Pərpətöyünün (pərpərən) tarixi 4000 il bundan əvvələ gedib çıxır. Avropaya XIX əsrdə gətirilən pərpətöyünün vətəni Hindistan, Argentina və Braziliya hesab edilir. Qədim Misirdə pərpətöyünün yarpaqları və gövdəsini yeməyə əlavə etməklə ondan şəfalı bitki kimi istifadə edirdilər. Ərəblər də orta əsrlərdə pərpətöyünü yüksək qiymətləndirərək onu "bəzəkli tərəvəz” adlandırırdılar. Qədim Yunanıstanda isə bu bitki daha çox dərman bitkisi kimi tanınırdı ki, bu faktı Hipokratın əsərləri də təsdiqləyir. Pərpətöyünlə ilan sancması, yuxusuzluq və müxtəlif yaraları müalicə edirlər. Böyük Plini digər bitkilər arasında məhz pərpətöyünü "istifadəyə məcbur" hesab etmişdi. Məhşur ərəb təbibi İbn Sina da pərpətöyünü ən mühüm təbii dərmanlardan biri kimi qiymətləndirirdi. Hazırda pərpətöyün Qafqazda, Hindistanda, Fransa və Aralıq dənizi ölkələrində fəal yetişdirilir.
Gövdəsinin uzunluğu 10-52 sm olan, torpaq üzərində yayılan və yaxud dik qalxan, çılpaq, ətirli, əsas hissəsindən budaqlarla birlikdə ot bitkisidir. Gövdənin aşağı hissəsində yerləşən yarpaqları növbəli, yuxardakılar isə qarşı-qarşıya düzülür. Çiçəkləri xırda sarı, qırmızı rəngdə olub, tək-tək və ya topa halda gövdə yarpaqlarının qoltuğunda yerləşir. Toxumları tünd-bozumtul və yaxud qara rəngdədir. İyun ayında gül açan pərpətöyün sentyabr ayına kimi çiçəkləyir.
Yabanı pərpətöyün Azərbaycanın ən çox Samur-Dəvəçi ovalıqlarında, Naxçıvanın düzən və orta dağlıq sahələri rayonlarında, Lənkəran düzənliyində, bağ və bağçalarda alaq bitkisi kimi yayılıb. Respublikamızın bir çox bölgələrində ona pərpərəng də deyilir.
Mətbəxdə tətbiqi
Qida vasitəsi kimi gənc zoğlarından və yarpaqlarından istifadə olunur. Pərpərən mülayim yandırıcı və turşməzə dada malikdir. Daha yetkin köklərini marinə edirlər. Qayğanağa və digər tərəvəz salatlarına əlavə edildikdə gözəl dad verir.
Müalicəvi xüsusiyyətləri
Pərpətöyünün tərkibi A, B1, B2, K, PP vitaminləri, üzvi turşular, qlükoza, saxaroza, zülallar, qlaktoza, turşular, kalsium duzu, kalium, maqnezium, manqan və digər faydalı maddələrlə zəngindir. Müasir tibbdə pərpətöyündən qara ciyər xəstəliklərində (iltihabında), ödlə bağlı olan qusmalar zamanı istifadə edirlər. Dərman vasitəsi kimi təzə otları və toxumları faydalıdır. Pərpətöyünün tərkibində hormonabənzər maddə - noradrenalin var ki, bu maddə mərkəzi sinir sistemini stimullaşdırır və tonusu artırır. Yarpaqlarından zəhərli ilan və həşəratların dişləməsi zamanı antioksid maddə, qaraciyər və böyrək xəstəliklərində isə sidikqovucu kimi istifadə olunur. Pərpətöyünün cövhəri ilə ağız yaxalamaq damaq iltihabına səmərəlidir. Bir çox ölkələrdə pərpətöyündən parazit əleyhinə vasitə kimi istifadə edirlər. Pərpətöyünün ən mühüm xüsusiyyətlərindən biri də salmonella və dizenteriya törədici mikroblara qarşı antibakterial təsiridir.
