Fındıq qabığından xərçəng dərmanı hazırlanacaq
42 534
2
Giresun Universiteti (QRU) Fən Ədəbiyyat Fakültəsi Kimya Bölümü Başçısı Dos. Dr. Murat Daş, etdiyi açıqlamada, fındığın içinin, çox qiymətli olmasına baxmayaraq qabığının kifayət qədər dəyərləndirilmədiyini də söylədi.
Türkiyədə fındıq qabığının istilik məqsədli istifadə ifadə edildiyini bildirən Taş, "Halbuki fındığın qabığı da məhsulun içi qədər qiymətlidir dedi. Bəlkə də içindən daha qiymətlidir. Biz kifayət qədər dəyərini bilmirik. Belə qiymətli məhsuldan daha çox faydalanmaq yerinə, yalnız istilik məqsədli olaraq istifadə edərək sanki ziyan edirik" dedi .
Fındıq qabığından xərçəng dərmanı hazırlamaq üçün layihə hazırladıqlarını ifadə edən Taş, belə danışdı: "Fındıq qabığından, dünyada istifadə edilən beş antixərçəng dərmanından birinin aktiv maddəsi olan 'paklitaksel' istehsalı mümkündür. Paklitaksel istehsalı üçün 'Fındıq qabıqlarından Makro səviyyəyə Paklitaksel və HMF Eldesi layihəsi hazırladıq.
Türkiyə aktiv maddə itxalından xilas olacaq.
Layihə çərçivəsində ilk olaraq fındıq qabığı nümunələrində paklitaksel və dəyişik törəmələrinin təcrid edilməsi üçün uyğun üsulun müəyyənləşdirdiyini dilə gətirən Taş, təyin olunan bu üsulların makro səviyyədə nümunələri tətbiq olunaraq üsul və üsulların istifadəsinin test ediləcəyini izah etdi.
Taş, proyektlə fındıq qabığından paklitakseli təcrid etmənin yanında, qalan hissəsindən da böyük nisbətdə sənayedə istifadə oluman Hidroksimetil Furfural (HMF) əldə edilməsi də hədəfləndiyini ifadə edərək, belə dedi:
"Beləliklə fındıq qabığına əlavə bir, əlavə dəyər yaradılmasını qarşımıza məqsəd qoyduq. Türkiyənin xərçəng dərmanlarının aktiv maddələri xaricdən idxal edilir. Layihə müvəffəqiyyətlə tamamlandığında Türkiyə artıq aktiv maddələri idxal etmək məcburiyyətində qalmayacaq Beləcə idxal üçün hər il ödənilən ciddi qaynaq milli iqtisadiyyata qazandırılmış olunacaq."
Layihə 2 ildə tamamlanacaq
Elm, Sənaye və Texnologiya Nazirliyin layihələrinin "San-Tez" proqramı çərçivəsində dəstəklənməyə dəyər olduğunu ifadə edən Taş, layihə müqaviləsinin imzalanmasının ardından layihənin 2 il içərisində tamamlanmasını hədəflədiklərini bildirdi.
Yrd. Dos. Dr. Saim Topçu isə paklitakselin, təbii antixərçəng olduğunu və ABŞ-da yetişən 'taxus brevifolia'nın bitkisinin qabığından təcrid edildiyinə diqqəti çəkərək, sözlərini belə davam etdirdi:
"Laboratoriya mühitində kimyəvi maddələrdən başlayaraq sintetik yoldan 25-30 rəqəm bir reaksiya zənciri ilə yaradılmaqdadır ancaq səmərəsinin aşağı olması səbəbiylə çox baha başa gəlməkdədir. Daha iqtisadi yoldan istehsalı isə pasifik porsuq ağacı qabığından təcrid ilə edilməkdədir. Buradakı ən əhəmiyyətli problem isə xam maddə olan ağacın az inkişafı nəticəsində kafi dərəcədə ağac qabığı əldə edilə bilməməsidir.
Taş, fındıq qabığının isə yalnız bir illik məhsul deyil hər il təzələnilən bir xam maddə qaynağı olduğunu dilə gətirərək, "Türkiyədə hər il ən az 300 min ton fındıq qabığı ortaya çıxır. Paklitakselin əldə edilməsi nöqtəsində xammal problemi yaşanmayacaq bir məhsuldur. Biz fındıq qabığından uyğun şərtlərdə və məhsuldar bir şəkildə əldə etməyi planlaşdırırıq "ifadələrini dilə gətirdi.
Fındıq qabığındakı paklitakselin alınmasının, qabığın yanacaq olaraq istifadə edilməsinə mane olmayacağını yazan Topçu, "Layihənin müvəffəqiyyətli olması vəziyyətində yalnız ucuz bir yanacaq olaraq istifadə edilən fındıq qabığı iqtisadiyyata daha çox qazandıracaq. Əlavə dəyəri yüksək məhsullara çevrilməsi təmin edilmiş olacaq. Yeni iş imkanları meydana gətirəcək" deyə ifadə etdi.
XƏBƏR LENTİ
- ŞƏRHLƏR