məsələn, pnevmaniya, bronxit, böyrəklərin iltihabı, qarın boşluğu orqanlarının iltihabını yarada bilər. Yalnız fəsadlar olduqda qrip virusuna yoluxan xəstəyə antibiotiklər təyin olunur. Yəni, antibiotik qripə deyil, onun yaratdığı fəsadların aradan qaldırılmasına kömək edir. Bunu da həkim təyin etməlidir. Çünki həkim müayinə etdikdən sonra görür ki, qrip, məsələn ağciyərlərə fəsad verib. Bu zaman pensilin qrupundan olan antibiotiklər təyin olunur. Yaxud böyrəklərə fəsad veribsə, ampisilin, pensilin qrupundan olan antibiotiklər təyin edilir. Amma bağırsaq boşluğuna, mədə-bağırsaq sisteminə hansısa fəsad veribsə, bu zaman digər qrup antibiotiklərdən istifadə olunmalıdır. Adi bir misal çəkim, qripə yoluxan ailənin beş üzvünün hamısının eyni antibiotik qəbul etməsi mümkün deyil. Çünki qrip hərədə bir fəsad verir, yaxud birində ümumiyyətlə fəsad vermir, nə boğaz ağrısı, nə öskürək və s. olmur. Həkim bütün bunları nəzərə alıb antibiotik təyin edir. Soyuqdəymə zamanı isə əgər ağciyərlərdə pnevmaniya, kəskin bronxit əlamətləri varsa, antibiotik təyin etmək olar”.
M.Abbasovanın sözlərinə görə, əgər xəstə qrip virusuna yoluxubsa, amma virus heç bir yerinə fəsad verməyibsə, ona antibiotik təyin edilə bilməz: “Amma həkim qrip virusunun hansısa orqana fəsad verəcəyindən narahatdırsa, bunun əlamətlərini görürsə, o zaman antibiotik təyin edə bilər”.
Körpələrə qətiyyən olmaz
Terapevt bildirdi ki, ümumiyyətlə, antibiotik təyin edərkən həkimlər çox diqqətli olmalıdır: “Xəstənin əvvəl və hazırda keçirdiyi xəstəliklər, indiyə qədər vurdurduğu antibiotiklərdən xəbərdar olmalıdır. Bəzi antibiotiklər var ki, onlar qulaq sinirinə təsir edir. Əgər qulaq sinirində problem olan insanlar varsa, onlarda antibiotikin qəbulundan sonra karlıq yarana bilər. Yaxud körpələrin siniri tam inkişaf etmədiyinə görə onlarda karlıq yaranması riski daha böyükdür. Elə uşaqlar var ki, antibiotik qəbulundan sonra gözlərində irinləmə gedir”.
M.Abbasovanın sözlərinə görə, hamiləliyin ilk 3 ayında da antibiotik qəbul edilməsi məsləhət deyil. Yalnız heç bir çıxış yolu olmayanda antibiotik təyin etmək olar. Hamiləliyin 3 ayından sonra isə antibiotik təyin etmək olar.
Təbii antibiotiklər hansılardır?
Müsahibimiz xəstələrin daim antibiotik qəbul etməsinin, bədəni antibiotikə öyrəşdirməyin düzgün olmadığını dedi: “Antibiotik lazımsız yerə, xəstə tam müayinə olunmadan, normadan artıq vurulanda göbələk, disbakterioz xəstəliyi əmələ gəlir. Çünki bu zaman antibiotik bağırsaqdakı həzmə kömək edən mikrobları da öldürür, ishal halları yaranır. Disbakteriozdan əziyyət çəkən xəstələrin müalicəsi isə aylarla davam edir. Belə xəstələr bir balaca yeməyini dəyişirsə, bağırsaqları pozulur. Məsləhət görərdim ki, antibiotik qəbul edən insanlar qidalarında qatıq və göbələk əleyhinə dərman preparatları istifadə etsinlər. Qatıq disbakteriozun qarşısını alır”.
Həkim onu da qeyd etdi ki, bədən bir antibiotiki tez-tez qəbul edib öyrəşəndən sonra daha güclü antibiotik tələb edir, çünki həmin antibiotik mikroba təsir etmir: “Bəzən görürsünüz, kimsə beş gün antibiotik qəbul etsə də, ona heç bir kömək etmədiyini deyir. Səbəb odur ki, bədən artıq həmin antibiotikə öyrəşib”.
M.Abbasovanın sözlərinə görə, antibiotiklər immun sisteminə də zərər vurur. Buna görə də həkim məsləhət görür ki, insanlar təbii antibiotiklərdən istifadə etsinlər: “Sarımsaq və soğanın tərkibində antibiotik var. Həmçinin bu tərəvəzlərin tərkibində virus əleyhinə maddələr var. Həmin antiviruslar viruslara qarşı da bədənin müqavimətini artırır”.
Mərkəzi Klinikanın nefroloqu Səbinə Qasımova da bizimlə söhbətində reseptsiz, yaxud düzgün təyin edilməyən antibiotiklərin böyrək çatışmazlığına gətirib çıxardığını bildirdi: “Çünki antibiotiklərin əksəriyyətinin nefrotoksik təsiri var”.
XƏBƏR LENTİ