İrinli yaraların müalicəsində təmiz yuyulmuş pərpərəni kompres şəklində yaranın üzərinə qoymaq lazımdır. Onun bu xüsusiyyəti tibb məntəqələrindən uzaqda olan turistlər üçün xüsusilə qiymətlidir.
Pərpətöyündən gözəllik üçün də istifadə olunur. Ondan hazırlanan maska dərini cavanlaşdırır, qırışların daha az nəzərə çarpmasını təmin edir.
Zərərləri
Başqa yeməli və müalicə effektli bitkilər kimi pərpərəni də miqdarında (gün ərzində 100-150 q) istifadə etmək lazımdır. Arterial təzyiqi yüksəltdiyinə görə hipertoniyadan əziyyət çəkənlər pərpərəndən istifadədə ehtiyatlı olmalıdırlar.
Pərpərənin daha bir əks göstərişi hamiləlikdir. Bu bitki uşaqlığın tonusunu artırır ki, bu da hamilə qadınlar üçün zərərlidir.
Bənzər xəbərlər...
XƏBƏR LENTİ
Karamelli keks (foto resept)
“Forbes” Ən Çox Qazanan Aktyorları Açıqladı
Müasir memarlıq: sevməmək mümkün deyil
Uşaqlar niyə oğurluq edirlər?
Dünya xalqlarının çay mədəniyyəti
Məşhurlar makiyajsız necə görünür?
Sahibinə yol göstərən ayaqqabı
Axmaqlığın beş qanunu
Günün qoroskopu: sizi çox çətin gün gözləyir
200 min dollar ödəyin Marsa uçun
Kənanın qardaşı yenidən evləndi-FOTO
"Erkenci Kuş" un məşhur cütlüyü evlənir-FOTO
Hava şəraiti kəskin dəyişəcək
Sadə və dəbli qış geyimləri
Azərbaycanda yeni tədris ilinin tətil günləri təsdiqləndi
Yaşı 30-dan çox olan və kosmetikasız qadınlar maşın sürə biləcəklər
Qış aylarında dəri baxımı
Ayda mobil rabitə şəbəkəsi yaradılacaq
Bakıda möhtəşəm sərgi olacaq
Uşaqlarda özünə inam
Tuba Büyüküstün jurnalistlərə qəzəbləndi
Mənzil almaq istəyən müəllimlərə ŞAD XƏBƏR - VİDEO
Bu da Toyota Avalon
Dərketmə gücünü inkişaf etdirmək üçün bunları edin
Rüştü Reçber koronavirusa qalib gəldi
Koronavirusla bağlı SON STATİSTİKA
Bakı-Ankara reysi bu xanıma görə təxirə salındı
Qadın.netin xaricdəki xanımları (I hissə)
Feyxoa mürəbbəsi və kompotu(foto resept)
Qərargahı olmayan partiyaların fəaliyyəti qadağan olunacaq
Milli Məclisə notebookla giriş də qadağan olundu
Bu bölgələrdə həftəsonları ictimai nəqliyyatın fəaliyyəti dayandırılacaq
Kraliça türk serialına görə Çağırış etdi
Lobya şorbası (foto-resept)
DTX xarici ölkəyə casusluq edən ər-arvadı həbs etdi
Uşağı əlaçılığa vadar etmək
Demet Özdemir hər kəsi TƏƏCCÜBLƏNDİRDİ
Luçano Pavarottinin dul xanımı ərə getdi
Bakı metropoliteni iş qrafikini dəyişəcək
Avropa Oyunlarında ilk medalımızı qazandıq
Mühərrikləri normadan artıq qaz ixrac edən avtomobillərin sahibləri cəzalandırılacaq
Azərbaycanın üzləşəcəyi təhlükə
Carnival Row-un fraqmentləri yayımlandı - VİDEO
Günəş ləkələrindən xilas olmağın yolu
"Qeybət etməkdən necə xilas ola bilərəm?"
Kreditlər hansı halda silinə bilər?
Qvardiola rəqibinin tərifini göyə qaldırdı
Ana olmağa hazırlaşanlar, oxusanız məsləhətdir!
Kimlər mütəmadi olaraq tibbi maskalardan istifadə etməlidir?
Qızlara nə qədər pul xərcləməli
- ŞƏRHLƏR